(Ảnh: Pixabay)
YAOUNDÈ, Cameroon – Một Linh mục thừa sai người Ý làm việc tại Cộng hòa Trung Phi (CAR) đã hoan nghênh việc chấm dứt hình phạt tử hình ở đất nước nghèo khó này.
Quốc hội của đất nước đã nhất trí bỏ phiếu bãi bỏ án tử hình vào ngày 27 tháng 5. Luật mới cũng quy định rằng việc tra tấn trở thành bất hợp pháp trong nước.
Cha Aurelio Gazzera, một nhà truyền giáo Dòng Cát Minh người Ý đã làm việc tại CAR từ năm 1971, đã ca ngợi luật mới, mặc dù ngài vẫn không hài lòng với thực tế là luật thường không được tôn trọng ở đất nước bị chiến tranh tàn phá.
“Tin tức về việc Đạo luật Bãi bỏ Án Tử hình quả là một tin hết sức vui mừng. Đúng là từ năm 1982 đến nay đã 41 năm – không còn vụ hành quyết nào nữa. Nhưng đó vẫn là một tin hết sức vui mừng”, Cha Gazzera phát biểu với Crux.
Tuy nhiên, vị Linh mục lưu ý rằng các biện pháp ít chính thức hơn để loại bỏ người dân vẫn có thể là một vấn đề ở một đất nước nơi mà bất kỳ chế độ nào lên nắm quyền vẫn có thể “đe dọa, bắt giữ và đôi khi loại bỏ những người chống đối hoặc những người ‘gây xáo trộn’”.
Năm 2013, một nhóm phiến quân Hồi giáo có tên Seleka đã nắm chính quyền đất nước, làm nảy sinh phong trào dân quân Balaka ủng hộ Kitô giáo. Cuối cùng, Seleka đã bị trục xuất ra khỏi đất nước, nhưng bạo lực ăn miếng trả miếng giữa hai nhóm vẫn tiếp diễn cho đến ngày nay, và chính quyền trung ương cho đến gần đây đã gặp khó khăn khi thực thi quyền lực bên ngoài thủ đô Bangui.
“Trong hai năm qua, đất nước đã trải qua ‘tình trạng khẩn cấp’, đôi khi cho phép quân đội và cảnh sát bắt giữ, đe dọa hoặc trừng phạt người dân mà không cần quan tâm nhiều đến giới hạn pháp lý. Và lệnh giới nghiêm, được đưa ra vào tháng 1 năm 2021, vẫn được duy trì”, Cha Gazzera nói.
Với cuộc bỏ phiếu này, CAR bổ sung vào việc ngày càng có nhiều quốc gia ở Châu Phi bãi bỏ hình phạt tử hình. Chad đã bãi bỏ án tử hình vào năm 2020 và Sierra Leon cũng đã làm như vậy vào năm 2021. CAR đã trở thành quốc gia châu Phi thứ 24 và quốc gia thứ 109 trên thế giới bãi bỏ án tử hình.
Tại Zambia, Tổng thống Hakainde Hichilema đã yêu cầu quốc hội “xem xét việc loại bỏ án tử hình khỏi luật pháp của Zambia”, trong một động thái được Tổ chức Ân xá Quốc tế hoan nghênh, tổ chức cũng ca ngợi nhà lãnh đạo Zambia vì đã giảm nhẹ bản án tử hình cho 30 tù nhân.
Tuy nhiên, một số quốc gia châu Phi vẫn tiếp tục ban hành án tử hình, bao gồm Ai Cập, Botswana, Somalia, Sudan và Nam Sudan.
Năm 2014, Cameroon giữ nguyên án tử hình, đặc biệt là đối với các tội danh liên quan đến khủng bố, mặc dù quốc gia này tuân theo lệnh cấm thi hành các vụ hành quyết thực tế.
“Hình phạt tử hình là một hình phạt tàn nhẫn và vô nhân đạo vốn chưa bao giờ được chứng minh là có hiệu quả trong các mục tiêu mà nó theo đuổi, và cam kết của chúng tôi đối với việc xóa bỏ hình phạt này trên toàn cầu khiến chúng tôi kinh hoàng mỗi khi nó được sử dụng”, Corentin Mançois, Quan chức của Chương trình Tử hình cho FIACAT, một liên đoàn quốc tế bao gồm các tổ chức Kitô giáo phản đối việc tra tấn và án tử hình, cho biết.
Tuy nhiên, hình phạt tử hình vẫn được nhiều người ủng hộ, ngay cả ở những quốc gia đã bãi bỏ bản án này.
Jeane Ndongo, một người tị nạn CAR đã chạy trốn đến Cameroon, chia sẻ rằng luật mới ngăn cản công lý thực sự được thực hiện ở một quốc gia nơi bạo lực tôn giáo sắc tộc gần như chia cắt đất nước.
“Điều tôi sợ nhất là trong trường hợp thiếu vắng luật pháp mà ít nhất phải hoạt động như một biện pháp ngăn chặn, phiến quân và có lẽ binh lính sẽ tiếp tục giết hại người dân”, chị Ndongo chia sẻ với Crux.
“Cha và anh trai tôi đã bị giết hại và có thể rất bực bội khi biết rằng những kẻ giết họ có thể không bao giờ tìm thấy công lý”, chị Ndongo cho biết thêm, đồng thời lưu ý rằng việc bãi bỏ án tử hình có thể mang lại cho họ cảm giác tự do khỏi bị truy tố.
Cha Gazzera cho biết hầu hết các nạn nhân của cuộc nội chiến CAR ít quan tâm đến việc hành quyết những kẻ bức hại họ, mà thay vào đó họ muốn thấy nhiều cam kết hơn đối với công lý từ các cơ quan công quyền.
“Thay vì dùng đến án tử hình, người dân muốn có một cam kết nghiêm túc. Mặc dù thực tế là Tổng thống, các bộ trưởng và các nhà chức trách thường kêu gọi ‘chấm dứt trạng thái miễn tội’, vẫn bình thường khi nhìn thấy một tội phạm từng là bộ trưởng hoặc cố vấn mà không bị trừng phạt. SPC [Tòa án Hình sự Đặc biệt] đã điều hành việc bắt giữ Bộ trưởng Hassan Bouba, nhưng ông đã được hiến binh và cận vệ tổng thống thả. Và trên hết, vài ngày sau ông đã được trao huân chương công khai và chính thức vào Ngày Quốc khánh”.
Ông Bouba, Bộ trưởng chăn nuôi, là một cựu lãnh đạo phiến quân, người đã bị bắt vào năm ngoái vì “tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người”. Những người ủng hộ ông nói rằng ông có công trong việc giải giáp các nhóm nổi dậy và đóng vai trò hòa giải ở đất nước bị chiến tranh tàn phá, và việc bắt giữ ông có động cơ chính trị.
Minh Tuệ (theo Crux)
