Quang cảnh ăng-ten của Đài phát thanh Vatican ở Santa Maria di Galeria vào ngày 11 tháng 4 năm 2001 (Ảnh: Gregorio Borgia/ AP)
Hôm thứ Năm vừa qua, chính phủ Ý đã chính thức chấp thuận kế hoạch của Vatican nhằm chuyển đổi một khu đất rộng 430 hecta (tương đương 1.000 mẫu Anh) ở phía bắc Rôma, nơi từng là tâm điểm tranh cãi giữa hai bên, thành một trang trại điện mặt trời quy mô lớn mà Tòa Thánh kỳ vọng sẽ sản xuất đủ điện năng để đáp ứng toàn bộ nhu cầu sử dụng của mình, qua đó đưa Thành quốc Vatican trở thành quốc gia trung hòa carbon đầu tiên trên thế giới.
Theo thông cáo của Vatican, thỏa thuận quy định rằng việc phát triển khu vực Santa Maria di Galeria sẽ vẫn giữ nguyên việc sử dụng đất cho mục đích nông nghiệp và hạn chế tối đa tác động đến môi trường tự nhiên của vùng đất này.
Dù các chi tiết cụ thể của dự án chưa được công bố, Vatican sẽ được miễn thuế nhập khẩu các tấm pin năng lượng mặt trời từ Ý, nhưng không được hưởng các ưu đãi tài chính mà công dân Ý nhận được khi sử dụng năng lượng mặt trời. Về phần mình, chính phủ Ý sẽ có thể đưa công trình này vào báo cáo nhằm đáp ứng các mục tiêu năng lượng sạch mà Liên minh châu Âu (EU) đặt ra. Theo các quan chức xin được giấu tên do thỏa thuận chưa được công bố chính thức, lượng điện vượt mức nhu cầu sử dụng của Vatican sẽ được chuyển giao cho cộng đồng địa phương.
Các viên chức Tòa Thánh ước tính chi phí triển khai trang trại điện mặt trời sẽ không vượt quá 100 triệu euro (tương đương 114 triệu USD). Sau khi được Quốc hội Ý phê chuẩn, các hợp đồng thực hiện dự án sẽ được đưa ra đấu thầu công khai.
Vào ngày 31 tháng 7, tại Cung điện lịch sử Palazzo Borromeo, Tòa Thánh và Cộng hòa Ý đã ký kết một thỏa thuận mang tính bước ngoặt để xây dựng một hệ thống nông nghiêp điện tại Santa Maria Di Galeria (Ảnh: Truyền thông Vatican)
Đức Tổng Giám mục Paul Gallagher, Ngoại trưởng Tòa Thánh, đã ký kết thỏa thuận cùng Đại sứ Ý cạnh Tòa Thánh, ông Francesco Di Nitto. Quốc hội Ý cần thông qua thỏa thuận này do có những tác động tài chính liên quan đến vùng đất được hưởng quyền miễn trừ ngoại giao (extraterritorial status) tại Ý.
Khu vực Santa Maria di Galeria từ lâu đã là tâm điểm gây tranh cãi vì những sóng điện từ phát ra từ các tháp phát thanh của Đài Phát thanh Vatican đặt tại đây từ những năm 1950. Khu đất vốn trước kia là vùng nông thôn, cách Rôma khoảng 35 km về phía Bắc, hiện đang được bố trí hơn hai chục ăng-ten phát thanh sóng ngắn và sóng trung, phát sóng các chương trình tin tức của Giáo hội Công giáo bằng hàng chục ngôn ngữ trên toàn thế giới.
Theo thời gian, khi khu vực này dần đô thị hóa, cư dân địa phương bắt đầu lên tiếng phản đối, cho rằng họ gặp các vấn đề sức khỏe, trong đó có các ca bệnh bạch cầu ở trẻ em, mà họ cho là có liên hệ đến sóng điện từ từ các tháp phát thanh. Vatican đã bác bỏ cáo buộc có bất kỳ mối liên hệ bất thường nào, nhưng đã giảm bớt thời lượng phát sóng từ khu vực này.
Năm ngoái, Đức cố Giáo hoàng Phanxicô đã yêu cầu Vatican nghiên cứu khả năng phát triển khu vực này thành một trang trại điện mặt trời quy mô lớn, như một cách cụ thể hóa lời mời gọi của ngài về việc từ bỏ nhiên liệu hóa thạch và tìm kiếm các nguồn năng lượng sạch, trung hòa carbon.
Đức Thánh Cha Lêô XIV đã đến thăm khu vực này vào tháng Sáu và khẳng định ý định hiện thực hóa tầm nhìn mà Đức Phanxicô đã đề ra. Đức Lêô XIV đã tích cực tiếp nhận di sản sinh thái của Đức Phanxicô, gần đây đã sử dụng một bộ kinh nguyện và bài đọc mới lấy cảm hứng từ di sản môi trường của Đức cố Giáo hoàng Phanxicô.
Vào thập niên 1990, thời điểm đỉnh điểm của tranh cãi về các tháp phát sóng, cư dân đã kiện các quan chức Đài Phát thanh Vatican, cáo buộc mức phát sóng vượt quá giới hạn pháp lý của Ý, nhưng tòa án đã tuyên bố hệ thống phát sóng không vi phạm pháp luật. Năm 2012, Vatican thông báo cắt giảm một nửa thời lượng phát sóng từ khu vực này, không phải vì lý do sức khỏe, mà do những tiến bộ công nghệ giúp tiết kiệm chi phí qua hình thức phát sóng trên internet.
Minh Tuệ (theo Crux)
