Đức Hồng Y Raymond L. Burke người Hoa Kỳ, người bảo trợ của Dòng Hiệp sĩ Malta, trò chuyện với Đức Thánh Cha Phanxicô trong buổi tiếp kiến chung tại Quảng trường Thánh Phêrô, Vatican ngày 2 tháng 9 năm 2015 (Ảnh: CNS/Paul Haring)
Sáng ngày 2 tháng 10 vừa qua, 2 ngày trước khi khai mạc Thượng Hội đồng về Hiệp hành, có tin tức cho biết một nhóm Hồng y đã nghỉ hưu đã chất vấn Đức Thánh Cha Phanxicô về các giáo huấn của Giáo hội phản đối vấn đề hôn nhân đồng tính và việc truyền chức cho phụ nữ trong một danh sách các câu hỏi được đệ trình lên Đức Thánh Cha vào ngày 10 tháng 7. Các Hồng y cũng yêu cầu Đức Thánh Cha cho biết liệu “Mạc khải của Thiên Chúa có ràng buộc mãi mãi, bất biến và do đó không thể bị mâu thuẫn” – về cơ bản là hỏi liệu Giáo lý có thể thay đổi hay không – cũng như liệu tính hiệp hành có mâu thuẫn với thẩm quyền của các Giám mục hay không, và liệu một Linh mục có thể từ chối tha tội hay không nếu hối nhân không có ý định “không phạm tội nữa”.
Đức Thánh Cha Phanxicô đã trả lời tất cả các câu hỏi vào ngày hôm sau; câu trả lời của ngài được viết dưới dạng các đoạn văn, thay vì khẳng định hoặc phủ nhận một cách rõ ràng. Các Hồng y, không hài lòng với điều này, đã viết thư lại cho Đức Thánh Cha vào ngày 21 tháng 8, sắp xếp lại các câu hỏi để hỏi một cách rõ ràng những câu trả lời “có hoặc không”. Đức Thánh Cha Phanxicô đã không trả lời lá thư thứ hai này, và hôm 2 tháng 10, các Hồng y đã công bố những câu hỏi đó – chứ không phải những câu trả lời ban đầu của Đức Thánh Cha – như một “Thông báo gửi các Tín hữu của Chúa Kitô” trên trang blog tiếng Ý của Sandro Magister, một nhà quan sát Vatican có ảnh hưởng.
Để đáp lại, Vatican đã công bố những câu trả lời ban đầu của Đức Thánh Cha cho vòng chất vấn vào tháng Bảy, dưới hình thức một lá thư từ tân Tổng Trưởng Bộ Giáo lý Đức tin, Đức Hồng Y Victor Manuel Fernandez, xin phép Đức Thánh Cha trích dẫn những câu trả lời đó và có thể mở rộng câu trả lời của mình.
Các Hồng y đã viết bức thư này là ai?
Trang Blog của ông Magister đã trích dẫn 5 vị Hồng y là tác giả của “Thông báo gửi các Tín hữu của Chúa Kitô”: Đức Hồng y Walter Brandmüller người Đức, Đức Hồng y Raymond Burke người Mỹ, Đức Hồng y Juan Sandoval Íñiguez người Mexico, Đức Hồng y Robert Sarah người Guinea và Đức Hồng y Joseph Zen của Hồng Kông. Cả 5 vị đều đã nghỉ hưu và trước đây đã công khai chỉ trích Đức Thánh Cha Phanxicô. Không có vị Hồng y nào trong số này được mời tham gia cuộc họp tại Thượng Hội đồng tại Rôma năm nay. Chỉ có Đức Hồng Y Sarah và Đức Hồng Y Burke là dưới 80 tuổi và do đó đủ điều kiện bỏ phiếu tại Mật nghị Hồng y.
Các Đức Hồng y Burke và Đức Hồng y Brandmüller là những người ký tên vào một loạt 5 câu hỏi “dubia” (nghĩa đen là “nghi ngờ”) có hoặc không trước đây đã được gửi đến Đức Thánh Cha Phanxicô sau Tông Huấn “Amoris Laetitia” vào năm 2016. Những nghi ngờ đó tập trung vào chú thích của Đức Thánh Cha nói rằng những người Công giáo đã ly dị và tái hôn có thể được Rước lễ trong một số trường hợp sau khi làm việc với một Linh mục để phân định liệu họ có được mời gọi quay trở lại lãnh nhận Bí tích hay không. Đức Thánh Cha Phanxicô chưa bao giờ trả lời những nghi ngờ đó.
Điều thú vị là, bản sao của Vatican về phản hồi của Đức Thánh Cha đối với các “dubia” vào tháng 7 năm 2023 của Vatican bao gồm một bản sao đã được scan của các dubia tháng 7, và mặc dù có những chỗ được chỉ rõ để tất cả các Hồng y ký, nhưng chữ ký duy nhất trên tài liệu là của các Đức Hồng y Burke và Đức Hồng y Brandmüller.
Đức Thánh Cha Phanxicô đã nói gì?
Đức Thánh Cha Phanxicô đã trả lời câu hỏi của các Hồng y về vấn đề hôn nhân đồng giới bằng cách khẳng định Giáo huấn của Giáo hội rằng hôn nhân là một “sự kết hợp độc nhất, kiên định và không thể tách rời giữa một người nam và một người nữ, sẵn sàng một cách tự nhiên cho việc đón nhận con cái”, đồng thời cũng nhấn mạnh thêm rằng Giáo hội tránh “các nghi thức và các Bí tích” có thể “ngụ ý rằng nó đang công nhận một điều gì đó không phải là hôn nhân”.
Tuy nhiên, Đức Thánh Cha cho biết thêm, “khi đề cập với mọi người, chúng ta không được đánh mất lòng bác ái mục vụ… việc bảo vệ sự thật khách quan không phải là biểu hiện duy nhất của lòng bác ái này, nó còn được tạo nên từ sự ân cần, sự kiên nhẫn, sự thông cảm, sự dịu dàng, sự khích lệ”. Vì điều này, Đức Thánh Cha nói, Giáo hội cần phải phân định xem “liệu có nên có những hình thức chúc lành hay không, được một hoặc một số người yêu cầu, vốn không truyền tải một quan niệm sai lầm về hôn nhân”. Đức Thánh Cha cũng chỉ ra rằng sự phân định như vậy có thể không dẫn đến các nghi thức chính thức hoặc thay đổi các quy tắc, đồng thời cũng cho biết thêm rằng một số quyết định “có thể là một phần của sự thận trọng mục vụ, không nhất thiết phải trở thành một quy tắc”.
Về vấn đề truyền chức Linh mục cho phụ nữ, Đức Thánh Cha cho biết rằng “không ai có thể công khai phủ nhận” lệnh cấm của Giáo hội về việc truyền chức Linh mục cho phụ nữ, “và đó có thể là một chủ đề nghiên cứu, cũng như trường hợp hiệu lực của việc truyền chức trong Anh giáo”.
Đức Thánh Cha viết rằng ngài đang trả lời những câu hỏi này vì Thượng Hội đồng sẽ sớm khai mạc. Rất có thể các vấn đề về việc chúc lành cho các cặp đồng giới và việc truyền chức cho phụ nữ sẽ được thảo luận.
Để trả lời những câu hỏi khác của các Hồng y đã nghỉ hưu, Đức Thánh Cha viết rằng “trong khi sự thật rằng Mặc khải của Thiên Chúa mang tính bất biến và luôn ràng buộc, Giáo hội phải khiêm tốn và thừa nhận rằng Giáo hội không bao giờ cạn kiệt sự phong phú khôn dò của mình và cần phải phát triển trong sự hiểu biết của mình”. Tương tự như vậy, Đức Thánh Cha nói, trong khi “sự ăn năn là cần thiết để việc tha tội có hiệu lực, và bao hàm mục đích không phạm tội… chúng ta không nên đòi hỏi các tín hữu những mục đích sửa chữa lỗi lầm quá nghiêm ngặt và bó buộc, mà cuối cùng hóa ra là trừu tượng hoặc thậm chí còn mang tính tự cao tự đại”.
Nói về việc liệu Thượng Hội đồng có vượt quá thẩm quyền của mình với tư cách là một cơ quan tham vấn hay không, Đức Thánh Cha tái khẳng định rằng tính hiệp hành là “một chiều kích thiết yếu trong đời sống của Giáo hội” và “bao hàm sự tham gia thực sự: không chỉ hàng giáo phẩm mà còn của toàn thể dân Chúa”.
Đức Thánh Cha Phanxicô cũng cho biết thêm rằng, khi đặt ra các câu hỏi cho ngài, các Hồng y đã nghỉ hưu đã thể hiện “sự cần thiết phải tham gia, tự do bày tỏ ý kiến của mình và cộng tác, do đó kêu gọi một hình thức hiệp hành”.
Điều này có ý nghĩa gì đối với Thượng Hội đồng về Hiệp hành?
Có lẽ không nhiều. Các tham dự viên tham gia Thượng Hội đồng sẽ tiếp tục tĩnh tâm cho đến khi Thượng Hội đồng khai mạc vào ngày 4 tháng 10, và họ vẫn sẽ thảo luận về các chủ đề và đề tài tương tự đã được lên kế hoạch. Có khả năng là việc Đức Thánh Cha Phanxicô “nói không” với việc truyền chức Linh mục cho phụ nữ và sự cởi mở thận trọng của ngài trong việc chúc lành cho các cặp đồng giới sẽ xuất hiện trong các cuộc thảo luận của Thượng Hội đồng về các chủ đề đó, nhưng điều quan trọng cần lưu ý là Đức Thánh Cha đã nhiều lần nhắc lại giáo huấn của Giáo hội về việc không thể truyền chức Linh mục cho phụ nữ.
Khả năng về việc phân định một số hình thức chúc lành cho các cặp đồng giới là một diễn biến dường như mâu thuẫn với Sắc lệnh năm 2021 của Bộ Giáo lý Đức tin cấm các Linh mục chúc lành cho các cặp đồng giới, trong đó nói rằng Thiên Chúa “không thể chúc lành cho điều tội lỗi”. Mặc dù Đức Thánh Cha Phanxicô đã phê chuẩn sắc lệnh đó, nhưng từ đó ngài dường như vẫn giữ khoảng cách với nó. Các Giám mục Công giáo ở Bỉ đã công bố hướng dẫn về việc chúc lành cho các cặp đồng giới, đồng thời nói rõ rằng đó không phải là những cuộc hôn nhân có tính Bí tích, và có thể đây sẽ là một mô hình cho việc chúc lành như vậy trong tương lai.
Trong mọi trường hợp, công việc phân định của Thượng Hội đồng sẽ tiếp tục, chỉ tập trung một số vào các vấn đề nóng bỏng như việc truyền chức cho phụ nữ và hôn nhân đồng tính nam và đồng tính nữ. Và các cuộc thảo luận của Thượng Hội đồng gần như chắc chắn sẽ không dẫn đến một câu trả lời dứt khoát là “có” hay “không”, cũng như các quyết định của Đức Thánh Cha Phanxicô sau Thượng Hội đồng có thể sẽ mang hình thức trả lời của ngài đối với vấn đề dubia: khẳng định Giáo huấn của Giáo hội và phân định thế nào là “sự thận trọng về mặt mục vụ”, như ngài đã viết cho các Hồng y.
Nói cách khác, Thượng Hội đồng, giống như Đức Thánh Cha Phanxicô, không hoạt động theo kiểu “có” và “không”, nhưng, như vị Linh hướng của Thượng Hội đồng, Cha Timothy Radcliffe O.P, đã chia sẻ trong bài phát biểu khai mạc cuộc tĩnh tâm của các tham dự viên tham gia Thượng Hội đồng vào cuối tuần qua.
Minh Tuệ (theo America)
