Cách đây ít ngày báo chí nhà nước đưa tin có 50 người tự ứng cử Đại biểu Quốc hội. Và rồi hôm qua, khi đi tiếp xúc cử tri, ông Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trong đã có lời phát biểu về bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV vào tháng 5 sắp tới, đầy chất chỉ thị, rằng “Không để lọt vào cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà Nước những phần tử thế này thế khác”.
Những ai thường theo dõi thông tin trên các mạng xã hội đều hiểu rằng ông Trọng không nhắm tới 50 người tự ứng cử mà báo chí nhà nước đã đưa tin. 50 người tự ứng cử đó cũng hoàn toàn yên tâm hoàn thành sứ mạng của họ. Ông Trọng đang nhắm tới “hiện tượng” những 
người phản kháng, đấu tranh dân chủ đồng loạt tự ứng cử (gọi tắt là “dân chủ tự ứng cử”). Hiện đã có hơn 20 người tuyên bố và làm hồ sơ tự ứng cử. Có thể nói một phong trào tự ứng cử và ủng hộ người tự ứng cử đã hình thành, đang gây sự chú ý của dư luận, làm đau đầu cho giới lãnh đạo chóp bu.
Xem xét sâu hơn, có thể nói, vấn đề đặt ra cho giới cầm quyền không giống vấn đề đặt ra cho những người dân chủ tự ứng cử trong việc tự ứng cử này.
Với giới cầm quyền, một mặt họ cần có một số lượng “tự ứng cử” nhất định (như một dạng quân xanh, nằm trong kiểm soát), tạo ra hình ảnh “bầu cử dân chủ” như đã từng suốt mười mấy kỳ bầu cử Quốc hội đã qua. Những quân xanh này vốn được chủ động xây dựng, tạo thành số dư để trượt. Hãn hữu một vài người trong số họ là những người ngây thơ hoặc hoang tưởng, nhưng không có hại gì cho chế độ. Trong muôn một, có thể có người trúng cử thì vẫn không ảnh hưởng gì tới hoạt động trong khuôn khổ của một Quốc hội do Đảng kiểm soát.
Theo thống kê của ông Nguyễn Văn Pha, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, trong kỳ bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XII vào năm 2007, có 30 người tự ứng cử lọt vào tới vòng cuối cùng. Tại kỳ bầu cử khóa XIII năm 2011, có tới 82 người tự ứng ở vòng 2 và đã có 15 người lọt và danh sách bầu đại biểu Quốc hội.
Cũng theo tính toán của ông Pha, số người tự ứng cử được lọt vào vòng chính thức kỳ bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIII cao hơn kỳ trước khá nhiều, trên 18% so với khoảng 12%.
Mặt khác giới cầm quyền rất tránh (và chưa bao giờ cho phép) những tiếng nói phản biện, dân chủ, bảo vệ công lý bước chân vào Quốc hội. Vì như thế những tiếng nói ấy trở thành công khai chính thức, có thể tác động thay đổi nhận thức của nhân dân.
Về phía những người dân chủ tự ứng cử, có lẽ họ đều hiểu rằng mình không bao giờ trở thành đại biểu Quốc hội của thể chế chínhtrị hiện nay, hoặc nếu bằng cách nào đấy, một cá nhân nào đấy có thể trúng cử, lọt vào Quốc hội thì hoặc người đó sẽ buộc phải biến chất, hoặc sẽ bị loại bỏ nhanh chóng.
Nhưng (cũng là có lẽ) những người này dấn thân nhằm lật tẩy, tố cáo bầu cử dân chủ giả hiệu. Những phát biểu của họ cho thấy họ muốn đánh thức cộng đồng vượt qua nỗi sợ hãi để thực hiện các quyền hiến định của mình. Tiến sĩ Nguyễn Quang A, người đầu tiên và cũng là người phát động phong trào tự ứng cử, tuyên bố “quyền ta ta làm”.
Rõ ràng đây là một cuộc đấu “bài ngửa” dù không cân sức giữa những người phản kháng, đấu tranh dân chủ và chế độ đảng trị hiện nay. Một loạt những người dân chủ tự ứng cử đã bị gây khó khăn ngay từ bước làm hồ sơ ứng cử. Báo chí nhà nước, các dư luận viên đã đồng loạt bôi nhọ, đả kích những người dân chủ tự ứng cử. Cùng với 50 quân xanh tự ứng cử là các tuyên bố của các lãnh đạo rằng “xóa bỏ cơ chế đảng cử dân bầu”, “không có tình trạng quân xanh quân đỏ trong bầu cử “
…, và ý kiến chỉ đạo chốt lại của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là “Không để lọt vào cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà nước những phần tử thế này thế khác”, rõ ràng giới cầm quyền đã quyết tâm chặn đứng phong trào dân chủ tự ứng cử ngay ở vòng ngoài.
Trong tình huống “bài ngửa” này, có người cho rằng những người dân chủ tự ứng cử sẽ không còn lựa chọn nào khác, ngoài việc có hành động thống nhất, đúng lúc, đúng điểm đem lại hiệu quả cao nhất. Họ sẽ đồng loạt tẩy chay, phát động tẩy chay bầu cử dân chủ giả hiệu, tẩy chay ngay từ bước này cho tới khi bỏ phiếu?
Trần Trung Luận.
