Chính quyền và các cơ quan chức năng đã tỏ ra cực kỳ chậm chạp, lúng túng, thiếu trách nhiệm và thiếu khả năng trong phản ứng trước hiện tượng cá chết hàng loạt, dù vụ việc là rất nghiêm trọng và lan rộng.
Trong khoảng 3 tuần qua, dọc bờ biển từ Hà Tĩnh đến Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên – Huế, xảy ra hiện tượng cá nuôi và cá tự nhiên trên biển chết hàng loạt. Ngay cả tại các ao hồ nuôi xa bờ, cá cũng bị chết khi người dân lấy nước từ biển vào nuôi. Hiện tượng cá chết hàng loạt này đã khiến người dân và công luận hết sức lo lắng. Người dân càng hoang mang hơn khi đã có trường hợp bị ngộ độc thức ăn do ăn cá chết xảy ra ở xã ven biển Quảng Phú, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình.
Hiện tượng cá biển chết dạt vào bờ xuất hiện lần đầu tiên vào ngày 6/4 tại vùng biển Vũng Áng thuộc địa phận thị xã Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh.
Thế nhưng, mãi đến ngày 15/4/2016, tức là 9 ngày sau, Tổng cục Môi trường mới có Văn bản số 799/TCMT-KSMT thành lập Đoàn kiểm tra do ông Nguyễn Văn Tài – Tổng Cục trưởng làm Trưởng Đoàn kiểm tra về bảo vệ môi trường đối với các cơ sở khu vực Vũng Áng.
Chỉ khu vực Vũng Áng thôi, đang khi hiện tượng cá chết hàng loạt đã lan rộng sang nhiều Tỉnh ven biển!
Mãi đến ngày 19/4/2016, tức là 13 ngày kể từ khi cá chết hàng loạt và đã thối rữa kinh khủng, thì Cục Kiểm soát hoạt động bảo vệ môi trường mới có Kế hoạch số 127/KSMT-KNTC về việc khảo sát hiện trạng môi trường ven biển từ Hà Tĩnh đến Quảng Bình để tiến hành khảo sát từ ngày 20/4.
Sáng 20/4, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà chủ trì “cuộc họp khẩn” với các đơn vị chức năng liên quan để “gấp rút làm rõ nguyên nhân” cá chết hàng loạt ở ven biển miền Trung, nhất là ba tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình và Quảng Trị. “Họp khẩn” sau khi vụ việc đã xảy ra từ 2 tuần! “Gấp rút làm rõ nguyên nhân” khi xác cá chết đã thối rữa dọc khắp bờ biển hàng loạt tỉnh miền Trung!
Khen thay lối làm việc vô trách nhiệm mà lại giả nhân giả nghĩa của các vị quản lý tài nguyên và môi trường quốc gia!
Cũng mãi ngày 20/4, Tổng cục Thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) mới lập đoàn công tác, đi dọc các tỉnh để điều tra tổng thể nguyên nhân!
Như thế là mãi 2 tuần kể từ khi lũ cá bắt đầu “rủ nhau chết tập thể”, các cơ quan chức năng chuyên môn như Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn mới cử đoàn vào phối hợp với các địa phương lấy mẫu phân tích.
Quá chậm và quá thiếu trách nhiệm!
Chiều 23-4, tại UBND tỉnh Hà Tĩnh, Bộ NN&PTNT chủ trì cuộc họp mổ xẻ về tình trạng cá chết hàng loạt suốt gần 3 tuần qua ở Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế. Bộ này khẳng định cá chết do yếu tố độc, nhưng là độc gì, do đâu thì “phải cần thời gian mới làm rõ nguyên nhân”.
Kết luận rất ư là “khoa học” này đã có thể được mấy cháu bé tiểu học phát biểu cách đây hơn 2 tuần, khi cá mới bắt đầu chết hàng loạt, chẳng cần đến Bộ NN&PTNT chủ trì họp hành gì!
Không trả lời được vì sao lũ cá rủ nhau chết tập thể, thế mà ông Vũ Văn Tám – thứ trưởng Bộ NN&PTNT, người chủ trì cuộc họp – lại vẫn không ngượng miệng khẳng định rằng Bộ NN&PTNT “đã làm hết trách nhiệm” nhờ bộ đã loại bỏ nguyên nhân cá chết do yếu tố dịch bệnh, môi trường!?
Phóng viên hỏi: Bộ “đã làm hết trách nhiệm nhưng vẫn chưa xác định được nguyên nhân cá chết, như vậy đánh giá như thế nào về năng lực quản lý, chuyên môn của bộ thông qua việc cử các đoàn chuyên gia được biệt phái khảo sát về tình trạng này?”. Ông Vũ Văn Tám không trả lời vào câu hỏi, mà chỉ nói quanh: “Chúng tôi đã đưa ra được nguyên nhân ban đầu cá chết không có tác nhân của dịch bệnh, cá chết do có yếu tố độc trong môi trường nước”.
Vậy “yếu tố độc đó là gì?”, ông Tám nói: “Cái này cần có thời gian nghiên cứu, khi đủ căn cứ sẽ công bố.”
Bó tay! Có lẽ nguyên nhân chính là vì lũ cá chết không đúng quy trình!
Nhưng chuyến thăm Hà Tĩnh của ông Nguyễn Phú Trọng thì lại rất đúng quy trình!
Chiều tối 21/4, ông Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đến Hà Tĩnh bắt đầu chuyến viếng thăm kéo dài đến tận 23/4.
Cá chết thối bờ biển hàng loạt tỉnh miền Trung, bắt đầu từ Hà Tĩnh. Dân tình khốn khổ. Cộng đồng trong và ngoài nước lo lắng. Mọi người chờ đợi ông Trọng có một lời phát biểu hay một hành động – dù là biểu tượng thôi, cho thấy ông quan tâm đến nhân dân và quốc gia.
Nhưng ông Trọng đã không có bất cứ lời phát biểu hay hành động công cộng nào liên quan đến vụ việc cá chết hàng loạt này.
Ông thật đáng bị dân chúng chê trách khi hành xử như thế. Chê vì rõ ràng ông đã hành xử rất dở, không đủ tầm một chính trị gia bậc trung, chứ đừng nói chính trị gia chuyên nghiệp!
Trách là vì, sau chuyến làm việc tại Hà Tĩnh ngày 22/4 vừa qua của ông và đoàn tùy tùng, người ta có quyền cho rằng ông và các thuộc cấp không phải là những chính trị gia biết thực lòng lo âu trước tình trạng của đất nước, của xã hội, của dân chúng và cuộc sống của những người nghèo.
Quả thực, lũ cá chết không đúng quy trình, nhưng hành động của các nhà cầm quyền hiện nay, những người ăn lương từ tiền thuế của dân, thì thật đúng với quy trình vô cảm và tắc trách!
Thanh Tâm
