Đức Thánh Cha Phanxicô được quản gia Sandro Mariotti đẩy trên xe lăn sau khi chia sẻ bài giảng trong Thánh lễ Chúa Thánh Thần Hiện xuống tại Vương Cung Thánh Đường Thánh Phêrô tại Vatican ngày 5 tháng 6 năm 2022 (Ảnh: CNS / Paul Haring)
Phải chăng Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ từ nhiệm? Dưới đây là một số lý do để tin vào điều đó — và một số lý do để hoài nghi.
Sức khỏe của Đức Thánh Cha Phanxicô đã trở thành một chủ đề của những lời đồn đoán kể từ trước khi ngài được bầu chọn, khi một tin đồn sai lệch rằng ngài bị mất một lá phổi được lan truyền trong Mật nghị nhằm ngăn cản việc ứng cử của ngài. (Đức Thánh Cha Phanxicô đã phải cắt bỏ mô phổi khi còn trẻ vì bị nhiễm trùng.) Tin đồn về việc từ nhiệm lại bùng lên vào mùa hè năm ngoái, khi Đức Thánh Cha Phanxicô phải nhập viện để phẫu thuật đại tràng theo lịch trình, và một lần nữa trong năm nay khi ngài bị đau có thể thấy rõ và đã bắt đầu sử dụng xe lăn.
Nhưng một số sự kiện gần đây dự kiến diễn ra vào cuối tháng 8 đã đổ thêm dầu vào lửa: Đầu tiên, Đức Thánh Cha Phanxicô tuyên bố sẽ bổ nhiệm các tân Hồng y trong một Công nghị vào ngày 27 tháng 8, ngay sau đó là một cuộc họp ngoại thường của các Hồng y trên thế giới, những người thường chỉ quy tụ lại với nhau khi đã đến lúc bầu tân Giáo hoàng. Mặc dù trên giấy tờ, cuộc họp tập trung vào việc xem xét cuộc cải cách gần đây của Đức Thánh Cha Phanxicô đối với bộ máy hành chính trung ương của Vatican — một trong những nhiệm vụ chính mà ngài đã được bầu chọn — nó cũng được hiểu một cách rộng rãi như là cơ hội để các Hồng y tìm hiểu lẫn nhau.
Với việc Đức Thánh Cha Phanxicô bổ nhiệm các Hồng y đến từ các quốc gia mà thông thường không có đại diện trong Hồng y Đoàn, nhiều vị Giám mục không quen biết nhau. Đây cũng là trường hợp xảy ra trong Mật nghị năm 2005 bầu chọn Đức Giáo hoàng Benedict XVI, vì các Hồng y đã không làm việc cùng với nhau trong Mật nghị kể từ năm 1978. Kết quả là các Hồng y đã bầuchọn Đức Joseph Ratzinger, một người nổi tiếng, nắm giữ một vị trí cấp cao trong Giáo triều Rôma và là người cử hành tang lễ của Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II. Thông tín viên của tờ America tại Vatican, Gerard O’Connell, cho biết rằng một số Hồng y đã đề nghị Đức Thánh Cha Phanxicô sắp xếp một cuộc họp để Hồng y Đoàn có thể làm quen với nhau nhằm xây dựng sự hiểu biết lẫn nhau trước Mật nghị tiếp theo.
Tất cả cuộc thảo luận của Mật nghị này đã làm dấy lên suy đoán rằng Đức Thánh Cha Phanxicô có thể nghĩ đến việc sớm từ nhiệm, nhưng một thông báo từ Vatican vào cuối tuần này đã làm bùng lên ngọn lửa của những suy đoán: Trong khi tất cả các Hồng y đang có mặt tại Rôma, Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ thực hiện chuyến viếng thăm trong ngày đến ngôi Thánh đường tại L’Aquila, nơi Đức Giáo hoàng Celestine V được chôn cất.
Đức Celestine V là vị Giáo hoàng đầu tiên trong lịch sử lựa chọn từ chức. Một vị Giáo hoàng miễn cưỡng ngay từ đầu, Đức Celestine V là một Tu sĩ được bầu chọn làm Giáo hoàng như một nhánh ô liu trong một Giáo hội bị giằng xé giữa những người chống đối Giáo hoàng dữ dội. Đức Celestine V cũng là vị Giáo hoàng cuối cùng từ chức trước thông báo gây xôn xao dư luận của Đức Bênêđictô XVI vào năm 2013.
Một chuyến viếng thăm của một vị Giáo hoàng tới phần mộ của Đức Giáo hoàng Celestine V từ lâu đã là một cách chắc chắn để kích động sự suy đoán rằng vị Giáo hoàng đó có thể nghỉ hưu: Nhiều thập kỷ trước chuyến viếng thăm vào năm 2009 của Benedict XVI, khi ngài đặt dây pallium của mình trên phần mộ của Đức Giáo hoàng Celestine V, Đức Phaolô VI đã làm dấy lên tin đồn về việc ngài sẽ từ chức bằng cách đến thăm địa điểm này, ông O’Connell đã đề cập trong tập sắp tới của podcast “Inside the Vatican”.
Ba sự kiện này — Công nghị vào tháng Tám, chuyến viếng thăm Aquila và cuộc gặp gỡ làm quen với các vị Hồng y — kết hợp với hình ảnh Đức Thánh Cha Phanxicô nhăn mặt đau đớn khi ngài bước đến ghế của mình trong Thánh lễ Chúa Thánh Thần Hiện xuống vào Chúa nhật tuần trước, đã khiến một số người tin rằng Đức Thánh Cha có thể đang lên kế hoạch từ chức vào tháng 8. Đức Thánh Cha Phanxicô đã hoàn thành việc cải tổ Giáo triều Rôma, theo logic thì có lẽ đã đến lúc phải giao dây cương cho người khác.
Nhưng cũng có những lý do để hoài nghi câu chuyện này: Một lời giải thích đơn giản cho thời điểm bất thường của Công nghị Hồng y, dự kiến diễn ra vào tháng 11, có thể đơn giản là chi phí đi lại đến Rôma vào trái mùa du lịch rẻ hơn. Tương tự như vậy, Đức Thánh Cha Phanxicô có thể muốn các Hồng y tiết kiệm một số tiền và hạn chế thời gian rời xa Giáo phận của họ bằng cách kết hợp Công nghị và cuộc họp của các Hồng y thành một chuyến đi. Rốt cuộc, Đức Thánh Cha Phanxicô là một người tiết kiệm, cũng mong đợi điều tương tự ở các vị Hồng y cố vấn của mình: Đức Thánh Cha đã cắt giảm 10% lương của các Hồng y trong thời gian đại dịch để có thể tiếp tục trả lương cho các nhân viên giáo dân của Vatican.
Sau đó là lịch trình các chuyến Tông du: Đức Thánh Cha Phanxicô dự kiến có một chuyến viếng thăm đến Kazakhstan được lên kế hoạch vào tháng 9 và một vài chuyến đi được đồn đại trong năm 2023, mặc dù các Giáo hoàng có thể chuyển các chuyến Tông du đó cho người kế vị. Cả hai chuyến viếng thăm quốc tế đầu tiên của Đức Bênêđictô XVI và Đức Phanxicô đều là đến các sự kiện của Ngày Giới trẻ Thế giới mà những người tiền nhiệm của họ đã cam kết thực hiện.
Lý do cuối cùng, và có lẽ thuyết phục nhất, để tin rằng Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ chưa từ chức là thực tế đơn giản rằng Đức nguyên Giáo hoàng Benedict XVI vẫn còn sống. Đức Thánh Cha Phanxicô có thể sẽ muốn thực hiện một số thay đổi đối với vai trò của vị Giáo hoàng đã nghỉ hưu — chẳng hạn như chấp nhận tước hiệu “nguyên Giám mục Rôma” thay vì “nguyên Giáo hoàng”, và không mặc đồ trắng — để xóa tan ý tưởng rằng có hai vị Giáo hoàng. Thật khó để tưởng tượng Đức Phanxicô có những bước đi như vậy trong khi Đức Bênêđíctô vẫn là nguyên Giáo hoàng.
Chắc chắn có thể là Đức Thánh Cha Phanxicô đang đặt nền móng cho việc từ chức trong tương lai. Sau cùng, Đức Thánh Cha Phanxicô biết rõ ảnh hưởng của những cử chỉ và hình ảnh, và chắc chắn ngài biết hình ảnh một vị Giáo hoàng ngồi xe lăn đến thăm phần mộ Của Đức Giáo hoàng Celestine V sẽ được diễn giải như thế nào. Nhưng tôi thực sự nghi ngờ việc Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ từ chức vào tháng 8, trừ khi sức khỏe của ngài có chuyển biến xấu đi. Hiện tại, Vatican có thể thực hiện các điều chỉnh cho một vị Giáo hoàng ngồi trên xe lăn; tôi nghĩ rằng chỉ khi khả năng tinh thần của Đức Thánh Cha Phanxicô bị đẩy vào tình trạng hiểm nghèo thì ngài mới có thể chọn từ chức.
Mặt khác, cũng có thể Đức Thánh Cha Phanxicô đang nghĩ đến những sự kiện sớm muộn cũng xảy ra: Ngài biết mình sẽ không sống mãi, và ngài đang nỗ lực làm việc để đảm bảo di sản của mình thông qua cuộc cải cách Giáo triều, tiến trình thượng hội đồng toàn cầu (được lên kế hoạch kết thúc vào năm 2023) và các cuộc bổ nhiệm của ngài trong Hồng y Đoàn. Đức Thánh Cha Phanxicô nhận thức được những vấn đề với các Mật nghị mà ngài đã tham gia: người châu Âu được đại diện quá nhiều và ít Hồng y quen biết nhau. Giờ đây, Đức Thánh Cha Phanxicô đang nỗ lực làm việc để thực hiện những thay đổi để Mật nghị tiếp theo sẽ phản ánh chính xác hơn thực trạng của Giáo hội Công giáo.
Minh Tuệ (theo America)
