Một cuộc họp về công việc Mục vụ Bản địa của Tổng Giáo phận Popayán (Ảnh: Luis Ariel Fiscué)
Các cuộc đụng độ ngày càng gia tăng giữa các nhóm du kích cánh tả, các nhóm bán quân sự cánh hữu và lực lượng an ninh ở miền nam Colombia đang gây ra mối lo ngại ngày càng tăng trong Giáo hội.
Giáo hội Công giáo là một trong những nhà đàm phán hòa bình lớn ở quốc gia Nam Mỹ này và đặc biệt lo lắng về những người nông dân và người bản địa bị ảnh hưởng bởi bạo lực.
Cuộc xung đột vũ trang liên quan đến các nhóm bất đồng chính kiến của Lực lượng Vũ trang Cách mạng Colombia (FARC), nhóm đã ký thỏa thuận hòa bình với chính phủ Colombia vào năm 2016 và ngừng hoạt động. Tuy nhiên, khoảng 2.000 thành viên của tổ chức này đã từ chối thỏa thuận và tiếp tục các hoạt động vũ trang dưới những cái tên khác.
Một nhóm du kích truyền thống khác, Quân đội Giải phóng Quốc gia (ELN), hiện đang tham gia quá trình đàm phán với chính phủ, cũng đang hoạt động ở các khu vực phía nam Cauca và Nariño.
“Tình hình ở đó khá phức tạp. Những nhóm đó về cơ bản đang tranh giành lãnh thổ”, Cha Hector Henao, đại diện Giám mục phụ trách quan hệ giữa Giáo hội và chính phủ, nói với Crux.
Cha Henao, người từng là nhà đàm phán của Giáo hội trong các cuộc đàm phán hòa bình với các nhóm du kích trong nhiều năm, giải thích rằng chính phủ ở Nariño đã mời ELN địa phương đến đàm phán và họ đã chấp nhận, một điều đã gây ra tranh cãi nội bộ với chỉ đạo trung ương của nhóm du kích.
“Các chỉ huy hàng đầu cho rằng nếu có một cuộc đối thoại hòa bình quốc gia, nhóm Nariño không nên tham gia vào cuộc đàm phán địa phương. Tình huống đó đã dẫn đến một cuộc khủng hoảng trong hội nghị bàn tròn quốc gia”, Cha Henao nói.
Sự bất đồng như vậy có thể dẫn đến một sự bất đồng chính kiến mới, điều có thể làm tăng thêm tính phức tạp chung của cuộc khủng hoảng bạo lực.
Cha Henao cho biết tình trạng xáo trộn gia tăng ở miền nam Colombia đã khiến dân thường thiệt mạng và gây ra tình trạng di tản hàng loạt của một số cộng đồng khỏi ba khu vực bị ảnh hưởng.
“Một số cộng đồng không thể rời khỏi lãnh thổ của mình và cuối cùng bị bao vây bởi bạo lực. Họ đã phải đối mặt với những lời đe dọa và tống tiền hàng ngày”, Cha Henao nói.
Nhiều cư dân như vậy là người bản địa, những nạn nhân chính của các cuộc xung đột.
“Một số cuộc đụng độ xảy ra bên trong vùng đất của họ. Giáo hội luôn đồng hành cùng những cộng đồng đó và đấu tranh cho cuộc sống cũng như phẩm giá của họ”, Cha Henao nói.
Ông Luis Ariel Fiscué, một giáo dân Công giáo phụ trách công việc Mục vụ Bản địa trong Tổng Giáo phận Popayán, là một trong những nhà lãnh đạo Giáo hội chịu trách nhiệm giúp đỡ một số cộng đồng Bản địa ở miền nam.
“Các nhóm bản địa bị rơi vào tình thế khó xử ở phía nam Colombia. Họ một mặt chịu áp lực từ lực lượng an ninh và mặt khác từ quân du kích”, ông Fiscué nói với Crux.
Bản thân là thành viên của nhóm Nasa bản địa, ông Fiscué giải thích rằng lực lượng du kích hiện tại bắt đầu tổ chức vào những năm 1940 để đấu tranh cho quyền lợi của mình. Những phong trào đó đặc biệt mạnh mẽ ở Cauca.
Nhưng họ đã nhanh chóng trở thành nhóm vũ trang. Các tổ chức cánh hữu cũng đã thành lập các chi nhánh vũ trang của họ và bạo lực ngày càng gia tăng.
“Nhiều cộng đồng bản địa dần dần bị trục xuất lên các ngọn đồi và thậm chí đến các thành phố lớn như Medellin và Colombia”, ông Fiscué nói.
Ông cũng cho biết thêm rằng chính phủ trong lịch sử cũng đã lợi dụng tình huống đó, cử các nhóm vũ trang trục xuất các cộng đồng bản địa khỏi lãnh thổ của họ để dọn sạch các khu vực khai thác dầu.
Vào những năm 1970, vị Linh mục bản địa đầu tiên đã được truyền chức ở Colombia, Cha Alvaro Ulcué, cũng là thành viên của người Nasa. Ông Fiscué mô tả ngài là một người bảo vệ vĩ đại của các cộng đồng bản địa ở miền nam Colombia, một nhà lãnh đạo đã hỗ trợ các nhóm khác nhau đấu tranh cho lãnh thổ truyền thống của họ chống lại các địa chủ lớn và cảnh sát. Năm 1984, Cha Alvaro Ulcué đã bị bắn chết bởi những sát thủ có lẽ có liên hệ với các địa chủ tại địa phương.
“Xung đột trong khu vực luôn dẫn đến số lượng người thiệt mạng cao trong các cộng đồng bản địa”, ông Fiscué nói.
Những vấn đề lịch sử đó dường như đang một lần nữa xuất hiện.
Vào ngày 16 tháng 3, những người đàn ông bản địa đang cố gắng giải cứu một sinh viên bị nhóm bất đồng chính kiến FARC bắt cóc. Quân du kích đã bất ngờ bắt đầu tấn công những người đàn ông, làm hai người trong số họ bị thương và giết chết lãnh đạo cộng đồng Carmelina Yule Paví, 53 tuổi.
Các nhà truyền giáo Công giáo cũng là mục tiêu của các nhóm vũ trang. Họ phải áp dụng một số biện pháp an ninh vì quân du kích thường xuyên chặn xe của họ trên đường và hỏi họ sẽ đi đâu.
“Chúng tôi liên tục phải đối mặt với sự nguy hiểm. Nhưng đó là sứ mệnh của chúng tôi, chúng tôi phải tiếp tục”, ông Fiscué nói.
Tuần trước, các Giám mục địa phương đã đưa ra một tuyên bố, trong đó họ lên tiếng phản đối tình trạng bạo lực gia tăng và yêu cầu các lực lượng liên quan đến cuộc xung đột giảm leo thang, cho phép viện trợ nhân đạo đến với những người cần nó và cho phép các cộng đồng tản cư được trở lại vùng đất của họ.
Bức thư được đồng ký bởi Đức Hồng Y Luis José Rueda, người đứng đầu Hội đồng Giám mục.
“Cách duy nhất để thoát khỏi tình trạng đó là tiếp tục đối thoại và tìm kiếm các giải pháp chung có thể đưa ra những giải pháp thay thế cho các nạn nhân”, Cha Henao nói.
Minh Tuệ (theo Crux)
