Trong phần mở đầu của chuyến tông du 5 ngày tới Bồ Đào Nha, Đức Thánh Cha Phanxicô đã lặp lại những lời lên án chủ nghĩa dân túy và sự bất bình đẳng của chủ nghĩa tư bản thị trường, đồng thời nhắc lại những mối quan tâm chính của ngài đối với châu Âu, bao gồm vấn đề di cư, tỷ lệ sinh giảm và sự phân cực ngày càng tăng.
Trong bối cảnh đó, Đức Thánh Cha nói rằng ngài tin rằng Ngày Giới trẻ Thế giới tượng trưng cho niềm hy vọng cho tương lai và mong muốn của các thế hệ tương lai cùng nhau viết nên một câu chuyện khác dựa trên chủ nghĩa đa nguyên và sự tôn trọng sự sống.
“Vào thời điểm mà chúng ta đang chứng kiến ở nhiều phía bầu không khí phản kháng và bất ổn, mảnh đất màu mỡ cho các hình thức chủ nghĩa dân túy và thuyết âm mưu, Ngày Giới trẻ Thế giới là cơ hội để cùng nhau xây dựng,” ngài nói, đồng thời cho biết sự kiện này “làm sống lại ước muốn của chúng ta là hoàn thành một điều gì đó mới mẻ và khác biệt, ra khơi và cùng nhau dong buồm hướng tới tương lai.”
Đức Thánh Cha Phanxicô đã đến Lisbon vào sáng thứ Tư, bắt đầu chuyến thăm từ ngày 2 đến ngày 6 tháng 8 bằng cách nói chuyện với chính quyền dân sự và đoàn ngoại giao ở Bồ Đào Nha trước các cuộc gặp riêng theo lịch trình với Tổng thống Bồ Đào Nha Marcelo Rebelo de Sousa và Thủ tướng Antonio Costa.
Trước khi rời đi, Đức Thánh Cha đã gặp gỡ một nhóm thanh niên hiện đang cai nghiện, mặc dù Vatican không tiết lộ lý do là gì, và do đó họ không thể tham dự Ngày Giới trẻ Thế giới. Trong nhóm có ba ông bà với các cháu của họ, như một dấu hiệu của mối quan hệ liên thế hệ mà Đức Thánh Cha Phanxicô thường nói đến.
Động lực chính của ngài khi đến Bồ Đào Nha là để tham gia sự kiện Ngày Giới trẻ Thế giới (WYD) quốc tế, được thành lập bởi Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II vào năm 1986 và thường được tổ chức ba năm một lần. Cuộc gặp gỡ năm nay, ban đầu dự kiến vào năm 2022, đã bị trì hoãn do COVID-19 và là WYD đầu tiên kể từ đại dịch.
Nó đánh dấu WYD toàn cầu lần thứ tư của Đức Thánh Cha. Chuyến đi quốc tế đầu tiên của ngài là dành cho WYD ở Rio de Janiero vào năm 2013, chỉ vài tháng sau khi ngài đắc cử Giáo hoàng. Sau đó, ngài đã tham dự các sự kiện WYD ở Krakow vào năm 2016 và ở Panama vào năm 2019.
Nhiều người đã mong đợi Đức Thánh Cha sẽ ít hoạt động hơn trong sự kiện tuần này do những thách thức sức khỏe gần đây của ngài, bao gồm chứng đau thần kinh tọa mãn tính và đau đầu gối, cũng như hai lần nhập viện trong năm nay và hai cuộc phẫu thuật trong nhiều năm.
Tuy nhiên, trên chuyến bay từ Roma đến Lisbon, Đức Thánh Cha Phanxicô đã chỉ ra điều ngược lại, khi nói với các nhà báo trên máy bay rằng ngài vẫn sẽ “khuấy động mọi thứ” và nói rằng ngài sẽ trở lại “trong trạng thái trẻ hóa”.
Trong bài phát biểu sáng thứ Tư, Đức Phanxicô đã ca ngợi “bộ mặt quốc tế của Bồ Đào Nha,” nhắc đến đặc điểm dân số đa sắc tộc và đa văn hóa của quốc gia này.
Lưu ý rằng Lisbon là nơi ký kết Hiệp ước Lisbon năm 2007, ngàicho biết Bồ Đào Nha có thể đóng một vai trò độc đáo trong việc giúp đỡ châu Âu và phương Tây vượt qua những thách thức mà nước này phải đối mặt do chiến tranh, khủng hoảng di cư và khí hậu.
“Lisbon là thủ đô xa nhất về phía tây của lục địa Châu Âu và do đó nói với chúng ta về sự cần thiết phải mở ra những con đường gặp gỡ rộng lớn hơn bao giờ hết,” ngài nói, đồng thời bày tỏ hy vọng rằng WYD sẽ là “vì ‘Lục địa già’ và thúc đẩy hướng tới sự cởi mở phổ quát.”
Châu Âu được giao nhiệm vụ trở thành “cầu nối và kiến tạo hòa bình”, và Châu Âu phải là nhân vật chính trong việc thúc đẩy các quá trình đối thoại và hòa nhập.
Đức Thánh Cha Phanxicô đã thách thức các nhà chức trách châu Âu về việc họ không có khả năng giải quyết cuộc xung đột ở Ukraine và một lần nữa chỉ trích việc buôn bán vũ khí toàn cầu, khi đặt câu hỏi với châu Âu: “Các bạn đang chèo thuyền đi đâu, nếu các bạn không chỉ ra những con đường hòa bình cho thế giới, những cách thức sáng tạo để chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine và nhiều cuộc xung đột khác gây ra quá nhiều đổ máu?
Nói rộng hơn, Đức Thánh Cha hỏi, “Phương Tây, bạn đang chèo thuyền trên con đường nào? Bản thân các công nghệ của các bạn đã mang lại tiến bộ và toàn cầu hóa thế giới là chưa đủ, càng chưa nói đến những vũ khí cực kỳ tinh vi của các bạn, những thứ không thể hiện sự đầu tư cho tương lai mà là sự cạn kiệt nguồn nhân lực đích thực của nó”.
Đức Phanxicô lên án việc đầu tư vào vũ khí hơn là “tương lai của giới trẻ” thông qua các sáng kiến về giáo dục, phúc lợi và sức khỏe.
Ngài kêu gọi châu Âu sử dụng các nguồn lực của mình để giải quyết xung đột và thắp sáng “những ngọn đèn hy vọng”, nói rằng thế giới cần châu Âu để “bao gồm các dân tộc và con người, không chạy theo các ý thức hệ và hình thức thực dân hóa ý thức hệ”.
Đức Thánh Cha cũng chỉ trích điều mà ngài gọi là “chủ nghĩa vị lợi leo thang”, “sử dụng sự sống và vứt bỏ nó”.
Về vấn đề này, ngài chỉ ra “nhiều trẻ em chưa chào đời và người già bị bỏ rơi,” cũng như nhiều người di cư đến châu Âu và ngày càng có nhiều gia đình từ chối sinh con.
“Bạn đang chèo thuyền đi đâu, Châu Âu và phương Tây, với sự vứt bỏ người già, với những bức tường dây thép gai, với số lượng lớn người chết trên biển và những chiếc nôi trống rỗng? Bạn sẽ đi về đâu nếu trước những căn bệnh của cuộc đời, bạn đưa ra những biện pháp chữa trị vội vàng nhưng sai lầm: chẳng hạn như dễ dàng tiếp cận cái chết?” ngài đặt câu hỏi.
Trong bối cảnh này, Đức Thánh Cha Phanxicô cho biết WYD là một nguồn hy vọng có thể giúp châu Âu phục hồi sự năng động trẻ trung của chính mình và xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn một cách sáng tạo.
Đức Thánh Cha đề nghị môi trường, tương lai, và tình huynh đệ là ba “địa điểm xây dựng hy vọng” cho Châu Âu và Phương Tây.
Ngài nói, những người trẻ tuổi là tương lai. Tuy nhiên, họ gặp phải nhiều điều “khiến họ nản lòng”, chẳng hạn như tỷ lệ thất nghiệp cao, chi phí sinh hoạt gia tăng và nỗi sợ kết hôn và sinh con ngày càng tăng.
Đức Phanxicô lặp lại mối quan tâm liên tục của mình đối với tỷ lệ sinh giảm trên khắp châu Âu và phương Tây, nói rằng một nền chính trị lành mạnh đòi hỏi “đảo ngược tình trạng giảm tỷ lệ sinh và sự suy yếu của ý chí sống”.
“Nó có thể là một nguồn hy vọng. Đó không phải là nắm giữ quyền lực, mà là trao cho mọi người khả năng hy vọng,” ngài nói, “Ngày nay hơn bao giờ hết, đó là việc điều chỉnh sự mất cân đối của nền kinh tế thị trường tạo ra của cải nhưng không phân phối được, tước đoạt người của tài nguyên và an ninh.”
“Đời sống chính trị một lần nữa bị thách thức phải tự coi mình là người tạo ra sự sống và quan tâm đến người khác” thông qua các chính sách đầu tư vào gia đình và trẻ em, thúc đẩy “các giao ước giữa các thế hệ không hủy bỏ quá khứ mà tạo nên mối liên kết giữa người trẻ và người già”.
Đức Thánh Cha Phanxicô cho biết Bồ Đào Nha với dân số đa dạng là một nơi “gần gũi và đoàn kết”.
“Tuy nhiên, trong bối cảnh rộng lớn hơn của toàn cầu hóa mang chúng ta đến gần nhau hơn nhưng không tạo ra sự gần gũi huynh đệ, tất cả chúng ta được thách thức phải vun trồng ý thức cộng đồng, bắt đầu bằng sự quan tâm đến những người sống gần bên,” ngài nói.
Ngài kêu gọi các công dân cùng nhau theo đuổi thiện ích chung trong khi “bỏ lại đằng sau những xung đột và quan điểm khác biệt của chúng ta”.
Một ví dụ về điều này là những người trẻ đến tham gia WYD, “những người với lời cầu xin hòa bình và khao khát cuộc sống của họ, thúc đẩy chúng ta phá bỏ những bức tường ngăn cách được dựng lên nhân danh những quan điểm và tín ngưỡng khác nhau,” ngài nói.
Đức Phanxicô kết thúc với việc ca ngợi các sáng kiến của Giáo hội địa phương nhằm hỗ trợ những người già neo đơn, nói rằng Giáo hội địa phương “làm rất nhiều điều tốt một cách thầm lặng và không phô trương”.
“Tất cả chúng ta hãy cảm thấy được kêu gọi, với tư cách là anh chị em, để mang lại hy vọng cho thế giới mà chúng ta đang sống và cho đất nước tráng lệ này,” ngài nói.
Theo CRUX
