Đức Giám mục Jude Arogundade Địa phận Ondo, Nigeria, đến thăm một nạn nhân của vụ tấn công vào Nhà thờ Thánh Phnaxxicô Xaviê vào Chúa Nhật Lễ Ngũ Tuần năm 2022 (Ảnh: CNS/ ACN)
NEW YORK – Trong năm qua, cơ quan giám sát tự do tôn giáo toàn cầu của chính phủ liên bang đã nhận thấy sự gia tăng bất khoan dung, đàn áp và phân biệt đối xử về tôn giáo trên khắp thế giới và hiện đang kêu gọi chính quyền Biden đẩy mạnh và làm điều gì đó để giải quyết vấn đề này.
“Nói chung, trên toàn cầu, chúng ta đang thấy quyền tự do tôn giáo và tự do tín ngưỡng ngày càng bị thách thức”, Stephen Schneck, Ủy viên của Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế Hoa Kỳ (USCIRF), cho biết. “Có điều gì đó đang diễn ra trong lịch sử thế giới vào thời điểm này, dường như đang khuyến khích các chính phủ vũ khí hóa chống lại các tôn giáo cụ thể trong lãnh thổ của họ và điều đó quả thực rất đáng lo ngại”.
Ông Schneck đã có cuộc trò chuyện với Crux vào ngày 1 tháng 5 sau khi ủy ban công bố báo cáo năm 2024 về tự do tôn giáo toàn cầu, trong đó đánh giá chính sách tự do tôn giáo của chính quyền Biden vào năm 2023, các xu hướng và tiến triển toàn cầu liên quan đến tự do tôn giáo vào năm 2023, đồng thời cũng khuyến nghị Bộ Ngoại giao chỉ định các quốc gia là Quốc gia cần quan tâm đặc biệt (CPC) vì họ tham gia hoặc dung túng cho các hành vi vi phạm quyền tự do tôn giáo “đặc biệt nghiêm trọng”.
Năm nay, ủy ban cũng kêu gọi chính quyền Biden thực hiện các hành động cụ thể hơn, đặc biệt là để giải quyết những lo ngại về tự do tôn giáo tại các quốc gia CPC, trích dẫn việc Bộ Ngoại giao “thường xuyên tái áp dụng các biện pháp trừng phạt hiện có hoặc ban hành lại các quyền miễn trừ thay vì thực hiện bất kỳ hành động mới nào”.
“Chúng tôi đã đưa ra các báo cáo này trong nhiều năm và chúng tôi đã đưa ra các khuyến nghị trong nhiều năm, và chúng tôi chỉ muốn tiến triển hơn một chút và chúng tôi nghĩ giải pháp là thúc giục chính phủ áp dụng nghiêm ngặt hơn các công cụ sẵn có để khuyến khích các quốc gia trên thế giới bảo vệ quyền tự do tôn giáo tốt hơn”, ông Schneck giải thích.
USCIRF là cơ quan chính phủ chịu trách nhiệm đưa ra các khuyến nghị chính sách cho Tổng thống, Bộ trưởng Ngoại giao và Quốc hội liên quan đến các vi phạm quyền tự do tôn giáo. Bộ Ngoại giao không có nghĩa vụ phải thực hiện các khuyến nghị của USCIRF. Ủy ban, được thành lập theo Đạo luật Tự do Tôn giáo Quốc tế (IRFA) năm 1998, có tính độc lập và lưỡng đảng.
Trong báo cáo năm 2024 được công bố vào ngày 1 tháng 5, ủy ban khuyến nghị Bộ Ngoại giao chỉ định Afghanistan, Azerbaijan, Ấn Độ, Nigeria và Việt Nam là CPC, bên cạnh 12 quốc gia khác mà Bộ Ngoại giao đã chỉ định vào tháng 12 – Miến Điện, Trung Quốc, Cuba, Eritrea, Iran, Nicaragua, Bắc Triều Tiên, Pakistan, Nga, Ả Rập Saudi, Tajikistan và Turkmenistan.
Việc chỉ định CPC, như IRFA vạch ra, khiến chính phủ phải thử các lựa chọn chính sách phi kinh tế để chấm dứt các hành vi vi phạm quyền tự do tôn giáo của một quốc gia và sau đó áp dụng các hình phạt kinh tế nếu các nỗ lực phi kinh tế thất bại.
Trong số 5 quốc gia không nhận được chỉ định CPC từ Bộ Ngoại giao vào tháng 12, Azerbaijan là quốc gia duy nhất mới có tên trong danh sách. Bốn quốc gia còn lại đã được ủy ban đề xuất trong báo cáo năm 2023, nhưng Bộ Ngoại giao đã quyết định không chỉ định họ là CPC.
Liên quan đến Azerbaijan, báo cáo nêu rõ rằng USCIRF vào năm 2023 đã ghi nhận sự gia tăng đáng báo động về số lượng tù nhân bị bắt giữ vì lý do tôn giáo hoặc tín ngưỡng, với gần 200 nhà hoạt động nhân quyền bị bắt giữ vào cuối năm nay. Các nhà chức trách cũng thường xuyên bị buộc tội tra tấn hoặc đe dọa bạo lực tình dục để khiến người bị giam giữ khai man mà không chịu hậu quả.
Các tình huống được ghi lại ở các quốc gia được Bộ Ngoại giao chỉ định CPC vào tháng 12 và các tình huống mới USCIRF khuyến nghị Bộ Ngoại giao đưa ra chỉ định bao gồm:
– Hơn 152.000 người Hồi giáo Rohingya vẫn ở trong các trại tập trung do chính phủ điều hành ở Miến Điện và hơn 1 triệu người vẫn tị nạn ở Cox’s Bazar, Bangladesh.
– 1 đến 3 triệu người Duy Ngô Nhĩ và những người Hồi giáo gốc Thổ Nhĩ Kỳ khác đang ở trong các trại tập trung và nhà tù của Trung Quốc. Thêm vào đó, gần 1 triệu trẻ em Duy Ngô Nhĩ và 1 triệu trẻ em Tây Tạng bị tách khỏi cha mẹ và bị đưa vào các trường nội trú do nhà nước quản lý để bị đồng hóa.
– 13 trong số 28 bang của Ấn Độ có luật chống cải đạo, nhằm hạn chế việc cải đổi đức tin.
– Taliban đã áp đặt hơn 50 sắc lệnh nhắm mục tiêu và đàn áp quyền của phụ nữ Afghanistan.
– Hơn 150 Nhân Chứng Giê-hô-va và 240 người Hồi giáo đang bị Nga giam giữ với cáo buộc vô căn cứ là “chủ nghĩa cực đoan” và “khủng bố”.
Báo cáo cũng khuyến nghị các quốc gia nên được Bộ Ngoại giao bổ sung vào “Danh sách theo dõi đặc biệt” của mình, mà về bản chất chỉ là một bước tụt xuống so với danh hiệu CPC vốn dành riêng cho các quốc gia vi phạm quyền tự do tôn giáo “nghiêm trọng”. Năm nay, USCIRF đã khuyến nghị Bộ Ngoại giao bổ sung 11 quốc gia vào “Danh sách theo dõi đặc biệt”, một trong số đó – Algeria – đã được thêm vào danh sách vào tháng 12.
10 quốc gia khác mà USCIRF đề nghị thêm vào “Danh sách theo dõi đặc biệt” là Ai Cập, Indonesia, Iraq, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Malaysia, Sri Lanka, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ và Uzbekistan.
Ủy ban cũng đề nghị 7 tổ chức phi nhà nước nhận chỉ định “Thực thể cần quan tâm đặc biệt”: al-Shabaab, Boko Haram, Houthis, Hay’at Tahrir al Sham, Tỉnh Sahel của Nhà nước Hồi giáo, Nhà nước Hồi giáo ở tỉnh Tây Phi và Jama’at Nasr al-Islam wal Muslim.
Theo nghĩa rộng hơn, ông Schneck cho biết có hai điều mà ủy ban nhận thấy trên toàn cầu được đặc biệt quan tâm – sự gia tăng của chủ nghĩa bài Do Thái và lòng căm thù chống người Hồi giáo. Ông cho biết đó là điều đã bắt đầu trước cuộc tấn công vào Israel ngày 7 tháng 10 của Hamas, nhưng “vừa tăng tốc” kể từ đó.
Về vấn đề bách hại Kitô giáo, ông Schenck nhấn mạnh đến việc đàn áp đức tin đang tiếp tục gia tăng ở Nicaragua và Trung Quốc. Ông cũng nhấn mạnh Nigeria, nơi năm 2023 là năm đẫm máu nhất của các cuộc tấn công của Hồi giáo nhắm vào các Kitô hữu với hơn 8.000 người thiệt mạng.
Thậm chí ngay cả ngoài những quốc gia đó, ông Schneck lưu ý rằng cuộc đàn áp Kitô giáo vẫn “tương đối phổ biến”.
Minh Tuệ (theo Crux)
