Tân Tổng Giám mục Newark, Hồng y người Mỹ gốc Ireland Joseph W. Tobin, Dòng Chúa Cứu Thế, là người rất gần gũi với Đức Giáo hoàng Phanxicô, được biết đến như một mục tử nhiệt thành và đã lên tiếng phản đối Tổng thống tân cử Trump để bảo vệ cho những người nhập cư không có giấy tờ.
Ngài cũng là một vận động viên thể hình, cử tạ và là một nhân vật được yêu mến tại Indianapolis – nơi ngài làm Tổng Giám mục trước khi bất ngờ được vinh thăng hồng y.
Nói chuyện với tờ New York Times, ngài không nói những lời nhỏ nhẹ khi nhắc nhớ các độc giả rằng Đức Giáo hoàng Gioan XXIII đã từng cấp cho người Do thái những tờ chứng rửa tội giả trong thời gian Đệ nhị Thế chiến. Ngài khẳng định, “Chúng ta phải phản kháng. Bằng các tuyên bố công khai, rồi sau đó, bạn sẽ làm những gì bạn phải làm”.
Sự gần gũi với Đức Giáo hoàng Phanxicô và tiểu sử cũng có những nét tương đồng khiến cho một số người dự đoán rằng ngài “có thể trở thành ứng cử viên Giáo hoàng”, trong bối cảnh Đức Phanxicô đã bước sang tuổi 80.
Trước đó, vị Tổng Giám mục người Mỹ gốc Ireland này đã đấu tranh với những nhóm chống nhập cư. Mặc dù ngài không công khai ủng hộ ứng cử viên nào trong cuộc bầu cử tại Mỹ năm nay, ngài đã lên án ông Trump vì ông này “kích động đến nơi tối tăm của những lực lượng gây bất hòa, đã kích động phần tội lỗi trong chúng ta”.
Năm ngoái, với tư cách là Tổng Giám mục Indianapolis, ngài đã công khai lên án Thống đốc Indiana Mike Pence vì ông ta đã ngừng chương trình định cư cho các người tị nạn Syria tại bang này. Tổng Giám mục Tobin cho rằng những hành động của ông Thống độc không chỉ vô đạo đức mà còn trái pháp luật. Tuyên bố của ngài được minh chứng là đúng đắn – ít nhất là liên quan đến khía cạnh pháp luật – khi một Thẩm phán Liên bang đã chống lại hành động của ông Pence và yêu cầu thực hiện trở lại chương trình định cư.
Mùa Giáng sinh năm nay là mùa Giáng sinh cuối của ngài trong cương vị mục tử của Indiana trước khi ngài nhận nhiệm sở tại Tổng Giáo phận Newark vào ngày 6/1 và lãnh đạo gần 1,5 triệu người Công giáo sống tại vùng Đông Nam New Jersey.
Ngài nói với các nhà báo sau khi nhận được tin thuyên chuyển hồi tháng trước rằng: “Đôi khi tôi nghĩ rằng Đức Giáo hoàng Phanxicô đã đánh giá tôi nhiều hơn những gì tôi tự nhìn nhận về chính mình”.
Cả hai người đều là tu sĩ nên chắc chắn có nhiều điểm chung; cả hai đều ở trong một luồng tư tưởng trong Giáo hội cho rằng cần nhấn mạnh đến việc phục vụ người nghèo và tìm cách giảm bớt sự tập trung vào những vấn đề xã hội gây chia rẽ như hôn nhân đồng tính và phá thai.
Và khi cả hai lần đầu gặp nhau vào năm 2005, họ nhận ra điều đó và gắn bó với nhau trong một nỗi lo lắng chung về những người anh em bảo thủ của mình đang cố gắng cấm nữ giới tham gia việc phục vụ bàn thờ. Thậm chí, Tobin đã từng nói với vị Hồng y vui tính Bergoglio – như hồi đó người ta được biết về Đức Giáo hoàng Phanxicô, rằng mẹ của ngài ngưỡng mộ ngài vì là một người đàn ông tự làm việc giặt giũ và nấu nướng cho riêng mình.
Cả hai giữ liên lạc với nhau dù không thường xuyên cho đến khi ngài Tobin bị chuyển khỏi Vatican sau khi nhận chức Tổng Giám mục Indianapolis và ở đây ngài đã nhận được sự chào đón nồng hậu của vị lãnh đạo mới. Đức Giáo hoàng Phanxicô nói với ngài rằng: “Tôi đã cầu nguyện rất nhiều cho ngài từ khi tôi nghe về những điều đã xảy ra”
Cả hai cùng có một phong cách riêng rất đơn sơ. Một ngày thông thường của vị mục tử Công giáo có vị trí lớn nhất tại Indiana bắt đầu với giờ cầu nguyện lúc 4h sáng, tập gym lúc 5.30 với những bài tập nâng tạ tới 425 pounds (~190kg). Chắc chắn ngài là một trong những vị mục tử khỏe mạnh nhất tại Mỹ.
Trong môn gym, những người bạn của ngài chỉ biết đến cái tên “Joe” và trong năm đầu tiên, không ai biết ngài là một giáo sĩ. Shaun Yeary, một thương nhân, nhớ lại lần đầu tiên nói chuyện với vị hồng y cao 6.3ft (~1.9m) tại phòng thay đồ. Ngài nói rằng: “Tôi đã từng là một linh mục. Và bây giờ, tôi là Tổng giám mục Indianapolis”.
Yeary và 6 người bạn cùng tập gym khác tặng ngài Tobin món quà chia tay là một bức hình 8 người chụp chung với nhau. Ngài Tobin cho rằng đó là điều tuyệt vời và đùa rằng “Không ai trong số những người trong dàn đồng ca đó gây lộn với tôi. Họ là đồng đội của tôi”.
Tuy nhiên, dù ngài trông không giống như một vị tổng giám mục thường thấy khi đang nâng tạ tại phòng gym, câu chuyện cuộc đời của ngài cho thấy một đời sống của một vị mục tử như thường thấy.
Sinh ra và rửa tội tại Detroit, Michigan, Tobin là anh cả trong số 13 người con và những sống với những người hàng xóm thuộc tầng lớp lao động, đến từ những gia đình Ireland, Ba Lan và Đông Âu cũng đông người như gia đình mình. Thánh lễ tại nhà thờ nơi ngài sinh ra đông đến nỗi có 14 thánh lễ trong ngày Chúa nhật, chăm sóc cho khoảng 20.000 giáo dân trong xứ.
Ngài lớn lên với ảnh hưởng lớn từ người cha, ông Joseph là một cựu quân nhân, nhân viên của hãng General Motors và dự lễ 6 giờ sáng hàng ngày.
Ngài Tobin nói rằng: “Tôi thần tượng bố mình. Bố tôi là tất cả những gì tôi nghĩ một người đàn ông nên có. Ông mạnh khỏe, chơi trong đội Bóng Cam từ khi còn là sinh viên năm nhất tại Đại học Boston. Ông mất một chân trong Đệ nhị Thế chiến nên không còn chơi bóng đá được nữa. Ông có một đức tin khiêm nhường và thầm lặng. Ông cũng là một người hào hiệp với phụ nữ”.
Bà Marie, mẹ ngài, năm nay 93 tuổi và đang sống tại Ontario. Cũng chính tại nhà mẹ mình mà ngài nhận được cuộc gọi từ Vatican cho biết ngài đã được bổ nhiệm chức vụ Thư ký Bộ Đời sống Thánh hiến và các Hiệp hội Đời sống Tông đồ
Ngài nhớ lại rằng “tôi đã tái mét và nói lắp bắp” nhưng ngài biết khó có thể từ chối Đức Giáo hoàng.
Khi đã bắt đầu, ngài không nghĩ nhiều về điều đó. Khi nhận nhiệm vụ quét sạch sự thế tục hóa được cáo buộc xuất hiện trong các nữ tu tại Mỹ, ngài nhanh chóng nhận ra rằng ngài đang tốn thời gian. Ngài kết luận rằng đa số các nữ tu làm những công việc tốt lành và chỉ có vài sự vi phạm.
Dù sao, cơ quan của ngài không hài lòng với điều đó. Ngài thừa nhận rằng: “Việc đó có cảm giác giống như một bác sĩ khoa mắt đang cố gắng thực hiện thủ thuật chữa đục thủy tinh thể giữa sân vận động Mỹ và chĩa súng laze vào những khán giả trên khán đài”
Điều đó làm ngài trở thành anh hùng đối với nhiều nữ tu những không làm hài lòng các vị bề trên và họ đã chuyển ngài về Indianapolis như một sự trừng phạt. Ngài thoái mái thừa nhận khi trở về Indianapolis rằng: “Tôi đã bị loại ra và tôi biết ơn vì điều đó”.
Tại đây ngài yêu thích công việc của mình, thăm các giáo xứ khắp bang Hoosier, chăm sóc những người đang chờ thi hành án tử hình và rửa tội cho hàng nghìn linh hồn mỗi mùa Phục sinh.
Giờ đây, ngài chuẩn bị lên đường đến Newark với những lộn xộn của nơi đây, ngài sẽ dẫn dắt một đàn chiên đến từ những quận nghèo nhất và giàu có nhất của bang. Vị Giám mục sắp mãn nhiệm của giáo phận – ngài John J. Myers, cũng là người Mỹ gốc Ireland, ra đi giữa những lời chỉ trích về đời sống của mình cũng như việc xử lý vụ lạm dụng tình dục của một linh mục thuộc quyền ngài.
Mặc dù ngài Tobin không được những nhóm đứng về phía các nạn nhân yêu thích, ngài không gây ra sự tức giận như ngài Myers. Một người phát ngôn của Mạng lưới Những người Sống Sót Bị Lạm dụng bởi các Linh mục nói rằng: “Chắc chắn có những giám mục tồi hơn [Myers] nhưng điều đó không nên làm cho ai cảm thấy hài lòng”.
Gần đây, khi nói về Newark, người ta nói rằng: “Đối với tôi, đây là nơi cần đến sự chữa lành thực sự”. Với sự đồng cảm của mình, Hồng y Joseph Tobin đến từ Detroit, Michigan có lẽ chính là người thực hiện công việc đó.
James Wilson
P.B. chuyển ngữ
