Nhà thờ St. Mary of Jesus ở Valletta, Malta (Ảnh: EWTN News)
Đảo quốc Malta nhỏ bé ở Địa Trung Hải có nguồn gốc Công giáo cách đây từ gần 2.000 năm trước. Nhưng với sự sụt giảm gần đây về lượng người đến nhà thờ, các nhà lãnh đạo Công giáo địa phương hy vọng rằng chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha Phanxicô vào cuối tuần này sẽ giúp phục hồi đức tin sống động của họ.
Hơn 85% dân số Malta là người Công giáo đã được rửa tội, theo số liệu thống kê do Vatican công bố vào ngày 29 tháng 3. Tuy nhiên, việc tham dự Thánh lễ hàng tuần ở quốc gia theo truyền thống Công giáo đã giảm đều đặn trong 50 năm qua.
Theo Cha Alan Joseph Adami, một Linh mục dòng Đa Minh đến từ Malta, quê hương của ngài đã trải qua những thay đổi chính trị và xã hội đáng kể trong thập kỷ qua, điều này cho thấy vị thế của Giáo hội Công giáo trong xã hội đã thay đổi như thế nào.
“Kể từ chuyến viếng thăm gần đây của một vị Giáo hoàng vào năm 2010, Đức nguyên Giáo hoàng Benedict XVI, hòn đảo này đã thay đổi rất nhiều, thay đổi một cách thực sự đáng kể”, Cha Adami cho biết trong một cuộc phỏng vấn với CNA vào ngày 29 tháng Ba.
“Đã có một số luật thế tục mới được đưa ra và điều này tạo ra một cái nêm giữa những giá trị được xã hội tập thể, đa số nắm giữ và quan điểm của Giáo hội và các giá trị của Giáo hội”.
Chính phủ Malta đã hợp pháp hóa ly hôn không quy lỗi vào năm 2011, hôn nhân đồng giới vào năm 2017 và đông lạnh phôi vào năm 2018.
Và trong khi chính phủ Malta vẫn là quốc gia duy nhất trong Liên minh châu Âu cấm hoàn toàn việc phá thai, thì chính phủ của đảng Lao động mới tái cử gần đây đã cam kết bắt đầu một cuộc thảo luận quốc gia về việc hợp pháp hóa an tử.
Cha Adami giải thích rằng trong quá khứ, Giáo hội Công giáo tại Malta đã phần nào cho rằng người dân Malta xem nhẹ các giá trị của họ liên quan đến gia đình, sự sống và phẩm giá con người.
“Trong bối cảnh của Malta, chúng tôi chưa bao giờ có sự tách biệt nghiêm ngặt giữa nhà nước và Giáo hội, giống như bạn thấy ở Pháp hoặc Ý”, Cha Adami nói.
Nhưng chỉ trong vòng một thập kỷ, xã hội Malta đã thay đổi một cách cực kỳ nhanh chóng.
“Giáo hội phải tìm một cách thức mới để sống và loan báo Tin Mừng trong bối cảnh mới này”, vị Linh mục nói.
“Hòn đảo phải chịu đựng sự thờ ơ rất lớn đối với đức tin vốn đã trở nên đồng nhất với văn hóa đến mức không còn phân biệt được những thành quả mà nó tạo ra”, Cha Adami cho biết thêm.
“Rất khó để thấy được đâu là những thành quả của những người Kitô hữu sống ở Malta vào năm 2022 bởi vì nó trở nên quá trộn lẫn với các hoạt động văn hóa”.
Đây là một giai đoạn mới trong lịch sử Công giáo lâu đời của Malta, vốn có nguồn gốc từ các Tông đồ.
(Ảnh: EWTN News)
Kinh Thánh ghi lại việc Thánh Phaolô bị đắm tàu trên đảo Malta trong ba tháng vào khoảng năm 60 sau Công nguyên trong sách Công vụ Tông đồ.
Đức Thánh Cha Phanxicô đã trích một dòng trong Sách Công Vụ Tông đồ cho chủ đề của chuyến Tông du từ ngày 2-3 tháng Tư tới Cộng hòa Malta: “Họ đã đối xử với chúng tôi một cách nhân đạo hiếm có” (Cv 28: 2).
Đức Thánh Cha Phanxicô dự kiến sẽ đến thăm Hang đá Thánh Phaolô ở Rabat để cầu nguyện vào sáng ngày 3 tháng 4. Theo truyền thống, hang đá này là nơi Thánh Phaolô Tông đồ đã sống và thuyết giảng trong ba tháng lưu trú trên đảo Malta vào năm 60 sau Công nguyên.
Cha Adami giải thích rằng di sản Kitô giáo của Malta thậm chí còn được phản ánh trong ngôn ngữ của nó, tiếng Malta, là một ngôn ngữ Semitic lưu giữ về mặt ngôn ngữ những từ tiếng Semitic của Kitô giáo cổ xưa đã bị thất lạc ở những nơi khác trong thế giới nói tiếng Ả Rập.
“Trong cuộc chinh phục hòn đảo này của người Ả Rập, một số người nói rằng Kitô giáo đã bị xóa sổ và biến mất khỏi hòn đảo. Tuy nhiên, một số danh xưng tiếng Ả Rập của Kitô giáo còn tồn tại cho đến ngày nay đã chứng thực một số hình thức của sự duy trì của Kitô giáo trên hòn đảo”, Cha Adami nói.
Malta đã bị chinh phục bởi người Phoenicia, người Hy Lạp, người Carthage, người La Mã, người Byzantine và người Ả Rập trong suốt lịch sử lâu dài của nó. Y viện Hiệp sĩ Đoàn Thánh Gioan, ngày nay thường được gọi là Dòng Chiến sĩ Toàn quyền Malta, có trụ sở tại Malta từ năm 1530 cho đến khi Napoléon xâm lược năm 1798. Hòn đảo này cũng nằm dưới sự cai trị của thực dân Anh từ năm 1813 đến năm 1964.
Đức Thánh Cha Phanxicô dự kiến sẽ đến kính viếng Đền thờ Quốc gia Đức Mẹ Ta’ Pinu trên đảo Gozo của Malta, di chuyển bằng tàu catamaran giữa các hòn đảo thuộc Malta vào chiều ngày 2 tháng 4.
Đền thờ này đã trở thành một địa điểm hành hương nổi tiếng của người Malta vào cuối thế kỷ 19 sau khi một người nông dân tên là Carmela Grima cho biết rằng chị đã nghe thấy giọng nói của Đức Trinh nữ Maria, người đã kêu mời chị đến đó để cầu nguyện.
Nhà nguyện ban đầu của Đền thờ Quốc gia Đức Mẹ Ta’ Pinu, có nghĩa là “của Philip”, có từ thế kỷ 16, nhưng địa điểm này đã đón đông đảo khách hành hương đến nỗi một ngôi Thánh đường lớn hơn đã được xây dựng tại địa điểm này từ năm 1920 đến năm 1931.
“Chúng tôi gọi Gozo là ‘Vatican của Malta’”, Cha Adami nói.
“Ở Gozo, mọi ngóc ngách đều có nhà thờ và nhà nguyện, đâu đâu cũng thấy bóng dáng các Linh mục . Và Đền thờ Quốc gia Đức Mẹ Ta’ Pinu là một trong địa điểm cầu nguyện nổi tiếng ở Malta”.
Đền thờ Quốc gia Đức Mẹ Ta’ Pinu trên đảo Gozo của Malta (Ảnh: EWTN)
“Tôi không nghĩ rằng có bất kỳ gia đình người Malta nào đến thăm Gozo mà lại không đến viếng Đền thờ Quốc gia Đức Mẹ Ta’ Pinu, thậm chí ngay cả những người không có đức tin cũng đến đó”, Cha Adami cho biết thêm.
Ngày nay, Malta được biết đến với các cuộc rước truyền thống trong Tuần Thánh, vốn đã bị hủy bỏ trong hai năm qua do đại dịch coronavirus.
“Chúng tôi đã trải qua hai dịp Đại lễ Phục Sinh với việc các nhà thờ của chúng tôi đều bị đóng cửa, hai năm với việc các truyền thống của chúng tôi bị đình chỉ, không có cuộc rước, và đó quả là một cú sốc lớn đối với người dân Malta”, Cha Adami nói.
Chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha Phanxicô diễn ra ngay trước Tuần Thánh đầu tiên trong hai năm, trong đó các nhà thờ Công giáo sẽ mở cửa cho công chúng tham dự các nghi lễ phụng vụ.
“Đối với chúng tôi, việc được Đức Giáo hoàng đến thăm là một điều gì đó rất đặc biệt. Tôi nghĩ rằng Đức Thánh Cha sẽ đến để canh tân đổi mới chúng tôi trong đức tin, giúp kéo chúng tôi đến gần Chúa Giêsu hơn, nhưng đồng thời cũng giúp chúng tôi sống hài hòa với nhau, tôn trọng lẫn nhau, và phát triển với tư cách là một Giáo Hội”, Linh mục Gerald Buhagiar, Cha sở Vương Cung Thánh Đường Ta’Pinu, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với EWTN.
(Ảnh: EWTN)
Giống như các chuyến viếng thăm gần đây khác của Đức Thánh Cha Phanxicô đến các quốc gia Địa Trung Hải, vấn đề di dân cũng được cho là chủ đề chính trong chuyến Tông du đến Malta.
Malta có “vị trí địa lý và chiến lược nằm ở trung tâm của Địa Trung Hải, và do đó xảy ra cuộc khủng hoảng di cư, đặc biệt là từ lục địa châu Phi”, Cha Adami nói.
Theo Cơ quan Tị nạn Liên hợp quốc, trong những năm gần đây, dân số tị nạn đến Malta chủ yếu bao gồm những người tị nạn Libya, Syria và Somali. Hơn 800 người di cư đã đến Malta bằng đường biển vào năm 2021, giảm đáng kể so với năm 2019 khi 3.406 người di cư đến các bờ biển của Malta.
Trẻ em không có thân nhân đi cùng chiếm 24% số người di cư đến Malta vào năm 2020. Những trẻ em này chủ yếu có nguồn gốc từ Sudan, Somalia, Bangladesh và Eritrea.
Nhiều người di cư đến Malta đang tìm cách đến các quốc gia khác ở lục địa Châu Âu.
Malta là một trong những quốc gia nhỏ nhất trên thế giới – có diện tích bằng 1/10 tiểu bang Rhode Island và 1/5 diện tích của London – và cũng là một trong những quốc gia có mật độ dân số cao nhất trên thế giới.
Đức Thánh Cha Phanxicô dự kiến sẽ gặp gỡ những người di cư tại Trung tâm Hòa bình Gioan XXIII, trung tâm tiếp nhận những người nhập cư ở Hal Far do Linh mục Dionysius Mintoff thuộc Dòng Phanxicô thành lập.
Cha Dionysius Mintoff, 91 tuổi, thành lập Trung tâm Hòa bình mà Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ đến thăm vào ngày 3 tháng 4 (Ảnh: EWTN)
Cha Mintoff, 91 tuổi, phát biểu với EWTN rằng ngài rất háo hức chờ đợi chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha Phanxicô, lần đầu tiên được công bố vào năm 2020.
“Chúng tôi mang trong máu huyết của mình những vấn đề của người di cư”, Cha Mintoff nói.
Vị Tu sĩ Dòng Phanxicô giải thích về việc ngài đã chứng kiến rất nhiều người Malta di cư ngay sau Thế chiến II, cuộc chiến mà ngài đã trải qua khi còn thơ ấu.
Đức Hồng Y Mario Grech, Tổng thư ký của Thượng Hội Đồng Giám Mục, là người gốc đảo Malta và từng là Giám mục Địa phận Gozo từ năm 2005 đến năm 2019. Ngài sẽ góp phần tham gia tích cực vào chuyến Tông du của Đức Thánh Cha Phanxicô, cũng như Đức Tổng Giám Mục Charles Scicluna Địa phận Malta và Đức Giám mục Anton Teuma Địa phận Gozo.
Đức Hồng Y Grech đã bày tỏ hy vọng rằng chuyến viếng thăm Malta của Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ là “một khoảnh khắc của ân sủng” và cũng là một “lời cảnh tỉnh” đối với các tín hữu Công giáo Malta.
“Tôi tin rằng sự hiện diện của Đấng kế vị Thánh Phêrô trên hòn đảo của Thánh Phaolô sẽ củng cố đức tin của chúng tôi”, Đức Hồng Y Grech phát biểu với Vatican News vào ngày 30 tháng Ba.
Vị Hồng y người Malta cho biết ngài hy vọng rằng Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ khuyến khích mọi người “đánh giá cao hơn phẩm giá con người của mỗi con người và giúp chúng ta mở rộng tâm hồn mình với Đấng Siêu việt”.
“Đó là lý do tại sao tôi tha thiết cầu nguyện để Chúa Thánh Thần sẽ trợ giúp Đức Thánh Cha Phanxicô tận dụng tối đa chuyến thăm của ngài và giúp chúng tôi trong công cuộc truyền bá Tân Phúc Âm hóa. Tôi biết các huynh đệ của tôi trong hàng Giám mục Malta rất cam kết thực hiện dự án truyền bá Tân Phúc Âm hóa này”, Đức Hồng Y Grech nói.
Minh Tuệ (theo CNA)
