Một linh mục cử hành Thánh lễ ở Sudan trước khi bắt đầu chiến tranh (Ảnh: ACN)
Cuộc nội chiến lần thứ ba ở Sudan đã ảnh hưởng nặng nề đến toàn bộ đất nước, đặc biệt là Giáo hội Công giáo địa phương, khiến Giáo hội – theo Tổ chức Giáo hoàng mang tên Viện trợ các Giáo hội Đau khổ (ACN) – không còn chủng sinh và thực tế đã biến mất khỏi đất nước.
Kể từ ngày 15 tháng 4 năm 2023, các cuộc đụng độ vũ trang đã nổ ra ở Sudan giữa Quân đội do Tổng thống Abdel Fattah al-Burhan chỉ huy và Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF), một nhóm bán quân sự do Mohammed “Hemedti” Hamdan Dagalo, phó Tổng thống của đất nước, lãnh đạo.
Cả hai bên cùng nhau lật đổ chế độ cầm quyền chuyển tiếp được thành lập sau khi lật đổ nhà độc tài Omar al-Bashir vào năm 2019. Sau khi đạt được mục tiêu, Quân đội Sudan và RSF đã xung đột để giành quyền kiểm soát của cải của đất nước, đặc biệt là vàng và dầu.
Hamdan sở hữu một số mỏ vàng ở phía bắc đất nước. Vào năm 2022, theo số liệu chính thức, Sudan đã xuất khẩu gần 2,5 tỷ USD vàng (41,8 tấn), trở thành nhà sản xuất kim loại quý này lớn thứ ba ở châu Phi.
Phía quân đội trong cuộc xung đột kiểm soát bất động sản và các hình thức công ty mà họ từ chối giao cho một chính phủ dân sự không phù hợp với lợi ích của họ.
Theo ACN, không bên tham chiến nào sẵn sàng nhượng bộ và tương lai của cuộc nội chiến có vẻ ảm đạm.
Theo số liệu chính thức, trong năm ngoái, hơn 13.900 người đã thiệt mạng vì bạo lực và hơn 8,1 triệu người buộc phải rời bỏ nhà cửa (1,8 triệu người đã rời bỏ đất nước).
Theo Tổ chức Giáo hoàng, tình trạng bi thảm này đã làm giảm sự hiện diện của Giáo hội Công giáo ở Sudan đến mức “gần như không còn gì sót lại”. Kinga Schierstaedt, người đứng đầu dự án ACN ở Sudan, lưu ý rằng trước chiến tranh, người Công giáo chỉ chiếm 5% dân số.
Giáo hội Công giáo “được dung thứ và có thể điều hành một số bệnh viện và trường học, mặc dù không được phép công khai tuyên bố đức tin”, ông Schierstaedt nói. Hơn 90% dân số Sudan tuyên xưng Hồi giáo Sunni là một tôn giáo.
Sau khi lật đổ nhà độc tài Al-Bashir, một số đảm bảo về tự do tôn giáo đã được cải thiện ở quốc gia châu Phi này, chẳng hạn như việc bãi bỏ các hình phạt khác nhau do bộ luật hình sự Sharia quy định (luật tôn giáo Hồi giáo quy định tất cả các khía cạnh công cộng và riêng tư của cuộc sống).
ACN giải thích rằng người dân Sudan luôn coi Giáo hội là “nơi trú ẩn an toàn” và khi chiến tranh nổ ra, nhiều người đã trú ẩn trong các nhà thờ. Tuy nhiên, nhiều nhà truyền giáo và cộng đoàn dòng tu đã buộc phải rời khỏi đất nước nên các Giáo xứ, bệnh viện và trường học đã ngừng hoạt động.
Chủng viện dự bị Khartoum cũng đã đóng cửa. Một số chủng sinh đã tìm cách chạy sang quốc gia láng giềng Nam Sudan, nơi họ tiếp tục được đào tạo. Nhiều Kitô hữu đã phải đi bộ hoặc vượt sông Nile để rời quê hương, rồi cuối cùng phải đến các trại tị nạn, nơi mà sự sống còn “là một trận chiến hàng ngày”.
Trong khi đó, Đức Giám mục Địa phận Khartoum, Đức Cha Michael Didi, vẫn chưa thể trở lại thành phố, còn Đức Giám mục Địa phận El Obeid, Đức Cha Tombe Trile, hiện phải sống trong nhà thờ vì Tòa Giám mục đã bị phá hủy một phần.
Rửa tội cho 16 anh chị em tân tòng ở Port Sudan trong Đêm Vọng Phục Sinh (Ảnh: ACN)
Trong khi sự tồn tại liên tục của Giáo hội ở Sudan đang bị thách thức, có những dấu hiệu đầy hy vọng cho thấy sự hủy diệt sẽ không phải là hoàn toàn: “16 anh chị em tân tòng đã được rửa tội tại Port Sudan trong Đêm Vọng Phục sinh và 34 người lớn đã được lãnh nhận Bí tích Thêm sức tại Kosti. Vì vậy, chúng ta phải nuôi hy vọng giữa bóng tối”, một trong những đối tác dự án của ACN tại nước này cho biết.
Sudan và Nam Sudan có chung Hội đồng Giám mục. Từ dấu chỉ hiệp nhất này, ACN tiếp tục hỗ trợ những người dễ bị tổn thương nhất và những nạn nhân của bạo lực chiến tranh.
“Giáo hội ở Nam Sudan đang chuẩn bị sẵn sàng cho tương lai bằng cách giúp đỡ các Kitô hữu Sudan chuẩn bị cho hòa bình trong tương lai”, ông Schierstadt nói.
Minh Tuệ (theo CNA)
