Anh chị em giáo dân quây quần quanh đống lửa bên ngoài Nhà thờ Đức Mẹ Vô nhiễm Nguyên tội (Al-Tahira-l-Kubra), tại thị trấn Qaraqosh (Baghdeda) chủ yếu Kitô giáo của Iraq, thuộc tỉnh Nineveh, cách Mosul khoảng 30 km, trong đêm Vọng Giáng sinh vào ngày 24 tháng 12 năm 2021 (Ảnh: Zaid Al-Obeidi / AFP / Getty)
Một dấu chỉ tuyệt vời của niềm hy vọng đó là việc khánh thành một ngôi Thánh đường mới ở Erbil, nơi các Thánh lễ đầu tiên được cử hành vào dịp Đại Lễ Giáng Sinh.
Cách đây 7 năm trước, khi tôi lần đầu tiên bay đến Erbil, thủ phủ của Kurdistan thuộc Iraq, hàng ngàn Kitô hữu đang sống trong các trại tập trung, các tòa nhà bị bỏ hoang và các tài sản của Giáo hội. Họ đã chạy trốn khỏi quê hương xa xưa của họ trên Đồng bằng Nineveh, nơi Tiên tri Giô-na đã rao giảng; phần mộ của ông ở Mosul, ngày nay là Nineveh, đã bị ISIS cho nổ tung.
Được thành lập bởi các môn đệ của Thánh Tôma Tông đồ, Giáo hội ở vùng đất này, kể từ khi Hồi giáo xuất hiện, đã phải chịu đựng các mức độ bách hại khác nhau trong nhiều thế kỷ; ý kiến cho rằng tình trạng bạo lực của Nhà nước Hồi giáo là một điều gì đó bất thường chính là sản phẩm của nền giáo dục phương Tây sai lệch hơn là thực tế lịch sử.
Quay trở lại vào tuần trước, trong chuyến viếng thăm thứ tám kể từ năm 2015, tôi không nhìn thấy một Kitô hữu nào bị bỏ lại trong bất kỳ trại tị nạn nào ở Iraq, đáng buồn thay, đó không phải là trường hợp của nhóm thiểu số tôn giáo Yazidi, vốn bị ISIS đàn áp dữ dội. Trong khi nhiều Kitô hữu vẫn tiếp tục ở lại Erbil, tìm kiếm sự an toàn tương đối và các cơ hội việc làm tiềm năng ở Kurdistan, thì khoảng 50% trong số những người phải di tản đã quay trở lại các thị trấn chủ yếu là Kitô giáo ở Nineveh.
Tuy nhiên, nhiều người đã rời khỏi đất nước trong nhiều năm, khi đế chế Hồi giáo bị đánh bại và họ trở về để rồi nhận ra rằng nhà cửa của họ tất cả đều đã bị phá hủy, vấn đề an ninh và lao động bấp bênh. Trái ngược với báo cáo gần đây, phương Tây, đặc biệt là Hoa Kỳ và Anh, không chào đón các nạn nhân của chiến dịch diệt chủng của ISIS, như các Kitô hữu và những người Yazidis; đây không phải là một quan điểm đảng phái, cả chính quyền Obama và Trump đều chỉ tiếp nhận một số lượng rất nhỏ các Kitô hữu.
Đối với nhiều người trong suy nghĩ của Washington D.C., Iraq là một tin cũ, thực tế nó không phải là tin thời sự. Một số người đã chuyển sang cuộc khủng hoảng mới nhất, tưởng tượng rằng cuộc sống của các Kitô hữu ở Iraq được an toàn, những người khác lại tuyên bố một cách hoài nghi rằng không có tương lai cho các Kitô hữu ở Iraq vì số lượng của họ đã sụt giảm rất nhiều, vì vậy không đáng để nỗ lực giúp đỡ họ. Thái độ này, điều mà tôi đã thảo luận với các Giám mục, Linh mục và giáo dân, đang gây ra sự đau đớn và phẫn nộ tột bậc.
Mặc dù đúng là hiện tại, các Kitô hữu không bị giết hại vì đức tin của họ ở Iraq, thế nhưng sự bắt bớ vẫn đang diễn ra, theo Đức Tổng Giám mục Bashar Warda, Tổng giám mục Công giáo Chaldean Địa phận Erbil, một “cuộc đàn áp có tính hệ thống”, hay nói theo cách nói của một Linh mục khác ở Đồng bằng Nineveh, một “cuộc bách hại thầm lặng”.
Đức Tổng Giám mục Warda đã mô tả cuộc sống của các Kitô hữu là “những công dân hạng hai hoặc hạng ba”, không có quyền lợi theo hiến pháp Iraq. Vị Giám chức cũng cảnh báo rằng, trong thời kỳ bất ổn chính trị ở Iraq, giống như sự hỗn loạn hiện nay sau các cuộc bầu cử tranh chấp, các nhóm tôn giáo thiểu số, đặc biệt là các Kitô hữu và những người Yazidis, luôn phải chịu đựng đau khổ.
Mối nguy hiểm đặc biệt đối với các Kitô hữu tại Đồng bằng Nineveh đó là sự hiện diện ngày càng đông đảo của lực lượng dân quân người Shiite, dưới sự kiểm soát của Iran. Toàn bộ khu vực Nineveh được mô tả là “vùng lãnh thổ tranh chấp”, với việc cả chính phủ Iraq và chính quyền người Kurd đều tuyên bố có quyền kiểm soát đối với khu vực này.
Hiện nay, trong một diễn biến rất đáng lo ngại, ngay cả lực lượng dân quân Kitô giáo trên danh nghĩa cũng chịu sự chỉ huy và kiểm soát trực tiếp của lực lượng dân quân do Iran điều hành. Các Kitô hữu cảm nhận được áp lực cả về mặt nhân khẩu học và kinh tế – ngay cả con phố chính ở thị trấn Bartella, nơi từng là thị trấn đa số là người Kitô hữu trước năm 2014, đã đổi tên trục đường chính thành “những anh hùng liệt sĩ” của lực lượng dân quân Shiite, một sự tương đồng kỳ lạ với nỗ lực hiện tại ở phương Tây nhằm thay đổi lịch sử bằng cách xóa bỏ và đổi tên di sản của một địa điểm.
Các cuộc bầu cử quốc gia gần đây được các Kitô hữu đặc biệt coi là gian lận, với việc một Linh mục đã gọi Iraq hiện là “thuộc địa của Iran”. Khi tôi hỏi nhiều người mà tôi đã quen biết trong nhiều năm, một đặc điểm khác khiến họ buồn bã và thất vọng đó là sự thiếu quan tâm của Giáo hội ở phương Tây.
Tuy nhiên, bất chấp những khó khăn và nguy hiểm, vẫn có những dấu hiệu hy vọng cho tương lai và những tiến triển tích cực, có nghĩa là các Kitô ở Iraq sẽ không trở thành một bảo tàng trưng bày cho khách du lịch tôn giáo đến chiêm ngắm. Mặc dù số lượng các Kitô giảm đi rất nhiều, nhưng hiện nay vẫn có một nhóm nòng cốt, bao gồm nhiều người trẻ, muốn tiếp tục ở lại và tạo dựng tương lai tại quê hương của họ.
(Theo chiều kim đồng hồ từ trái sang phải) Công trình xây dựng ngôi Thánh đường Công giáo mới mở ở khu phố Kitô giáo của Erbil, Linh mục Benedict Kiely trong bức ảnh chụp với Đức Tổng Giám mục Warda, Cha Kiely đứng bên con sông Tigris ở Mosul cùng với anh Ghareed, người quản lý tổ chức từ thiện ở Iraq, và hình ảnh công trình xây dựng đang được tiếp tục.
Một dấu chỉ tốt đẹp về tương lai đó là việc khánh thành một ngôi Thánh đường mới tại khu vực Kitô giáo của Erbil. Đức Tổng Giám mục Warda đã đưa tôi đến chiêm ngưỡng công trình cuối cùng trên tòa nhà hoành tráng dâng kính Thánh Tôma. Mặc dù chưa có ghế ngồi hay bàn thờ cố định, các Thánh lễ đầu tiên vẫn được cử hành vào dịp Đại lễ Giáng sinh.
Người ta không thể không ấn tượng rằng, khi các nhà thờ đóng cửa ở phương Tây và các cộng đoàn thu hẹp lại, thì ở một nơi mà Kitô giáo bị đàn áp dữ dội, một ngôi Thánh đường mới sắp được khánh thành. Không hề sáo mòn khi nhắc lại câu nói cổ xưa của Giáo phụ Tertullian rằng “máu của các vị Tử đạo là hạt giống của Giáo hội”.
Hạt giống đó cũng được nhìn thấy nơi Đại học Công giáo mới ở Erbil. Tôi chứng kiến trường đại học này mới được xây dựng cách đây vài năm, nhưng giờ đây nó có rất nhiều sinh viên, trong đó có một số lượng lớn các nữ sinh hiện đang theo học một số môn học khác nhau. Như Đức Tổng Giám mục Warda đã nói với tôi, để các Kitô hữu Iraq có được tương lai, ngoài vấn đề an ninh và quyền bình đẳng, họ cần được giáo dục và cần có công ăn việc làm.
Công việc là lý do cuối cùng khiến tôi rời Iraq lần này, hy vọng hơn cả khi tôi đến. Tôi đã có thể ghé thăm một số doanh nghiệp gia đình nhỏ mà nasarean.org đã giúp bắt đầu, bao gồm một cửa hàng cà phê ở Bartella và một cửa hàng quần áo ở Qaraqosh. Với công ăn việc làm, mọi người sẽ ở lại vì họ nhìn thấy tương lai cho gia đình của họ, họ có phẩm giá của việc không sống dựa vào tổ chức từ thiện, và quan trọng hơn, họ muốn lao động. Mọi doanh nghiệp mà chúng tôi đã hỗ trợ trong vài năm qua đều hoạt động hiệu quả.
Bất chấp nhiều thách thức, các Kitô hữu ở Iraq mong muốn chúng ta ở phương Tây làm ba điều cho họ: Tiếp tục cầu nguyện cho họ, giúp họ tự giúp lấy mình, và đừng bao giờ quên họ, bởi vì Trung Đông là nơi Kitô giáo ra đời vào dịp Giáng sinh.
Lm. Benedict Kiely
** Cha Benedict Kiely là Linh mục thuộc Giáo hạt Tòng nhân Đức Mẹ Walsingham. Vào năm 2014, ngài thành lập Nasarean.org, một tổ chức từ thiện có trụ sở tại Stowe, Vermont, nhằm phục vụ các Kitô hữu bị đàn áp trên khắp thế giới.
Minh Tuệ (theo NCR)
