Tổng chi tiêu quân sự thế giới đã tăng lên 1822 tỷ đô la trong năm 2018, tăng 2,6% so với năm 2017, theo dữ liệu mới từ Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI). Năm quốc gia có chi tiêu lớn nhất trong năm 2018 là Hoa Kỳ, Trung Quốc, Ả Rập Saudi, Ấn Độ và Pháp chiếm 60% chi tiêu quân sự toàn cầu. Chi tiêu quân sự của Hoa Kỳ đã tăng lần đầu tiên kể từ năm 2010, trong khi chi tiêu của Trung Quốc tăng năm thứ 24 liên tiếp. Bản cập nhật toàn diện hàng năm của Cơ sở Dữ liệu Chi tiêu Quân sự SIPRI có thể truy cập được từ hôm nay tại www.sipri.org.
Tổng chi tiêu quân sự toàn cầu đã tăng trong năm thứ hai liên tiếp vào năm 2018, lên mức cao nhất kể từ năm 1988 – năm đầu tiên có dữ liệu toàn cầu nhất quán. Chi tiêu thế giới hiện cao hơn 76% so với mức thấp của thời kì sau chiến tranh lạnh năm 1998. *Chi tiêu quân sự thế giới năm 2018 chiếm 2,1% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu hoặc tương đương $239 mỗi người. “Năm 2018, Hoa Kỳ và Trung Quốc chiếm một nửa chi tiêu quân sự của thế giới. Mức chi tiêu quân sự thế giới tăng cao trong năm 2018 chủ yếu là kết quả của sự gia tăng đáng kể trong chi tiêu của hai quốc gia này” – tiến sĩ Nan Tian, một nhà nghiên cứu với chương trình Chi tiêu Vũ khí và Quân sự (AMEX) của SIPRI cho biết.
Hoa Kỳ và Trung Quốc dẫn đầu thế giới về mức tăng chi tiêu quân sự
Chi tiêu quân sự của Hoa Kỳ đã gia tăng lần đầu tiên kể từ năm 2010, với mức tăng 4,6%, đạt 649 tỷ đô la vào năm 2018. Hoa Kỳ vẫn là quốc gia có chi tiêu chính phủ lớn nhất trên thế giới và mức chi tiêu cho quân sự của Hoa Kỳ trong năm 2018 gần bằng tổng chi tiêu của 8 quốc gia xếp hạng chi tiêu nhiều nhất thế giới tiếp sau Hoa Kỳ. “Sự gia tăng chi tiêu của Hoa Kỳ được thúc đẩy bởi việc thực hiện các chương trình mua sắm vũ khí mới bắt đầu từ năm 2017 dưới thời chính quyền Trump”_Tiến sĩ Aude Fleurant, giám đốc chương trình SIPRI AMEX.
Trung Quốc, quốc gia chi tiêu lớn thứ hai trên thế giới, với mức tăng chi phí quân sự 5,0%, đạt 250 tỷ USD vào năm 2018. Đây là năm thứ 24 liên tiếp Trung Quốc tăng ngân sách chi tiêu cho quân sự. Mức chi của quốc gia này trong năm 2018 cao hơn gần 10 lần so với năm 1994 và chiếm 14% tổng chi tiêu quân sự thế giới. “Sự gia tăng trong chi tiêu quân sự của Trung Quốc dựa vào sự tăng trưởng kinh tế tổng thế của đất nước này”, ông Tian nói. Trung Quốc đã chi 1,9% GDP cho quân đội đều đặn mỗi năm kể từ năm 2013.
Ba thập kỉ gia tăng ngân sách cho quân sự ở châu Á và châu Đại dương
Chi tiêu quân sự ở châu Á và châu Đại Dương mỗi năm đều gia tăng kể từ năm 1988. Với 507 tỷ đô la, chi tiêu quân sự trong hai khu vực này chiếm 28% tổng chi tiêu toàn cầu năm 2018, so với mức chỉ 9.0% vào năm 1988.
Năm 2018 Ấn Độ đã tăng chi tiêu quân sự ở mức 3,1% đạt 66,5 tỷ đô la. Chi tiêu quân sự của Pakistan tăng 11% (cùng mức tăng trưởng so với năm 2017), đạt 11,4 tỷ USD vào năm 2018. Chi tiêu quân sự của Hàn Quốc là 43,1 tỷ USD vào năm 2018, tăng 5,1% so với năm 2017 và là mức tăng thường niên cao nhất kể từ năm 2005.
“Căng thẳng giữa các quốc gia ở châu Á cũng như giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ là nguyên nhân chính dẫn đến sự tăng trưởng liên tục của chi tiêu quân sự trong khu vực”_Siemon Wezeman, nhà nghiên cứu cao cấp của chương trình SIPRI AMEX cho biết.
Sự gia tăng ở các nước Trung và Đông Âu
Một số quốc gia ở Trung và Đông Âu cũng đã tăng mạnh chi tiêu quân sự vào năm 2018. Chi tiêu của Ba Lan đã tăng 8,9% trong năm 2018 lên 11,6 tỷ USD, trong khi chi tiêu của Ukraine tăng 21% lên 4,8 tỷ USD. Chi tiêu của Bulgaria, Latvia, Litva và Romania cũng tăng lên (dao động từ 18% đến 24%) trong năm 2018.
“Sự gia tăng ở Trung và Đông Âu phần lớn là do nhận thức ngày càng tăng về mối đe dọa từ Nga”, ông Boher Wezeman, một nhà nghiên cứu cao cấp của chương trình SIPRI AMEX cho biết, “Điều này vẫn xảy ra bất chấp một thực tế là chi tiêu quân sự của Nga đã giảm trong vòng hai năm qua.”
Với mức chi là 61,4 tỷ USD, chi tiêu quân sự của Nga đạt mức cao xếp thứ sáu trên thế giới vào năm 2018, giảm 3,5% so với năm 2017.
Những diễn biến đáng chú ý khác
- Chi tiêu quân sự ở Nam Mỹ đã tăng 3,1% trong năm 2018. Chủ yếu do sự gia tăng chi tiêu của Brazil (tăng 5,1%), gia tăng lần thứ hai trong nhiều năm.
- Chi tiêu quân sự ở Châu Phi đã giảm 8.4% trong năm 2018, đây là sự sụt giảm năm thứ 4 liên tiếp kể từ khi đạt mốc cao nhất vào năm 2014. Có sự sụt giảm lớn trong chi tiêu của Algeria (-6,1%), Angola (-18%) và Sudan (- 49%).
- Chi tiêu quân sự của các quốc gia ở Trung Đông theo những dữ liệu ghi nhận được, đã giảm 1,9% trong năm 2018.
- Tổng chi tiêu quân sự của tất cả 29 thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương là 963 tỷ đô la trong năm 2018, chiếm 53% chi tiêu thế giới.
- Mức tăng tuyệt đối lớn nhất trong chi tiêu năm 2018 thuộc về Hoa Kỳ (với 27,8 tỷ đô la), trong khi mức giảm lớn nhất là của Ả Rập Saudi (- 4,6 tỷ đô la).
- Chi tiêu quân sự ở Thổ Nhĩ Kỳ đã tăng 24% trong năm 2018 lên 19,0 tỷ USD, mức tăng hàng năm cao nhất (tính theo tỷ số phần trăm) trong số 15 quốc gia chi tiêu quân sự cao nhất thế giới.
- 6 trong số 10 quốc gia có gánh nặng quân sự cao nhất (tính theo tỷ lệ phần trăm GDP) trên thế giới năm 2018 là nằm ở Trung Đông: Ả Rập Saudi (8,8% GDP), Oman (8,2%), Kuwait (5,1%), Lebanon (5,0%), Jordan (4,7%) và Israel (4,3%).
Huỳnh Phi (theo Sipri)
