NEW YORK – Khi Đức Hồng y Timothy Dolan, Tổng Giám mục New York, cầu nguyện tại buổi lễ nhậm chức của Tổng thống Donald Trump tháng Giêng năm ngoái, Ngài đã nhấn mạnh rằng vai trò của mình tại sự kiện này không hề mang tính chính trị, mà hơn hết là mang tính mục vụ.
“Nhiều người có thể có sự dè dặt đối với vị tổng thống đắc cử và tôi chắc chắn sẽ làm như bất cứ vị tổng thống nào khác”, ĐHY Dolan phát biểu với các phóng viên trước lễ nhậm chức. “Nhưng trong truyền thống của đất nước Hoa Kỳ vĩ đại, chúng ta nhìn vào thời đại của một vị tổng thống mới nhậm chức như một thời kỳ của hy vọng … một cách để tạo cho họ một cơ hội và cố gắng hoàn thành một số lời hứa mà ông ta đã đưa ra”.
Trong khi chiến dịch đầy hứa hẹn của ứng cử viên Trump là một niềm vui lớn lao đối với tất cả các Giám mục Công giáo Hoa Kỳ trong những tuần lễ đầu tiên của nhiệm kỳ tổng thống, phần còn lại của năm 2017 – với một vài ngoại lệ nổi bật – sẽ được đánh dấu bằng những căng thẳng nghiêm trọng giữa chính quyền và hàng Giáo phẩm của Giáo hội Hoa Kỳ.
“Sự sống sẽ giành chiến thắng tại Hoa Kỳ”
Trong vòng hai tuần lễ sau khi nhậm chức, Trump đã đưa ra biện pháp hành pháp và đồng thời khôi phục Chính sách Mexico City, một động thái cấm việc dùng tiền của người đóng thuế tài trợ các tổ chức phi chính phủ ở ngoại quốc nào cổ vũ hay thực hiện các vụ phá thai. Một ngày sau khi Chính sách Mexico City được khôi phục, Hạ viện đã chấm dứt quyết định bằng cách thông qua đạo luật được gọi là Đạo luật Không phải đóng thuế đối với Hành động phá thai (No Taxpayer Funding for Abortion Act), nhằm mục đích đưa ra bản Tu chính án Hyde vĩnh viễn.
Tu chính án Hyde ngăn cấm việc sử dụng tiền thuế từ việc chi trả cho việc phá thai ngoại trừ trường hợp bị hãm hiếp, tội loạn luân hoặc đe dọa đến mạng sống của người mẹ và đã trở thành một phần truyền thống của quá trình phê duyệt ngân sách hàng năm trong hơn bốn mươi năm.
Lần đầu tiên trong lịch sử, Phó Tổng thống Mike Pence đã phát biểu tại cuộc mít tinh trước sự kiện March for Life hàng năm, đúng thời điểm trùng với dịp kỷ niệm quyết định của Tòa án Tối cao trong vụ án Roe v. Wade, vốn thiết lập quyền hợp pháp đối với việc phá thai ở Hoa Kỳ. Ông Pence, người được Tổng thống gửi đi, đã khoe khoang về những chiến thắng về vấn đề ủng hộ bảo vệ sự sống gần đây của chính quyền và đồng thời tuyên bố, “sự sống sẽ giành chiến thắng tại Hoa Kỳ, và hôm nay chính là ngày kỷ niệm sự tiến bộ đó”.
Ba tháng sau, xác nhận của thẩm phán Neil Gorsuch tại Toà án Tối cao Hoa Kỳ, đã được nhiều người coi như là Tổng thống đang làm tốt đối với chiến dịch của ông trong việc hứa sẽ chỉ định một “thẩm phán ủng hộ việc bảo vệ sự sống” theo khuôn mẫu của cố thẩm phán Antonin Scalia, với hy vọng về việc cuối cùng sẽ đảo ngược phán quyết năm 1973 của tòa trong vụ án Roe.
“Một cảm giác của sự thờ ơ và tàn nhẫn”
Cùng ngày, gần nửa triệu người đã tụ tập tại Washington, DC để tham gia sự kiện March for Life, chính quyền Trump đã ban hành phiên bản đầu tiên của lệnh cấm du lịch nhằm vào các cá nhân đến từ bảy quốc gia mà Hồi giáo chiếm đa số, cản trở việc họ được tiếp nhận vào Hoa Kỳ – và các Giám mục Công giáo Hoa Kỳ đã lập tức đưa ra tuyên bố đầu tiên trong nhiều tuyên bố nhằm đáp trả lại vấn đề này.
“Chúng tôi hoàn toàn không đồng ý với Sắc lệnh chấm dứt việc tiếp nhận những người tị nạn. Chúng tôi tin rằng lúc này đây và hơn bao giờ hết, việc chào đón những người mới đến và những người tị nạn là một hành động của tình yêu và hy vọng”, các Giám mục viết. “Với mức độ của sự đau khổ đặc biệt này, các Giám mục Công giáo Hoa Kỳ sẽ gia tăng gấp đôi sự ủng hộ và nỗ lực bảo vệ tất cả những ai đang phải chạy trốn khỏi cuộc đàn áp và bạo lực, như chỉ là một phần của công việc lâu dài và toàn cầu của Giáo hội trong lĩnh vực này”.
Nếu những căng thẳng về vấn đề tự do tôn giáo đã xác định mối quan hệ giữa các Giám mục Hoa Kỳ và chính quyền Obama, vào cuối tháng Giêng vừa qua, rõ ràng là vấn đề nhập cư sẽ chính là vấn đề xác định những khác biệt rõ rệt giữa chính quyền Trump và Giáo hội Công giáo.
Trong Cuộc gặp gỡ thế giới về các phong trào dân chủ diễn ra tại Modesto, California vào tháng Hai vừa qua, Đức Tổng Giám mục José Gomez Địa phận Los Angeles đã lên án “cảm giác của sự thờ ơ và tàn ác vốn dường như đang nảy sinh từ chính quyền mới tại Washington”.
Đức TGM Gomez, người được sinh ra ở Mexico nhưng là một công dân Hoa Kỳ đã được nhập quốc tịch, đã chia sẻ về những mối quan ngại của nhiều người nhập cư vốn hình thành nên Tổng Giáo phận của mình cũng như những nỗi sợ hãi của họ về việc có thể bị trục xuất bởi chính quyền của tổng thống Trump.
“Họ đang đùa giỡn với cảm xúc của người dân và bỡn cợt với cuộc sống và tương lai của người dân, và điều đó quả là không đúng”, Đức TGM Gomez nói về chính quyền.
Trong cuộc gặp gỡ đó, Đức Giám Mục Robert McElroy Địa phận San Diego đã làm nổi bật vấn đề khi nói rằng “Tổng thống Trump là ứng viên của tình trạng chia rẽ”, và sau đó tiếp tục kêu gọi những người phụng sự của mình để trở thành “những kẻ phá hoại” và “xây dựng lại tình đoàn kết”.
Vào tháng Ba, Đức Hồng Y Joseph Tobin Địa phận Newark, New Jersey, cũng nhận được sự quan tâm của cả quốc gia khi Ngài đã cùng đồng hành với một người đàn ông cùng với bốn người cháu không có giấy tờ tại phiên điều trần về việc trục xuất người đàn ông này. ĐHY Tobin đã tận dụng cơ hội để kêu gọi việc cải cách nhập cư toàn diện, đồng thời lập luận rằng “việc thực thi đối với hệ thống nhập cư đã bị phá vỡ là phi lý và bất công”.
Bảo hiểm ngừa thai và sự thỏa hiệp “cảm tính”
Vào tháng 5, Tổng thống Trump đã tổ chức một buổi lễ tại Rose Garden của Nhà Trắng, nơi ông đã ký một sắc lệnh hành pháp về vấn đề tự do tôn giáo nhằm chấm dứt sự chênh lệch giữa chính phủ và các nhóm tôn giáo đối với nhiệm vụ ngừa thai của Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ của chính quyền Obama.
“Chúng tôi sẽ không cho phép những người có đức tin bị nhắm mục tiêu, bị đe dọa hoặc phải im lặng thêm nữa”, Tổng thống Trump cho biết khi lôi cuốn sự chú ý đến các Nữ tu thuộc Dòng Tiểu Muội Bần Cùng, những người đã trở thành khuôn mặt của cuộc chiến về vấn đề tự do tôn giáo sau vụ kiện của họ đã được đưa ra trước Tòa án Tối cao về chỉ thị của Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, sau buổi lễ công khai, các Giám mục Hoa Kỳ đã chờ đợi trong khoảng thời gian năm tháng – với một sự phiền muộn có thể thấy rõ – vì sắc lệnh hành pháp đã dẫn đến một quy định mới liên quan đến chỉ thị này.
Vào tháng 10 – sau nhiều tháng hứa hẹn cũng như áp lực liên tục từ các nhóm vận động ủng hộ vấn đề tự do tôn giáo – chính quyền Trump đã công bố một quy định mới vốn đã chấm dứt yêu cầu đối với các nhà tuyển dụng cung cấp bảo hiểm tránh thai trong các kế hoạch bảo hiểm y tế nếu nó vi phạm “tín ngưỡng tôn giáo chân thành”.
Trong khi quy định mới hiện đang phải đối mặt với những thách thức tại tòa án, các Giám mục Hoa Kỳ đã ca ngợi động thái này như là “tin tốt lành cho tất cả mọi công dân Hoa Kỳ” và là “một sự trở lại với nhận thức chung, một thực tiễn lâu dài của liên bang và sự sống chung hòa bình giữa Giáo hội và chính phủ”.
DACA và sự cấp thiết cần phải có một “nhân chứng tiên tri”
Bất chấp sự náo động của các sự kiện vốn có liên quan đến các Giám mục Hoa Kỳ trong năm qua – bao gồm các cuộc chiến về việc cải cách thuế, ngân sách liên bang, và những nỗ lực nói trên về vấn đề sự sống và tự do tôn giáo, vấn đề xác định trong năm qua đã giảm xuống còn bốn chữ cái , hay là – nói cách chính xác hơn – một từ viết tắt: DACA (Deferred Action for Childhood Arrivals – Chương trình Tạm hoãn việc Trục xuất đối với Trẻ em đến Hoa Kỳ tờ thuở Thơ Ấu).
Vào tháng Chín, Tổng chưởng lý Jeff Sessions đã tuyên bố chính quyền Trump sẽ chấm dứt chương trình DACA, vốn nhằm bảo vệ những người nhập cư đủ tiêu chuẩn đến nước này khi còn là trẻ vị thành niên khỏi việc bị trục xuất. Trong một cuộc phỏng vấn với Crux vào đúng ngày đưa ra quyết định này, ĐHY Dolan cho biết các Giám mục đã cảm thấy cần phải “tiên đoán về vấn đề này”, và trong bốn tháng qua đã có vô vàn những tuyên bố và các cuộc họp báo nhằm làm rõ ràng rằng các Giám mục chính là một mặt trận thống nhất về vấn đề này.
Khi cựu chiến lược gia Nhà Trắng Steve Bannon cố gắng đưa ra sự châm biếm sự ủng hộ của các Giám mục đối với người nhập cư và chương trình DACA như là một trong những lợi ích cá nhân, một quan chức truyền thông của HĐGM Công giáo Hoa Kỳ đã lập tức đáp trả lại lời lẽ châm biếm trên trong một tuyên bố công khai khi ghi nhận những lời nhận xét đó chính là “một sự xúc phạm thái quá”.
Tại hội nghị thường niên vào mùa thu của các Giám mục Hoa Kỳ được tổ chức tại Baltimore vào tháng 11 vừa qua, vấn đề nhập cư – và cụ thể là vấn đề DACA – đã trở thành trung tâm của diễn đàn. Sau cuộc họp kéo dài ba ngày, Đức Hồng y Daniel DiNardo, chủ tịch HĐGM Công giáo Hoa Kỳ, đã đưa ra một thông điệp nhân dịp Lễ Tạ ơn, trong đó Ngài đã đưa ra một lời kêu gọi đặc biệt đối với việc bảo vệ những người nhập cư và gia đình những người tị nạn.
Trong khi trên 15% các tuyên bố của HĐGM Công giáo Hoa Kỳ trong năm qua liên quan đến vấn đề nhập cư, DACA vẫn là vấn đề cấp bách nhất đối với các Giám mục Hoa Kỳ khi nó trở thành vấn đề trọng tâm trong năm 2018.
Trong cùng một tuyên bố nhân dịp Lễ Tạ ơn này, ĐHY DiNardo đã tóm tắt hội nghị mùa thu của các Giám mục Hoa Kỳ bằng cách ghi nhận rằng “Các huynh đệ của tôi đã thể hiện một sự cảm thông chung và hơn bao bao giờ hết – và một sự cấp bách phải hành động – khi đối diện với các chính sách vốn dường như không thể tưởng tượng được cách đây chỉ một thời gian ngắn”.
Khi năm 2017 sắp kết thúc, chỉ có một kết luận dường như hết sức rõ ràng rằng: những chính sách “không thể tưởng tượng được” sẽ vẫn tiếp tục là nguồn gốc của sự chống đối cũng như sự bất hòa trong tương lai có thể thấy được.
Minh Tuệ chuyển ngữ
