Sinh nhật Đức Trinh Nữ Maria không như sinh nhật của mọi người, không trôi nổi theo sự bất định của hoàn cảnh, không bám víu vào những mảnh vụn của ân sủng cho một cuộc đời không thấy được những điểm mốc quan trọng được Thiên Chúa “cắm” vào.
Sự chào đời của một người luôn mang đến niềm vui và hạnh phúc cho cha mẹ, gia đình và những người thân. Mừng sinh nhật, trong sự hân hoan, sự kiện một người hiện diện trong thế gian, được quyền sống trên trái đất này, một nhân vị được chào đón trong yêu thương, khởi đầu cho một cuộc sống có những ước mơ riêng hoặc mang lấy những kỳ vọng của cha mẹ, trở nên hữu ích cho gia đình và xã hội.
Ngày chào đời là mốc thời gian cho hành trình làm người, thành nhân và từng bước, thực hiện kế hoạch của cuộc đời, đạt được những thành quả như những dấu ấn trong giòng thời gian lịch sử.
Việc mừng sinh nhật như gợi nhớ lại những giá trị đã đạt được trong niềm tri ân, làm tiền đề và động lực cho những bước kế tiếp ở tương lai.
Nhưng người ta chỉ biết phần nào về mình, không thể biết tất cả với cái nhìn xuyên thấu và lượng giá trọn vẹn. Nhìn vào quá khứ, người ta có thể hài lòng hoặc hối tiếc về những gì đã làm, chưa làm hoặc không làm. Còn khi nhìn vào tương lai, không ai có thể biết chắc được, nói chắc được điều gì, vì tương lai không phải con đường thẳng và phẳng; không phải là kết quả hiển nhiên của một bài toán số học. Có nhiều bất ngờ đang chờ, có khi mang cả tính quyết định cho số phận của một con người.
Trong phụng vụ Hội thánh, chỉ có ba ngày lễ mừng Sinh nhật. Sinh nhật Đức Giêsu, Ngôi Hai Thiên Chúa làm người cứu chuộc nhân loại, sinh nhật Đức Trinh Nữ Maria, Đấng Thiên Chúa tuyển chọn làm Mẹ của Đức Giêsu, và sinh nhật Gioan Tẩy Giả, có vai trò và sứ mạng dọn đường cho Đấng Cứu Thế đến.
Sinh nhật Đức Trinh Nữ Maria vì thế, không như sinh nhật của mọi người.
Nếu như Thiên Chúa đã có một kế hoạch dành sẵn cho mọi người và mỗi người, và từng người sẽ phải tìm ra thánh ý Chúa, dựa vào lời mặc khải của Thiên Chúa, thì đối với Đức Maria, kế hoạch đó phải được “tiết lộ” trong ngày Thiên Sứ Truyền Tin, bởi không có ai có thể đoán định được kế hoạch diệu kỳ ấy của Thiên Chúa, và việc Đức Maria được làm Mẹ Đấng Cứu Thế, càng không phải bởi sự may mắn bất ngờ, ngẫu nhiên, nhưng có vị trí và sứ mạng đặc biệt trong kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa.
Đàng khác, Đức Maria cũng nắm phần quan trọng, quyết định việc triển khai kế hoạch ấy của Thiên Chúa, bằng sự tự do và thái độ ưng thuận, xin vâng.
Nhưng việc thực thi kế hoạch cứu độ loài người của Thiên Chúa vẫn là một mầu nhiệm được giữ kín.
Những gì Thiên Sứ loan tin cho Đức Maria về kế hoạch của Thiên Chúa: Việc cưu mang Con Đấng Tối Cao, việc đặt tên con trẻ là Giêsu, Người sẽ nên cao cả và Thiên Chúa sẽ ban cho Người ngai vàng vua Đavít, tổ tiên Người, Người sẽ trị vì nhà Giacóp đến muôn đời và triều đại Người sẽ vô cùng, vô tận (Lc 1,30-33), chỉ là “những cột mốc”, như một sự bảo đảm, chắc chắn, còn diễn tiến thế nào, vẫn là mầu nhiệm mà trong mọi biến cố, Đức Maria phải lắng nghe, suy gẫm, phân định, lựa chọn để quyết định phù hợp với Thánh ý Thiên Chúa trong sự vâng phục hoàn hảo.
Nhưng trong ngày mừng Sinh nhật Đức Maria hôm nay, Hội thánh lại chọn bản văn Tin mừng của Mátthêu, ghi chép gia phả từ Tổ phụ Ápbraham cho đến Đức Giêsu Kitô, và cũng tiết lộ những điểm mốc quan trọng của kế hoạch Thiên Chúa trong cuộc đời Đức Giêsu (Mt 1,1-16.18-23)
Trình thuật này còn gọi là: Truyền tin cho Giuse. Thiên Sứ thông truyền cách gián tiếp trong một giấc mơ, đang khi Giuse toan tính lìa bỏ Đức Maria, vì không muốn tố giác việc bà có thai.
Nếu Đức Maria, trong kinh nghiệm trực tiếp, biết về kế hoạch của Thiên Chúa và chính Mẹ ưng thuận, góp phần vào kế hoạch ấy, thì trường hợp Giuse, giải thích được “sự dằng dặc” của bao thế hệ trải dài trong lịch sử, và xem ra giống chúng ta hơn, là những người chỉ biết gián tiếp về kế hoạch của Thiên Chúa, những cũng được dự phần quyết định, việc thi hành kế hoạch đó hay không.
Mọi mục tiêu của của mỗi người trước kế hoạch của Thiên Chúa sẽ bị “bẻ gãy”, không phải như một sự phá hủy, tan nát, trái lại, họ được mời đi vào kế hoạch Thiên Chúa, với thái độ và quyết định của họ, mọi diễn biến trong cuộc đời họ được lồng vào trong kế đồ cứu độ của Thiên Chúa. Nhờ đó, họ mới thấy được giá trị đích thật của bản thân và lịch sử cuộc đời mình, thấy được sự diệu kỳ của ý định Thiên Chúa thực hiện cho lịch sử của mình, không còn trôi theo sự bất định, hoặc bám víu vào những mảnh vụn của ân sủng cho một cuộc đời không thấy những điểm mốc quan trọng được Thiên Chúa “cắm” vào.
Jos Ngô Văn Kha CSsR
