Vatican tại Hội nghị COP26: Cần phải nhanh chóng thay đổi tâm hồn và thói quen để chăm sóc công trình sáng tạo

Mặc dù Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ không đích thân tham dự Hội nghị về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc lần thứ 26 tại Glasgow, nhưng phái đoàn của Vatican và Giáo hội Công giáo sẽ có mặt ở “khắp mọi nơi” trong suốt hai tuần lễ diễn ra hội nghị thượng đỉnh – từ các cuộc đàm phán riêng tư cấp cao nhất đến các hội nghị bên lề với “hành động xã hội” cấp cơ sở và các sự kiện do cộng đồng lãnh đạo, hai đại biểu cho biết.

Và quan trọng nhất, đại diện Giáo hội sẽ đi cùng với những người mà vấn đề biến đổi khí hậu ảnh hưởng nhiều nhất đến họ “để đảm bảo rằng tiếng nói của miền Nam Toàn cầu được lắng nghe một cách rõ ràng và được thực hiện một cách nghiêm túc. Đây không thể là cuộc họp về họ mà không có sự hiện diện của họ”, theo ông Alistair Dutton, một thành viên của phái đoàn Tòa Thánh tại Hội nghị COP26 và là Giám đốc điều hành của Quỹ Viện trợ Quốc tế Công giáo Scotland (SCIAF) của Tổ chức Caritas Scotland, vốn là một trong những nhà tổ chức quan trọng của địa phương.

Việc tăng cường sự hiện diện của họ là điều quan trọng bởi vì các hội nghị về khí hậu trước đây đã cho thấy “những người đang đau khổ nhất đã bị đẩy ra bên lề, và cuối cùng nó trở thành một cuộc trò chuyện về chuyên môn giữa các quốc gia giàu có”, ông Dutton phát biểu với hãng tin CNS hôm 19 tháng 10. Ông cho biết SCIAF đang trang trải chi phí cho một nhóm đến từ Malawi, Zambia, Colombia và các quốc gia khác để họ có thể tham dự COP26 nhằm kêu gọi hành động khẩn cấp chống lại các cuộc khủng hoảng khí hậu mà họ đang phải sống chung.

Được tổ chức bởi Vương quốc Anh hợp tác với Ý, từ ngày 31 tháng 10 đến ngày 12 tháng 11, Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu toàn cầu nhằm mục đích yêu cầu các nhà lãnh đạo thế giới đưa ra những cách thức cụ thể nhằm cắt giảm một nửa lượng khí thải toàn cầu vào năm 2030 và đạt mức phát thải “ròng” vào năm 2050 như một phần trong nỗ lực hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C. Các cuộc đàm phán cũng sẽ tập trung vào việc giúp bảo vệ đa dạng sinh học và tôn trọng những lời hứa tài trợ cho hành động ở các nước đang phát triển, đặc biệt trong việc giúp họ thích ứng, giảm thiểu và phục hồi sau những tác hại do vấn đề biến đổi khí hậu gây ra.

Đây sẽ là những ưu tiên tương tự mà phái đoàn Tòa Thánh sẽ nhấn mạnh, Linh mục Joshtrom Kureethadam Dòng Salêdiêng, Điều phối viên của tổ đặc trách về “sinh thái học và công trình sáng tạo” tại Thánh Bộ Cổ võ sự Phát triển Con người Toàn diện, phát biểu với CNS vào ngày 21 tháng 10.

“Chúng tôi đến đó để đại diện cho Giáo hội, với tư cách là những người Kitô hữu” và là một trong rất nhiều cộng đồng đức tin nhận thức rằng Trái đất không chỉ là một hành tinh, mà còn là công trình sáng tạo của Thiên Chúa. Phái đoàn cũng sẽ đại diện cho những người không có tiếng nói và những người dễ bị tổn thương, những người không gây ra cuộc khủng hoảng khí hậu nhưng là “những nạn nhân đầu tiên và không cân xứng”.

Ông Dutton cho biết sự bồi thường về tài chính cho “những mất mát và thiệt hại” mà rất nhiều người nghèo và dễ bị tổn thương phải trải qua sẽ là một “vấn đề lớn, đặc biệt là đối với miền Nam toàn cầu, trong Hội nghị COP26”.

Ví dụ, cần tài trợ cho những người có sinh kế bị thiệt hại do vấn đề biến đổi khí hậu và những người nghèo mà đất đai của họ bị biến mất dưới mực nước biển dâng cao để họ có thể mua đất đai mới ở nơi khác, ông Dutton nói.

Điều đó có nghĩa là tất cả số tiền huy động được cho các nước đang phát triển như đã cam kết trong Thỏa thuận Paris 2015 phải được phân chia đồng đều giữa việc thích ứng và giảm thiểu vấn đề biến đổi khí hậu, ông Dutton nói, vì hiện tại hầu hết các nguồn tài trợ được ưu tiên cho việc giảm thiểu và các công nghệ nhằm giảm lượng phát thải.

100 tỷ đô la được cam kết một năm sẽ “không phải tất cả được chi cho những người giàu chơi đùa với công nghệ mới trong khi những người nghèo chỉ đơn giản là không thể tồn tại ở nơi họ đang ở”, ông Dutton nói.

Phái đoàn Vatican, do Đức Hồng y Pietro Parolin dẫn đầu, sẽ bao gồm các quan chức đến từ Phủ Quốc Vụ Khanh và Thánh Bộ Cổ võ sự Phát triển Con người Toàn diện, cũng như các quan chức đến từ hai tổ chức Công giáo địa phương: SCIAF và CAFOD, ông Dutton nói.

Mặc dù đó là điều “vô cùng đáng thất vọng”, Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ không trực tiếp đến Glasgow, ông Dutton nói, và một cách chắc chắn, Đức Thánh Cha cam kết đối với việc chăm sóc công trình sáng tạo, vốn là “vấn đề xác định trong Triều đại Giáo hoàng của ngài”.

“Những lời nói của Đức Thánh Cha sống mãi” và cung cấp cho phái đoàn một nền tảng để xây dựng, ông Dutton nói.

Các thành viên của phái đoàn sẽ tích cực tham gia cái gọi là “Blue Zone”, vốn là không gian do LHQ quản lý, nơi tổ chức các cuộc đàm phán chính thức với các phái đoàn đến từ các tổ chức quan sát viên và hơn 190 “bên” chính phủ đã ký Công ước khung của LHQ về Biến đổi Khí hậu.

Họ cũng sẽ đóng góp vào các sự kiện bên lề trong “Green Zone”, do chính phủ Vương quốc Anh quản lý cho công chúng nhằm thúc đẩy đối thoại, sự nhận thức và các cam kết tích cực. Tại đây, sẽ có “những không gian thiêng liêng” để suy ngẫm, một cuộc tuần hành quy mô lớn vào ngày 6 tháng 11 với “khu vực vực đức tin và tín ngưỡng” với các Giám mục và các Giáo xứ, và sẽ có một Thánh lễ được cử hành vào ngày 7 tháng 11, sau đó là một nghi lễ liên tôn, ôngDutton nói. “Giáo hội sẽ hiện diện ở khắp mọi nơi”.

Cha Kureethadam cho biết các phái đoàn của Vatican cũng đã làm như vậy tại các hội nghị thượng đỉnh về khí hậu trước đây. “Đó là một trong những điểm mạnh của phái đoàn của chúng tôi vì chúng tôi có rất nhiều mối liên hệ như vậy” với các nhà tổ chức địa phương.

Nó phản ánh “cách tiếp cận đa phương” của Giáo hội trong việc làm việc với tất cả các cấp độ của xã hội dân sự – từ trên xuống với Liên hợp quốc và các chính phủ đến từ dưới lên với các cộng đồng địa phương, Cha Kureethadam cho biết thêm.

Ngoài ra, “việc ở trong ‘Green Zone’ sẽ mang lại nhiều cảm hứng và sức sống mới hơn, Cha Kureethadam cười, “nhưng chúng tôi cần cả hai”.

Ông Dutton cho biết Giáo hội sẽ giữ cho chương trình nghị sự của COP26 tồn tại sau khi các nhà lãnh đạo toàn cầu về nước.

Ví dụ, SCIAF sẽ gây áp lực buộc Scotland phải thực hiện những lời hứa của mình và sẽ “chuyển” điều đó thành hành động địa phương “để khi mọi việc kết thúc, người ta sẽ không bỏ quên mọi thứ và nói ‘Đó là về cái gì?’ nhưng họ có ý thức rõ ràng về vai trò mà họ có thể thực hiện”, ông Dutton nói.

Việc truyền cảm hứng cho các nhà lãnh đạo chính trị để ủng hộ hình thức chính sách phù hợp là không đủ vì nếu họ không được tái cử hoặc các vấn đề không còn “thịnh hành”, các chính sách có thể không tồn tại hoặc có thể bị đảo ngược, trừ khi chúng cũng được người dân ủng hộ mạnh mẽ, ông Dutton nói.

Ông Dutton cho biết rằng các Hội đồng Giám mục trên thế giới “nên nắm giữ nhiều vai trò hơn nữa”, lên tiếng, buộc các nhà lãnh đạo chính trị phải giải trình và cảnh báo rằng nếu mục tiêu không đạt được, đó là “một ví dụ nghiêm trọng về sự bất công toàn cầu”.

Tuy nhiên, ông Dutton nói, việc thực sự quan tâm đến môi trường, “cuối cùng điều đó sẽ phải xuất phát từ cấp cơ sở”.

Giáo hội có “mạng lưới mao dẫn” để có thể “thực sự huy động mọi cộng đồng ở mọi quốc gia” và thúc đẩy “sự hoán cải tâm hồn của mỗi cá nhân” vốn sẽ tạo ra sự khác biệt, ông Dutton nói.

“Mỗi người trong chúng ta sẽ phải ngừng bơm carbon vào thế giới”, có nghĩa là cần phải cân nhắc về phương tiện giao thông họ sử dụng, cách họ sưởi ấm và làm mát nhà cửa của họ, họ mua thực phẩm và sản phẩm gì cũng như quãng đường di chuyển từ nhà sản xuất đến người tiêu dung hết bao nhiêu dặm, ông Dutton nói.

“Chúng ta có sẵn sàng sống khác để những người khác được tận hưởng hành tinh mà chúng ta được thừa hưởng không?”, ông Dutton đặt câu hỏi.

Minh Tuệ (theo The Pilot)