“Bạn sẽ nhận thấy rằng sự ủng hộ đối với Đức Giáo Hoàng tại các khu ổ chuột thì cao hơn nhiều so với tầng lớp thượng lưu”, Cha Di Paola chia sẻ. “Người dân đồng cảm với những việc mà Ngài đã làm: Ngài chọn đời sống khắc khổ; Ngài chia sẻ và chọn ở bên cạnh những người sống ở các khu vực ngoại vi, những người bị xã hội và bị hệ thống loại bỏ. Ngài dừng chiếc popemobile để nhận lấy ly trà Mate truyền thống từ tín hữu hoặc ôm chầm lấy một đứa trẻ ốm yếu, hoặc đến thăm hòn đảo Lampedusa để được ở bên cạnh những người may mắn sống sót sau khi vượt Biển Địa Trung Hải”.
[Ghi chú của Biên tập viên: Đây chính là phần đầu tiên trong loạt bài về “các Linh mục khu ổ chuột”, một nhóm bao gồm gần 40 linh mục sống và làm việc tại các khu ổ chuột của thành phố Buenos Aires, khám phá công việc của họ, suy nghĩ của họ và thực tế của những người sống trong các khu ổ chuột. ĐTC Phanxicô được mọi người biết đến việc đã dành phần lớn thời gian của mình tại các khu ổ chuột này khi Ngài còn là Tổng Giám mục tại thủ đô Argentina]
Vào ngày 22 tháng 4 năm 2009, Đức Hồng y lúc bấy giờ là Đức TGM Jorge Mario Bergoglio – ĐTC Phanxicô – đã lên tiếng chống lại các mối đe dọa nhắm vào một trong những linh mục thuộc Tổng Giáo phận Buenos Aires, người đã chỉ trích việc buôn bán ma túy, đồng thời gọi đó là “nọc độc mà những người trẻ tuổi nắm trong tay”.
Vị linh mục này đã bị đe doạ bởi vì ngài là một trong số 19 người ký vào một tài liệu tố cáo “thực tế của việc hợp pháp hóa” hành vi buôn bán ma túy tại các khu ổ chuột ở thủ đô Buenos Aires.
“Mối đe dọa đó không thể được xem nhẹ, bởi vì chúng ta không biết nó có thể kết thúc vào thời điểm nào”, Đức TGM Bergoglio nhấn mạnh vào thời điểm đó, đồng thời cũng cho biết thêm rằng Ngài tin chắc mối đe dọa đối với một trong những thành viên của Phong trào các Linh mục Khu ổ chuột, được biết đến trong tiếng Argentina với tên gọi là “curas villeros” (Linh mục khu ổ chuột), xuất phát từ những kẻ buôn bán ma túy, mà Ngài mô tả là “những thương nhân của bóng tối”.
Từ chối nêu danh tính của vị linh mục bị đe dọa, Đức Bergoglio đứng đằng sau tài liệu do các linh mục trình bày, đồng thời nói rằng Ngài “tự mình nhận trách nhiệm đối với tài liệu đó. Tất cả những gì nêu trong tài liệu đó là đều do cá nhân tôi nói”.
10 năm sau, chẳng còn nghi ngờ gì về vị linh mục mà vị Giáo Hoàng tương lai đã lên tiếng bảo vệ khi mạnh mẽ tố cáo “đề nghị đen tối của ma túy” và các thương nhân của chúng: Cha Jose María Di Paola, được bạn bè và kẻ thù địch của Ngài biết đến với tên gọi là “Padre Pepe”.
Lúc đầu, Cha Di Paola từ chối để cho mối đe dọa dừng công việc của mình tại khu ổ chuột được gọi là ‘Biệt thự 20-21’, nơi mà ngài làm việc tại Giáo xứ Đức Mẹ Caacupe. Tuy nhiên, khi một năm sau đó, các mối đe dọa vẫn tiếp diễn, và bao gồm cả những người cộng tác chặt chẽ với ngài, Cha Di Paola đã bị “trục xuất” đến Santiago del Estero, một trong những bang nghèo nhất ở Argentina để tiếp tục công việc của mình.
Cha Di Paola đã có được sự hỗ trợ của Đức TGM Bergoglio và lời mời của vị Giám mục địa phương.
Vài năm sau, vào năm 2013, khi vị Cựu Tổng Giám mục của ngài đang trong tiến trình được bầu chọn làm Giáo hoàng, Cha Di Paola đã quyết định quay trở lại Buenos Aires để tiếp tục công việc của mình tại các khu ổ chuột.
“Toàn bộ Giáo xứ là một khu ổ chuột”, Cha Di Paola phát biểu với Crux hôm 16 tháng 7. Hàng chục ngàn người sống trong Giáo xứ, vốn có diện tích địa lý lớn đến nỗi “chúng tôi không những có một nhóm mục vụ giới trẻ, mà chúng tôi có tới bốn nhóm như vậy. Chúng tôi không những chỉ có một trung tâm đào tạo, chúng tôi có tới hai trung tâm như vậy, và chúng tôi cần một trường học và một khu nhà phụ để tiếp cận tất cả mọi người”.
Những người sinh sống ở La Carcova nằm trong số những người nghèo nhất ở vùng được gọi là Greater Buenos Aires. Thủ đô là nơi sinh sống của gần ba triệu người, nhưng khu vực Greater Buenos Aires có dân số 13 triệu người, chiếm một phần ba tổng dân số cả nước.
Mặc dù một số người sinh sống ở La Carcova có những ngôi nhà chỉ có một phòng được làm bằng gạch và xi măng, nhưng phần lớn sống trong các lán trại “được xây dựng” bằng gỗ, những tấm kim loại và vật liệu nhựa đen trắng vững chắc được sử dụng trong nông nghiệp để bảo vệ cây trồng. Khi trời mưa, đôi khi khó có thể phân biệt bên trong với bên ngoài.
Theo một nghiên cứu năm 2016 của tỏ chức phi chính phủ mang tên Techo, ước tính có khoảng ba triệu người ở Argentina phải sống trong những điều kiện như vậy. Ngoài sự bấp bênh của các ngôi nhà, 60% các khu ổ chuột đều bị ngập lụt khi trời mưa, và 40% trong số đó không có quyền tiếp cận hoặc bị từ chối các hệ thống thu gom.Ngoài ra, 70% các khu ổ chuột đều có “yếu tố rủi ro” hoặc ở bên trong hoặc trong vòng 30 feet, bao gồm một con sông, đường cao tốc hoặc bãi rác.
Khu vực mà Cha Di Paola sinh sống bắt đầu phát triển vào đầu những năm 2000, sau một cuộc khủng hoảng kinh tế khiến cho nhiều người dân Argentina thuộc tầng lớp hạ lưu phải sống ngoài đường, đi lang thang trong các bãi rác của thành phố để tìm kiếm thức ăn và nhặt nhạnh những vật liệu tái chế mà họ có thể bán được. Hoạt động thu gom giấy, nhôm, đồng và nhựa này ở đâyđược biết đến với tên gọi là “cartonear” – được dịch một cách nôm na là “tìm kiếm giấy bìa” – và từ đó trở thành một nguồn việc làm chính.
Trong số những người sống ở các khu ổ chuột ở Buenos Aires, nhiều người đến từ nội địa Argentina và những người khác đến từ các quốc gia láng giềng như Paraguay. Những người dân Paraguay nơi đây chủ yếu làm việc trong các công trình xây dựng và được trả lương theo kiểu trốn luật.
“Tình hình ở các tỉnh thành khác – bao gồm Greater Buenos Aires – còn bấp bênh hơn nhiều so với ở thủ đô”, Cha Di Paola phát biểu với Crux. “Khi tôi đến ‘20-21’ vào năm 1996, khu ổ chuột giống như vô hình. Hồi đó, chúng tôi là một nhóm nhỏ bao gồm những người dân lao động và chúng tôi không có gì cả: Không có các thỏa thuận với chính phủ, không có tổ chức nào giúp đỡ chúng tôi và nhà nước thì như vắng mặt. Tình hình ở đây chính là tình hình của những khu ổ chuột ở Buenos Aires cách đây 13 năm trước”.
Cha Di Paola là một con người mà không điều gì có thể ngăn cản được ngài. Ngài đã phát biểu với Crux trong một chương trình radio mà ngài chia sẻ cùng với nhà thần học Thệ Phản người Argentina, Marcelo Figueroa, một Mục sư Tin Lành Giáo hội Trưởng Nhiệm thân cận với ĐTC Phanxicô. Trong chương trình radio, được ghi lại tại Giáo xứ San Juan Bosco, nằm ở rìa La Carcova, hai người đã thảo luận về tình trạng bạo lực, và vị linh mục chỉ trích hầu như mọi ứng cử viên trong cuộc bầu cử quốc gia sắp tới, dự kiến được tổ chức vào tháng 10, và ngài không che giấu sự bất mãn của mình với tất cả bọn họ.
“Ngày nay, người dân cần có công ăn việc làm chứ không phải một kế hoạch xã hội”, Cha Di Paola nói. “Mọi khẩu hiệu đều vô dụng. Nhiều ngôn từ đang được sử dụng, nhưng có rất ít đề xuất thực tế”.
Thân cận với ĐTC Phanxicô, nhưng không liên lạc với Ngài
Vào cuối tháng 6, 37 linh mục khu ổ chuột đã đưa ra một tuyên bố bảo vệ ĐTC Phanxicô và đồng thời kêu gọi việc chấm dứt “sự thêu dệt” mà các phương tiện truyền thông địa phương đã đưa ra đối với những lời nói và hành động của Ngài. Các giáo sĩ kêu gọi sự chấm dứt đối với chuỗi bao gồm hàng loạt những phát ngôn viên Giáo Hoàng dường như không bao giờ ngừng nghỉ ở Argentina, nơi mà người ta khoe khoang rằng họ là bằng hữu của Đức Giáo Hoàng kể từ khi Ngài đắc cử vào Ngai Tòa Thánh Phêrô vào ngày 13 tháng 3, năm 2013.
Cha Di Paola nhanh chóng làm rõ mọi việc, “Tôi đã không nói chuyện với Đức Giáo Hoàng. Tôi không trao đổi thư từ với Ngài, nhưng một số cơ quan báo chí nghĩ rằng việc nói sai về những gì chúng tôi đã làm đó chính là nói sai về Đức Giáo Hoàng”.
Các ví dụ về những điều mà các linh mục khu ổ chuột đã nói đó là việc được gán mác là “một chỉ thị từ Rome”, nhưng rất ít điều rõ ràng hơn những sự việc đã xảy ra vào năm ngoái, khi nước này tranh luận về việc hợp pháp hóa phá thai. Cha Di Paola là một trong hai linh mục Công giáo – vị còn lại là Đức Giám mục Gustavo Carrara, cũng là một linh mục khu ổ chuột – người đã nphát biểu trong một cuộc tranh luận công khai kéo dài nhiều tuần lễ tại Quốc hội Argentina.
Cha Di Paola đã có một bài phát biểu mạnh mẽ, trong đó ngài nhấn mạnh rằng những người phụ nữ nghèo, vốn thường được sử dụng như một cái cớ để biện minh cho “việc phá thai miễn phí, hợp pháp và an toàn”, thực sự không muốn phá thai, và đồng thời cáo buộc chính phủ của ông Mauricio Macri vì đã khai mào cho cuộc tranh luận bởi vì ông đã được yêu cầu làm như vậy bởi Quỹ Tiền tệ Quốc tế, vốn đang trong quá trình đàm phán khoản vay lớn nhất từ trước đến nay của quốc gia Nam Mỹ này.
“Vào thời điểm đó, nhiều nhà báo đã viết, mà không có bất kỳ bằng chứng nào, rằng Đức Giáo Hoàng đã chỉ thị tôi nói những điều tôi đã nói”, Cha Di Paola phát biểu với Crux. “Đừng bận tâm, đó không phải là sự thật: Thông điệp tôi gửi đi được soạn thảo ở đây, tại Giáo xứ này, do chính cá nhân tôi và một nhóm người Công giáo, những người mà từ lâu đã phân tích những sự việc diễn ra trong nước”.
“Nhiều người ủng hộ phá thai tuyên bố chống lại IMF, nhưng họ phớt lờ thực tế rằng các chính sách kiểm soát dân số chính là điều kiện của IMF hoặc bất kỳ tổ chức quốc tế nào cho bạn vay tiền”, Cha Di Paola nói.
Thông điệp này phù hợp với những lời tố cáo lặp đi lặp lại của ĐTC Phanxicô đối với “việc thực dân hóa ý thức hệ” và viện trợ nước ngoài có cái giá của nó. Tuy nhiên, vị linh mục nhấn mạnh, thông điệp mà ngài đã gửi đi “được viết tại Argentina mà không có bất kì sự can thiệp nào từ ĐTC Phanxicô”.
Tuy nhiên, “hình ảnh xấu” được tạo ra bởi các phương tiện thông tin đại chúng về ĐTC Phanxicô, “với mưu kế là liên tục đặt điều về Ngài” và với những lời lẽ vu khống không hay được gán cho Ngài về Argentina, chính là điều mà Cha Di Paola phải phản biện.
“Tôi có cơ hội được ở trong nhữngmôi trường khác nhau, với các nhân viên công đoàn, các chính trị gia, các lãnh đạo ngành, và đôi khi chúng tôi đưa ra một đề nghị cho họ và họ nói không với chúng tôi với lý do là Đức Giáo Hoàng không muốn X hoặc Y”, Cha Di Paola nói. “Đôi khi tôi tự hỏi rằng ai đã nói với họ điều đó, bởi vì ĐTC Phanxicô chắc chắn đã không làm điều đó và cũng không phải là người phát ngôn của Ngài”.
Theo Cha Di Paola, có một “âm mưu” chống lại ĐTC Phanxicô ở Argentina. Tuy nhiên, âm mưu đó không phải là ở La Carcova, nơi mà sự vâng phục Đức Giáo Hoàng là “tuyệt đối”.
“Bạn sẽ nhận thấy rằng sự ủng hộ đối với Đức Giáo Hoàng tại các khu ổ chuột thì cao hơn nhiều so với tầng lớp thượng lưu”, Cha Di Paola nói. “Người dân đồng cảm với những việc mà Ngài đã làm: Ngài chọn đời sống khắc khổ; Ngài chia sẻ và chọn ở bên cạnh cùng với những người sống ở các khu vực ngoại vi, những người bị xã hội và bị hệ thống loại bỏ. Ngài dừng chiếc popemobile để nhận lấy ly trà Mate truyền thống từ tín hữu hoặc ôm chầm lấy một đứa trẻ ốm yếu, hoặc đến thăm hòn đảo Lampedusa để được ở bên cạnh với những may mắn sống sót sau khi vượt Biển Địa Trung Hải”.
“Đó chính là những gì mà người dân trong các khu ổ chuột nhìn thấy, và đó chính là người mà chúng ta biết sẽ trở thành ĐTC Phanxicô sau này”.
Minh Tuệ (theo Crux)
