Amos Kwaite, một thành viên của cộng đồng Maasai, tham gia cùng với người dân Kenya, bao gồm các thành viên của Phong trào Laudato Si’ trong việc dọn dẹp Công viên Quốc gia Nairobi vào ngày 4 tháng 6 năm 2022, như một phần của việc tuân thủ Ngày Môi trường Thế giới (Ảnh: Fredrick Nzwili / CNS)
Hôm thứ Ba, Hội nghị các Giám mục châu Phi tại Kenya đã đưa ra một tuyên bố kêu gọi các chính phủ trên thế giới thực hiện hành động “khẩn cấp và đầy tham vọng” để bảo vệ đa dạng sinh học. Đây là lần đầu tiên các Giám mục từ lục địa này đưa ra lập trường tập thể, công khai về vấn đề khí hậu.
“Ngôi nhà chung và gia đình chung của chúng ta đang đau khổ”, tuyên bố cho biết. “Đa dạng sinh học đang bị ảnh hưởng với tốc độ nhanh hơn bất kỳ thời điểm nào khác trong lịch sử, và các báo cáo quan trọng liên tiếp đã nhấn mạnh quy mô đáng kể của sự thiệt hại thiên nhiên. Tình trạng khẩn cấp về khí hậu đang khiến nước biển dâng cao, hành tinh ấm hơn và thời tiết khắc nghiệt hơn, tất cả đều đang tàn phá công trình sáng tạo của Thiên Chúa”.
Tuyên bố đi kèm với một bản kiến nghị để những người khác ký tên, và sẽ giữ nguyên như vậy cho đến Hội nghị Đa dạng Sinh học của Liên hợp quốc (COP15) năm nay, diễn ra từ ngày 5 đến 17 tháng 12 tại Montreal, Canada.
Lời kêu gọi được đưa ra từ Hội nghị chuyên đề của Hội đồng Giám mục Châu Phi và Madagascar (SECAM), và theo thông cáo báo chí kèm theo tuyên bố, “đây là lần đầu tiên Giáo hội Châu Phi đưa ra lập trường công khai về lĩnh vực này”. Mạng lưới Giáo hội về Rừng lưu vực Congo (REBAC) và Phong trào Laudato Si’ (LSM) cũng ủng hộ kiến nghị này.
Với tuyên bố của họ và bản kiến nghị thư, các Giám mục SECAM đã hưởng ứng cùng với những người kêu gọi 50% Trái đất phải được bảo vệ vào năm 2030. Tài liệu cũng kêu gọi quyền của người bản địa phải được tôn trọng và chấm dứt ngay việc xây dựng Đường ống dẫn dầu thô Đông Phi. Và tuyên bố kêu gọi các chính phủ – đặc biệt là các chính phủ ở phía bắc toàn cầu – phải minh bạch và có tinh thần trách nhiệm, trong khi họ được nhắc nhở về các cam kết tài chính của mình nhằm ngăn chặn tình trạng mất đa dạng sinh học và bắt đầu phục hồi nó.
Văn bản được trình bày trong một sự kiện ở Nairobi, nơi đang diễn ra các phiên họp trù bị cho COP15. Hội nghị thượng đỉnh của Liên Hợp Quốc ban đầu được tổ chức tại Trung Quốc, nhưng hôm thứ Hai, ban thư ký đã đưa ra thông báo rằng nó sẽ được tổ chức tại Canada, nhưng “dưới sự chủ trì của Trung Quốc”.
Như bản kiến nghị chỉ ra, “các nhà sinh vật học ước tính rằng chúng ta đang khiến các chủng loài tuyệt chủng với tốc độ gấp 100 đến 1.000 lần tốc độ thông thường của chúng”.
Trích dẫn Laudato Si’, Thông điệp của Đức Thánh Cha Phanxicô về Công trình sáng tạo của Thiên Chúa, các Giám mục cho biết rằng “chúng ta không có quyền như vậy”.
“Thật vậy, các hệ sinh thái lành mạnh, đặc biệt là rừng và đại dương, có nhiều khả năng lưu trữ carbon hơn. Mặt khác, việc giảm sự nóng lên toàn cầu sẽ làm giảm nguy cơ tuyệt chủng của các chủng loài”, theo nội dung bản kiến nghị.
Vị Giáo hoàng người Argentina đã đặt việc chăm sóc môi trường làm nền tảng xã hội của Triều đại Giáo hoàng của mình, và đồng thời cho biết rằng ngài hy vọng Thông điệp của mình được phát hành vào năm 2015, tài liệu Giáo hoàng đầu tiên dành riêng về vấn đề môi trường, sẽ ảnh hưởng đến thỏa thuận Paris năm 2015 về biến đổi khí hậu.
Hội nghị Đa dạng sinh học COP15 sẽ quy tụ các nhà lãnh đạo chính phủ, các tổ chức khu vực và các tổ chức phi chính phủ, nhằm thông qua phiên bản cuối cùng của dự thảo Khung đa dạng sinh học toàn cầu năm 2020 (GBF), bản cập nhật của Công ước về Đa dạng sinh học. Phiên bản năm nay đã bị hoãn hai lần và được chuyển từ Trung Quốc sang Canada do COVID-19.
Công ước về Đa dạng sinh học đã được 150 nhà lãnh đạo chính phủ ký kết tại Hội nghị thượng đỉnh Trái đất Rio năm 1992 và được dành riêng để nói về việc bảo tồn sự đa dạng sinh học. Công ước này hiện đã được 195 quốc gia cộng với Liên minh châu Âu phê chuẩn, ngoại trừ Hoa Kỳ hoặc Vatican, vốn đã phê chuẩn một số công ước khác của Liên hợp quốc, bao gồm các công ước về xóa bỏ phân biệt chủng tộc, quy chế người tị nạn, bom, đạn chùm và vũ khí sinh học.
Bản kiến nghị của SECAM cho COP15 theo sau một bản kiến nghị có chữ ký của hơn 120.000 người Công giáo và 420 tổ chức được đệ trình các cơ quan có thẩm quyền của COP26 về Biến đổi Khí hậu, được tổ chức tại Glasgow vào năm ngoái. Kiến nghị thư Hành tinh khỏe mạnh, Con người khỏe mạnh đã đề nghị các nhà lãnh đạo thế giới thực hiện hành động khẩn cấp vì công trình sáng tạo của Thiên Chúa.
Năm nay, tại COP15, theo kiến nghị của trang web, “chúng tôi cũng sẽ làm như vậy và cất lên mọi tiếng nói của công trình sáng tạo của Thiên Chúa, đặc biệt là tiếng nói của những người dễ bị tổn thương nhất”.
Tuyên bố của SECAM đặc biệt đề cập đến sinh khối của lưu vực Congo, rừng mưa nhiệt đới lớn thứ hai trên thế giới, nơi tình trạng khai thác gỗ bất hợp pháp và không bền vững cùng với việc chiếm dụng đất đai và công nghiệp hóa nông nghiệp khiến người dân bản địa và các loài có nguy cơ tuyệt chủng bị đe dọa.
Tài liệu chỉ ra rằng tình trạng khẩn cấp về khí hậu và cuộc khủng hoảng đa dạng sinh học có mối liên hệ mật thiết với nhau.
Theo họ, nguyên nhân là do sự phá hủy sinh khối làm mất đi nguồn tài nguyên quan trọng để hấp thụ carbon từ khí quyển, vốn giúp giảm thiểu sự nóng lên toàn cầu. SECAM lập luận rằng khí hậu và đa dạng sinh học là hai mặt của cùng một đồng tiền và vì lý do này, chúng cần phải được giải quyết cùng nhau.
Tương tự, vấn đề sinh thái không thể tách rời khỏi khía cạnh xã hội của nó: Tuyên bố chỉ ra rằng những lạm dụng chống lại tình trạng đa dạng sinh học ảnh hưởng đến các cộng đồng dễ bị tổn thương vốn đã chăm sóc cho các hệ sinh thái này trong nhiều thế kỷ, và cũng tạo ra một số xung đột xã hội.
Cũng như với Thông điệp Laudato Si’, tài liệu của các Giám mục Châu Phi cho rằng việc quan tâm đến thiên nhiên và những người dễ bị tổn thương nhất đi đôi với nhau. Về vấn đề đó, họ tuyên bố: “Chúng tôi không có quyền phá hủy tình trạng đa dạng sinh học như vậy”.
Minh Tuệ (theo Crux)
