Trẻ em Palestine đang nhìn ngắm hang đá ở Quảng trường Manger, liền kề với Nhà thờ Chúa giáng sinh, theo truyền thống được các Kitô hữu tin là nơi Chúa Giêsu chào đời, trước lễ Giáng sinh, ở thành phố Bethlehem, Bờ Tây, thứ Tư, ngày 23 tháng 12 năm 2020 (Ảnh: AP Photo / Nasser Nasser)
ROSARIO, Argentina – Khi các cuốn sách lịch sử nhìn lại cách thức Giáo hội Công giáo đã trải nghiệm lễ Giáng sinh năm 2020, bất kể lịch sử đó được viết ở đâu, chắc chắn đại dịch COVID-19 sẽ có sự ảnh hưởng đáng kể.
Tại Rome và khắp nơi trên thế giới, các Giám mục và các nhà lãnh đạo Công giáo khác đã kêu gọi việc cung cấp vắc-xin cho các quốc gia nghèo, bày tỏ sự đau buồn về gần hai triệu sinh mạng đã bị tước đoạt trên toàn thế giới và đồng thời phản ánh về những ảnh hưởng về mặt kinh tế và văn hóa của cuộc khủng hoảng.
Tuy nhiên, không ai, đặc biệt là một tổ chức toàn cầu với 1,3 tỷ người, từng đối mặt với một vấn đề tại một thời điểm, và vì vậy các nhà lãnh đạo Công giáo cũng tận dụng dịp lễ này để đề cập một số vấn đề khác.
Dưới đây là một loạt những thông điệp Giáng sinh và bài giảng chia sẻ từ khắp nơi trên thế giới, báo hiệu những mối bận tâm cụ thể của từng Giám mục hoặc Giáo hội địa phương.
Thánh Địa: Lời kêu gọi hòa nhập xã hội
Đức Tổng Giám mục Pierbattista Pizzaballa người Ý, Thượng phụ nghi lễ Latinh tại Giêrusalem, người đã hoàn toàn bình phục vào ngày 22 tháng 12 sau khi nhiễm COVID-19, đã viết trong Thông điệp Giáng sinh của mình rằng Chúa Kitô “là câu trả lời hợp lý duy nhất đối với thực tế đáng buồn của thế giới chúng ta”.
Mặc dù phần lớn lá thư của Đức TGM Pizzaballa xoay quanh vấn đề vi rút, nhưng vị Giám chức cũng đã đưa ra lời kêu gọi mạnh mẽ về sự hòa nhập xã hội.
“Đêm nay, chúng ta không muốn và cũng không thể quên sự đau buồn và sự lo lắng đang bao trùm thế giới”, Đức TGM Pizzaballa viết. “Ngay cả ở đây tại Thánh Địa, chúng ta cũng không phải là trường hợp ngoại lệ. Chúng ta đang sống trong một vùng đất với sự đa dạng và cởi mở với thế giới như ơn gọi của nó, nhưng chúng ta liên tục chứng kiến những thái độ trái ngược nhau”.
“Thay vì hòa nhập, chúng ta ngày càng loại trừ nhau: thay vì thừa nhận nhau, chúng ta lại phủ nhận nhau”, Đức TGM Pizzaballa viết. “Tôi đang nghĩ đến anh chị em Kitô hữu sống ở Palestine: đối với họ, cũng như đối với Đức Maria và Thánh Giuse, dường như không có chỗ cho họ trên thế giới, liên tục được mời gọi, trước khi có thể sống với phẩm giá tại quê hương của họ, chờ đợi một tương lai vô định và nhiều lần bị trì hoãn”.
Đức Thánh Cha Phanxicô cũng đã đề cập đến cuộc xung đột Israel-Palestine trong Phép lành Toàn Xá cho Thành Rome và toàn thế giới nhân dịp Đại Lễ Giáng sinh, đồng thời kêu gọi cả hai dân tộc “giành lại sự tin tưởng lẫn nhau và tìm kiếm một nền hòa bình công bằng và lâu dài thông qua cuộc đối thoại trực tiếp có khả năng chấm dứt bạo lực và khắc phục sự bất bình đặc hữu, và do đó làm chứng trước thế giới về vẻ đẹp của tình huynh đệ”.
Colombia: Lòng nhân ái đối với những người khốn khó
Đức Tổng Giám mục Luis Jose Rueda, được Đức Thánh Cha Phanxicô bổ nhiệm vào đầu năm nay làm Tổng Giám mục Địa phận Bogota, thủ đô Colombia, chia sẻ trong thông điệp của mình rằng Giáng sinh là khoảnh khắc của sự vui mừng hân hoan “mang đến cho chúng ta nhiệm vụ truyền giáo”, đồng thời kêu gọi các tín hữu thể hiện lòng trắc ẩn đối với những người khốn khó.
Những người đau yếu bệnh tật, già yếu, bị bắt cóc hoặc bị cầm tù, Đức TGM Rueda nói, “phải là một phần trong tâm tưởng của chúng ta”.
Đức TGM Rueda mời gọi các tín hữu đổi mới đời sống của mình theo cách sao cho “nếu chúng ta cảm thấy mình là anh chị em trong Đức Kitô, thì đau khổ của người kia cũng phải là nỗi đau của chúng ta, niềm vui của người kia cũng là niềm vui của chúng ta”.
Đức TGM Rueda cũng mời gọi các gia đình thân thưa với Chúa Giêsu rằng “hãy đến nhà chúng con, chúng con có chỗ dành cho Ngài”, bởi vì đây là thời gian để “thấm nhuần kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa vốn mang lại hy vọng cho cuộc sống của chúng ta”.
Burkina Faso: Chống lại sự thực dân hóa về văn hóa
Đức Hồng Y Philippe Ouedraogo, Tổng Giám mục Địa phận Ouagadougou, đã chia sẻ trong Thánh lễ vào ngày 24 tháng 12, trích dẫn rất nhiều những suy tư của Đức Thánh Cha Phanxicô. Đức Hồng Y Ouedraogo đã gọi đây là dịp lễ Giáng sinh của “đại dịch, của cuộc khủng hoảng y tế, của cuộc khủng hoảng kinh tế, xã hội và thậm chí cả Giáo hội, đã tấn công cả thế giới một cách mù quáng”. Thứ hai, Đức Hồng Y Ouedraogo đã đề cập “sự xuống cấp đáng tiếc của vấn đề luân lý và sự suy yếu của các giá trị tâm linh và tinh thần trách nhiệm”.
Theo Đức Hồng y Ouedraogo, “cái gọi là các quốc gia phát triển và các tổ chức vận động hành lang có thế lực muốn áp đặt cho các quốc gia nghèo hơn việc phê chuẩn vấn đề phá thai và các biện pháp tránh thai thông qua hỗ trợ tài chính”.
Đây là điều mà nhiều nhà lãnh đạo Giáo hội đã lên án trong nhiều năm và đó cũng là điều mà Đức Thánh Cha Phanxicô cũng đã đề cập đến khi Ngài nói về “sự thực dân hóa ý thức hệ”.
Đó là điều mà các Giám mục Argentina đồng nhiệm của Ngài đã nhiều lần lên án trong những tháng cuối năm nay, khi Argentina một lần nữa chuẩn bị tranh luận về vấn đề phá thai – một dự luật đã được chấp thuận bởi một nửa đa số có thể được Thượng viện tranh luận vào ngày 29 tháng 12, và dự luật có thể trở thành luật, mặc dù thực tế là 60% quốc gia phản đối mạnh mẽ nó, và chỉ 29% dân số tán thành việc phá thai.
Đức Hồng y Ouedraogo cũng cho biết rằng những hoạt động này, phá thai và tránh thai, đã gây ra nhiều hậu quả, bao gồm cả tỷ lệ sinh giảm mạnh, tình trạng dân số già đi và nhiều người già bị bỏ rơi.
“Giáo hội phải thúc đẩy một cửa ngõ để hỗ trợ các gia đình và giáo dục những người trẻ tuổi về hành vi tính dục có trách nhiệm”, Đức Hồng y Ouedraogo nói.
Đức Hồng y Ouedraogo đã lên án “các hình thức của sự thực dân hóa về văn hóa” như là “sự kiêu ngạo của những kẻ mạnh nhất, bị ám ảnh bởi những xung đột lợi ích, hy sinh một số bộ phận của nhân loại bằng cách giữ họ trong tình trạng đầy hổ thẹn của sự lệ thuộc và khốn khổ mà không được tôn trọng phẩm giá của họ”.
Venezuela: Hãy chấm dứt “cuộc khủng hoảng nghiêm trọng” của chúng tôi
Không có thông điệp Giáng sinh chung nào từ phía Hội đồng Giám mục Venezuela năm nay nhưng bộ phận báo chí của Hội đồng Giám mục đã đưa ra một tuyên bố ngắn nhân dịp Lễ Giáng sinh, nhấn mạnh những phát biểu nhận xét của Đức Thánh Cha Phanxicô về vấn đề Venezuela trong phép lành Toàn Xá ‘Urbi et orbi’ của Ngài (cho thành Rome và toàn thế giới).
Khi đề cập đến các quốc gia và khu vực khác nhau phải đối mặt với những thách thức, Đức Phanxicô nói đến lục địa châu Mỹ, “đặc biệt bị ảnh hưởng” bởi coronavirus, vốn đã làm gia tăng thêm nhiều đau khổ, “thường xuyên bị làm cho trở nên trầm trọng hơn do ảnh hưởng của vấn nạn tham nhũng và buôn bán ma túy”.
“Nguyện xin Thiên Chúa xoa dịu những căng thẳng xã hội gần đây ở Chile và đồng thời chấm dứt những đau khổ của người dân Venezuela”, ĐTC Phanxicô nói.
Hội đồng Giám mục Venezuela lưu ý rằng ĐTC Phanxicô thường kêu gọi giúp đỡ những vấn đề mà đất nước này hiện đang phải đối mặt, bao gồm thực tế là 80% dân số sống dưới mức nghèo khổ và ít nhất 3 triệu người đã phải chạy trốn khỏi đất nước trong thập kỷ trước nhằm tìm kiếm một tương lai tốt đẹp hơn ở các quốc gia láng giềng, Mỹ và Châu Âu.
Như Hội đồng Giám mục Venezuela đã lưu ý, hồi tháng 4, ĐTC Phanxicô đã kêu gọi “tạo điều kiện hỗ trợ quốc tế cho những người bị thiệt hại do các cuộc khủng hoảng chính trị, xã hội, kinh tế và y tế nghiêm trọng”.
“Sự ủng hộ từ Đức Thánh Cha Phanxicô đã không ngừng thể hiện sự bận tâm của Ngài đối với cuộc khủng hoảng nghiêm trọng của người dân Venezuela”, Hội đồng Giám mục Venezuela viết trên trang web của mình.
Honduras: Không nên ‘thiếu sự hiện diện’ của Thiên Chúa trong bữa tiệc Giáng sinh
Đức Hồng y Óscar Andrés Rodríguez Maradiaga, một thành viên thuộc Hội đồng Hồng y Cố vấn cho ĐTC Phanxicô, đã nhắc đến những người tị nạn, những người nhập cư, những người bị ảnh hưởng ở Honduras bởi các cơn bão nhiệt đới Eta và Iota đổ bộ vào khu vực vào tháng 11, và cuộc chiến ở Syria trong bài giảng trong Thánh lễ giáng sinh.
“Thiên Chúa quả thực không còn nơi trú ngụ trong các trại tị nạn, nơi họ phải chịu cảnh đói kém, hận thù, chiến tranh ở Trung Đông, ở Libya, Iraq, Sudan, những đứa trẻ tại Syria, một đất nước bị tàn phá sau cuộc chiến kéo dài hàng thập kỷ”, Đức Hồng y Maradiaga nói.
Hơn 371.000 người đã chết do hậu quả của cuộc xung đột ở Syria, theo Đài quan sát Nhân quyền Syria.
Đức Hồng y Maradiaga cho biết rằng Thiên Chúa không có nơi trú ngụ trong số nhiều người đã mất tất cả sau hai trận bão kinh hoàng tấn công một số quốc gia Trung Mỹ vào đầu tháng 12.
Hơn 3,5 triệu người Honduras đã bị ảnh hưởng bởi các cơn bão, cùng với gió lốc và mưa lớn, đã dẫn đến tình trạng lũ lụt và lở đất, làm thiệt mạng hơn 100 người và phá hủy nhiều nhà cửa và mùa màng.
“Thật đáng buồn khi trên thế giới này không có nơi dành cho những người tị nạn, những người nhập cư, những người già sống neo đơn và những người khốn khó đang cần sự giúp đỡ nhất”, Đức Hồng y Maradiaga nói.
Trước khi kết thúc bài giảng của mình, Đức Hồng y Maradiaga lưu ý rằng tất cả những sự kiện này, dù bi thảm như thế nào, cũng không hơn việc “Thiên Chúa không có chỗ trú ngụ trong tâm hồn chúng ta, khi chúng ta không muốn đón nhận hoặc trở thành nơi trú ngụ của Người”.
“Thật đáng buồn biết bao, khi Thiên Chúa tuyệt nhiên vắng mặt trong bữa tiệc Giáng sinh của chúng ta”, Đức Hồng y Maradiaga nói, trước khi nhấn mạnh rằng sự ra đời của Chúa Giêsu “không phải là một sự kiện lịch sử đơn giản, mà còn hơn thế nữa, Ngài đến để gặp gỡ chúng ta, tiếp đón tất cả chúng ta, chấp nhận thân phận con người mong manh và đầy hạn chế của chúng ta”.
Tây Ban Nha: Đừng để những người mới đến đứng chờ đợi trước cửa
Đức Hồng y Juan Jose Omella, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Tây Ban Nha, mời gọi các tín hữu và tất cả những người có tinh thần hiện chí “chào đón những người từ xa mới đến và đồng thời chia sẻ với những người không có gì trong tay”.
Đức Tổng giám mục Địa phận Barcelona chia sẻ rằng sự ra đời của Chúa Giêsu dạy rằng “sự vĩ đại tuyệt vời nhất nằm ở sự nhỏ bé”.
Chia sẻ về Thánh Gia Thất, Đức Hồng y Omella cho biết rằng họ không thể đón mừng sinh nhật của Chúa Kitô ở nơi họ muốn, cũng như không thể chia sẻ điều đó với những người họ muốn. Bằng cách bỏ mặc Thánh Gia Thất bên ngoài, trong máng cỏ bò lừa, “người dân địa phương” tại Bethlehem, “đã gạt bỏ sang một bên những điều tốt đẹp nhất, những người cần được giúp đỡ nhất”.
“Gia đình đó đến từ hải ngoại, như đã xảy ra rất nhiều lần, là một phước lành, một sự giàu có và một món quà mới cho xã hội đó”, Đức Hồng y Omella nói, trong một sự ám chỉ rõ ràng về sự sẵn lòng ngày càng tăng từ phía Tây Ban Nha để chào đón những người di cư. “Việc loại bỏ gia đình này, họ đã đánh mất những điều tốt đẹp nhất. Chớ gì điều đó không xảy ra với chúng ta”.
Minh Tuệ (theo Crux)
