Đức Giám mục Edward Hiiboro Kussala Địa phận Tombura Yambio ở Nam Sudan (Ảnh do vị Giám chức cung cấp)
Đức Giám mục Edward Hiiboro Kussala Địa phận Tombura Yambio ở Nam Sudan đã chỉ ra sự chia rẽ về sắc tộc và chính trị của đất nước như là nguyên nhân dẫn đến sự mất tích của Cha Luke Yugue và tài xế của ngài, Michael Gbeko.
Vị Linh mục và tài xế đã mất tích vào ngày 27 tháng 4 sau khi rời Giáo xứ Nagero của họ trong một chuyến đi bằng xe máy đến một Giáo xứ khác ở Bang Western Equatoria.
Đức Cha Hiiboro đã nói với Crux bối cảnh của vụ bắt cóc: Quận Tombura, nằm ở Bang Western Equatoria (WES), đã trải qua bạo lực sắc tộc giữa hai nhóm trước kia mang tính ôn hòa: Azande và Balanda.
Năm 2021, các cuộc đụng độ bạo lực nổ ra khiến hàng trăm người thiệt mạng, tài sản bị phá hủy và hàng nghìn người phải di tản.
Đức Cha Hiiboro cho biết hai đảng chính trị chính ở Nam Sudan cũng theo các đường lối sắc tộc này: SPLM-IG do Tổng thống Salva Kiir lãnh đạo và SPLM-IO do Phó Tổng thống Riek Machar lãnh đạo.
SPLM-IO được trao quyền kiểm soát WES, bao gồm cả Quận Tombura.
Cả hai phe chính trị đều cáo buộc nhau gây ra xung đột sắc tộc chết chóc.
Sau bạo lực, cả hai bên đã đạt được thỏa thuận chuyển quân đến trại giam giữ, nơi họ sẽ được huấn luyện và hòa nhập vào Lực lượng Phòng vệ Nhân dân Nam Sudan (SSPDF) thống nhất.
Lực lượng dân quân ủng hộ Tổng thống Kiir đã tuân thủ, nhưng lực lượng còn lại thì không. Những tuần gần đây đã chứng kiến bạo lực sắc tộc tái diễn ở Quận Tombura.
Vị Giám chức cho rằng Balanda SPLMO-IO có thể đã bắt cóc vị Linh mục sau khi một cảnh sát Balanda bị bắt cóc trước đó.
Sau đây là trích đoạn của cuộc phỏng vấn…
Thưa Đức Cha, Cha Luke Yugue và tài xế của ngài, Michael Gbeko mất tích trong hoàn cảnh nào?
SPLM-IO đang kiểm soát con đường giữa Quận Tombura và Quận Nagero nơi Cha Luke Yugue và tài xế của ngài phục vụ.
Trước vụ bắt cóc vị Linh mục và tài xế của ngài, một cảnh sát thuộc dân tộc Balanda, Ferdinando Minisare đã mất tích khi đang trên đường đi xe máy đến Source Yubu, một thị trấn thuộc Hạt Tambura.
Sau khi viên cảnh sát mất tích, một số thành viên của cộng đồng Balanda hứa sẽ trả thù Azande vì đã bắt cóc và sát hại viên cảnh sát Balanda. Ngay sau lời kêu gọi trả thù, vị Linh mục và tài xế của ngài, đều thuộc sắc tộc Azande, đã bị bắt cóc tại khu vực do SPLM-IO kiểm soát khi đang trên đường từ Hạt Nagero đến Hạt Tambura.
Vị Linh mục này đã phục vụ cộng đồng Kitô giáo chủ yếu là người Balanda và được cả hai nhóm sắc tộc yêu mến. Ngài đã cống hiến cả cuộc đời mình để tìm kiếm hòa bình giữa hai nhóm sắc tộc và phục vụ những người dân di tản thuộc cả hai cộng đồng. Ngài đã cống hiến những nỗ lực của mình cho việc tái lập sự chung sống hòa bình giữa tất cả mọi người dân trong khu vực.
Tâm trạng ở Nam Sudan, đặc biệt là giữa các Kitô hữu, sau sự mất tích của vị Linh mục này như thế nào?
Kể từ khi bạo lực sắc tộc bắt đầu, Giáo hội đã được cả hai nhóm sắc tộc coi là nguồn hỗ trợ tinh thần và an ninh.
Bất cứ khi nào có bạo lực trong cộng đồng, thường dân của cả hai bên đều tìm nơi ẩn náu trong Giáo hội. Giáo hội hỗ trợ họ về mặt tinh thần và cộng tác với các tổ chức từ thiện khác để đáp ứng nhu cầu của họ. Giáo hội cũng đang dẫn đầu các nỗ lực hòa giải và hòa bình lâu dài trong cộng đồng và đất nước rộng lớn hơn. Ngoài ra, Giáo hội còn cung cấp các dịch vụ giáo dục và chăm sóc sức khỏe cho tất cả người dân trong nước.
Kết quả là Giáo hội đã nhận được sự tôn trọng cao của tất cả các tín hữu, bao gồm cả những người không Công giáo, chính phủ và các lực lượng đối lập trong nước. Đó là lý do tại sao vị Linh mục và người tài xế của ngài không cân nhắc đến rủi ro khi quyết định đi lại như vẫn thường làm với tài xế của mình.
Vì những vai trò quan trọng của hàng giáo sĩ và Giáo hội trong cộng đồng và đất nước, các tín hữu, giáo sĩ và người dân nói chung không thể tưởng tượng được rằng một vị Linh mục có thể trở thành mục tiêu của bạo lực.
Vì vậy, vụ việc đã gây chấn động toàn Giáo phận và cả nước. Mọi người đều muốn biết chuyện gì đã xảy ra với vị Linh mục và người tài xế của ngài, họ đang ở đâu và số phận của họ ra sao. Mọi người tiếp tục ăn chay và cầu nguyện cho sự trở về an toàn của họ. Tóm lại, mọi người đều đang trong trạng thái bàng hoàng. Đây là lần đầu tiên trong Giáo phận có một Linh mục bị nhắm mục tiêu theo cách này.
Giáo hội và chính quyền đang làm gì để tìm kiếm vị Linh mục và tài xế mất tích?
Kể từ khi vị Linh mục và tài xế của ngài bị bắt cóc, Giáo hội đã thực hiện nhiều bước để tìm kiếm ngài và người tài xế mất tích.
Họ đã gửi văn bản yêu cầu chính quyền hành động khẩn cấp để tìm kiếm vị Linh mục, trong đó có yêu cầu triển khai khẩn cấp quân đội chính phủ để ngăn chặn bạo lực sắc tộc và tước vũ khí của tất cả những người liên quan đến bạo lực.
Tính đến thời điểm hiện tại, quân đội đã được triển khai trong Quận và hiện đang tham gia vào quá trình giải giáp. Quân đội cũng đang nỗ lực tìm kiếm vị Linh mục và tài xế của ngài hoặc biết chuyện gì đã xảy ra với ngài.
Ngoài ra, Giáo hội cũng đã thông báo và yêu cầu những kẻ bắt cóc trả tự do cho vị Linh mục vô tội và tài xế của ngài. Giáo hội tiếp tục yêu cầu bất cứ ai có tin tức về nơi ở của vị Linh mục và người lái xe của ngài hãy trình báo. Trên hết, Giáo hội tiếp tục ăn chay và cầu nguyện để Thiên Chúa can thiệp.
Tôi hiểu Nam Sudan vẫn đang trong tình trạng chiến tranh. Tình hình hiện tại là gì và tác động của nó đối với sự di tản của người dân, hủy hoại tài sản và lạm dụng phụ nữ và trẻ em là gì?
Tính đến thời điểm hiện tại, có hàng nghìn thường dân, chủ yếu là phụ nữ và trẻ em, đang tìm nơi ẩn náu trong các nhà thờ, doanh trại quân đội và các khu phức hợp của Liên hợp quốc. Hầu hết mọi người đều tháo chạy mà không mang theo thứ gì. Nhà cửa của họ bị thiêu hủy và tài sản của họ bị cướp phá hoặc phá hủy. Nạn đói lan rộng vì Giáo hội và các tổ chức khác không có khả năng đáp ứng nhu cầu của họ. Nhiều người cũng thiếu nơi trú ẩn và dịch vụ chăm sóc sức khỏe khẩn cấp.
Phụ nữ và trẻ em ở lại làng của họ tiếp tục bị những kẻ tấn công bằng dao rựa và dao. Những người bị thương đang được đưa đến các bệnh viện/phòng khám quá tải và những người chết đang được chôn cất.
Tệ hơn nữa, điều này lại xảy ra vào mùa canh tác. Sự gián đoạn trong hoạt động nông nghiệp chắc chắn sẽ gây ra những khó khăn kéo dài, bao gồm cả nạn đói cho người dân nghèo.
Đức Thánh Cha Phanxicô là người đi đầu và trung tâm trong nỗ lực hướng tới hòa bình ở Nam Sudan. Tại sao hòa bình lại khó đạt được đến thế?
Trở ngại chính cho hòa bình ở Nam Sudan là việc thực thi thỏa thuận hòa bình quá chậm chạp. Trước hết, các phe phái đối địch tiếp tục chiến đấu và gây ra nhiều vụ giết hại và buộc thường dân vô tội phải di tản, bao gồm cả việc phá hủy tài sản và những khó khăn về kinh tế.
Thường dân đang là mục tiêu vì lý do sắc tộc hoặc vì thuộc các nhóm đối thủ.
Các nhà tài trợ quốc tế và các chính phủ tiếp tục gây áp lực buộc các nhà lãnh đạo phải gạt bỏ sự khác biệt và cam kết thực hiện thỏa thuận hòa bình.
Cuối cùng, Nam Sudan giành được độc lập vào năm 2011 trong bối cảnh được kỳ vọng rất cao. Hơn chục năm trôi qua, đất nước vẫn chưa yên ổn. Sự độc lập đó có đáng giá không?
Vâng, nền độc lập của Nam Sudan là xứng đáng. Trước khi Nam Sudan giành được độc lập, đây là một khu vực bị gạt ra ngoài lề xã hội, bị người Ả Rập cầm quyền và người Hồi giáo Sudan bỏ mặc.
Cơ sở hạ tầng vật chất gần như không tồn tại. Các tổ chức công còn kém phát triển. Hệ thống quản lý còn kém phát triển. Tỷ lệ mù chữ cực kỳ cao.
Hầu như tất cả các dịch vụ xã hội đều không tồn tại. Các hệ thống quan trọng như giáo dục, giáo dục công dân, nông nghiệp thương mại, y tế, nước sạch, nhà ở, vệ sinh, chăm sóc phòng ngừa, nhân quyền, hệ thống kinh tế vững mạnh và nhân sự được đào tạo để quản lý hoặc vận hành các hệ thống đó đều bị thiếu.
Nam Sudan là quốc gia đòi hỏi cam kết lâu dài để xây dựng đất nước toàn diện. Là một quốc gia mới và kém phát triển với tất cả những vấn đề nhức nhối này, sẽ phải mất nhiều năm để có được chính phủ phù hợp để xoay chuyển tình thế và đưa đất nước đi đúng hướng hòa bình, ổn định cũng như tăng trưởng và phát triển kinh tế xã hội.
Điều có lợi cho Nam Sudan hơn bất kỳ quốc gia nào đã giành được độc lập trong quá khứ gần đây là khối tài sản khổng lồ chưa bị khai thác của nước này.
Nam Sudan may mắn có dân số trẻ trung tràn đầy năng lượng, khoáng sản, tài nguyên thiên nhiên, động vật hoang dã, đất canh tác và phong cảnh đẹp. Vì vậy, với chính phủ và sự lãnh đạo đúng đắn, đất nước này có thể trở thành quốc gia có nền kinh tế tăng trưởng và phát triển nhanh nhất trong một vài năm.
Nam Sudan đã có đầy đủ các yếu tố cần thiết để biến điều đó trở thành hiện thực. Đất nước chỉ cần có chính phủ và sự lãnh đạo đúng đắn. Đó là lý do tại sao nền độc lập của Nam Sudan lại có giá trị.
Giáo hội sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp hướng dẫn cho hòa bình, hòa giải, quản trị tốt và phát triển bền vững. Giáo hội cũng sẽ tiếp tục mang lại hy vọng và sự hỗ trợ về mặt đạo đức, tinh thần và thể chất cho tất cả những người dân đang đau khổ ở Nam Sudan.
Minh Tuệ (theo Crux)
