Một phụ nữ di tản bồng bế con bên ngoài một trường học trong khi chờ những người khác nhận thức ăn do Tổ chức Dịch vụ Cứu trợ Công giáo phân phát ở Kaya, Burkina Faso (Ảnh: CNS/ Olympia de Maismont/CRS)
YAOUNDÈ, Cameroon – Một số chuyên gia đang cảnh báo rằng tình hình nhân đạo ở Vùng Sahel của Châu Phi có thể vượt khỏi tầm kiểm soát, nếu không có sự can thiệp từ bên ngoài.
Sahel là nơi khu vực Sahara tiếp xúc với châu Phi cận Sahara, và Tây Sahel – bao gồm Chad, Burkina Faso và Mali – đang hứng chịu những biến động chính trị và xã hội, kết hợp với tình trạng mất an ninh lương thực đang khiến người dân phải rời bỏ nhà cửa của họ.
Jennifer Overton, Giám đốc khu vực của Tổ chức Dịch vụ Cứu trợ Công giáo (CRS) ở Tây Phi, cho biết vấn đề biến đổi khí hậu đang làm tồi tệ hơn điều mà bà gọi là “vòng luẩn quẩn của tình trạng khó khăn và tuyệt vọng” ở Sahel.
Bà Overton đã phát biểu với Crux về “tình trạng bất bình đẳng, nghèo đói và sự nghi ngờ ngày càng tăng đối với chính phủ” vốn đã hùn vào để thúc đẩy điều ngày càng giống như một cuộc khủng hoảng chính trị trong khu vực, và đồng thời cũng lưu ý rằng “những người sống ở Sahel xứng đáng với sự quản lý hiệu quả, an ninh, công bằng kinh tế và các điều kiện sống được cải thiện”.
“Để đạt được những lý tưởng này, cộng đồng quốc tế cần mở rộng quy mô chương trình nhân đạo và phát triển để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng”, bà Overton nói.
Sau đây là đoạn trích của cuộc trò chuyện đó…
Crux: Một báo cáo từ Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) cho biết rằng 13 triệu người có thể bị đói ở vùng Sừng châu Phi và trên khắp Sahel trong vài tháng tới. Phản ứng của bà đối với vấn đề này như thế nào?
Thật không may, báo cáo mới nhất của WFP không gây ngạc nhiên cho những người trong chúng tôi đang làm việc tại các quốc gia bị ảnh hưởng. Như chúng ta đã nhận thấy từ lâu, vấn đề xung đột, biến đổi khí hậu và COVID-19 đã và đang gây ra sự tàn phá đối với các cộng đồng dễ bị tổn thương. Trên thực tế, trong những tháng gần đây, tình hình an ninh đã đi từ tồi tệ đến tồi tệ hơn. Kết quả là, chúng ta đang chứng kiến một lượng lớn những người di tản, tình trạng thiếu lương thực triền miên và tỷ lệ thất nghiệp cao. Mọi người đang phải vật lộn để giữ cho gia đình của họ được an toàn và được quây quần bên nhau, cũng như đáp ứng các nhu cầu cơ bản của họ như thực phẩm và chỗ ở.
WFP giải thích rằng vấn đề hạn hán nghiêm trọng là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng mất an ninh lương thực như vậy. Bà có thể cho chúng tôi biết về mức độ nghiêm trọng của tình trạng hạn hán này?
Ngoài việc là nơi có nhiệt độ trung bình tăng nhanh nhất trên hành tinh, các quốc gia vùng Sahel đang phải đối mặt với tình trạng hạn hán kéo dài và lượng mưa thất thường. Hậu quả của những thay đổi này đối với khí hậu, chúng ta đang chứng kiến tình trạng mất mùa trên diện rộng, sản xuất thua lỗ, giá lương thực tăng, nạn đói và suy dinh dưỡng gia tăng một cách đáng kinh ngạc. Tình hình có thể trở nên nghiêm trọng hơn nếu như sự biến động kinh tế và chính trị tiếp tục diễn ra.
Vùng Sừng châu Phi và toàn bộ vùng Sahel cũng đang phải đối mặt với tình trạng mất an ninh ngày càng gia tăng. Bà cho rằng điều này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng đói kém thế nào?
Mặc dù cuộc khủng hoảng Sahelian có thể mang bản chất chính trị, nhưng theo nghiên cứu của chúng tôi, tình trạng bạo lực đang được thúc đẩy bởi sự bất bình đẳng, nghèo đói và sự thiếu tin tưởng ngày càng gia tăng đối với chính phủ. Với những gì đã trở thành một vòng luẩn quẩn của tình trạng khó khăn và tuyệt vọng, các cú sốc về khí hậu càng làm trầm trọng thêm những sự căng thẳng trong các cộng đồng và làm gia tăng tình trạng bạo lực liên quan đến các chương trình nghị sự về sắc tộc hoặc bạo lực cực đoan.
Rõ ràng, việc viện trợ lương thực có thể cung cấp sự cứu trợ, nhưng nó không bền vững. Xin bà cho biết cần có sự hỗ trợ bền vững nào để giúp Sahel đối phó với nạn đói đang ngày càng trở nên trầm trọng?
Những người sống ở Sahel xứng đáng với sự quản lý hiệu quả, an ninh, công bằng kinh tế và các điều kiện sống được cải thiện. Để đạt được những lý tưởng này, cộng đồng quốc tế cần mở rộng quy mô chương trình nhân đạo và phát triển để đáp ứng các nhu cầu ngày càng gia tăng.
Ví dụ: chúng ta có thể làm nhiều hơn nữa để giúp các cộng đồng dễ bị tổn thương giải quyết những bất bình của họ trước khi chúng leo thang. Điều này bao gồm việc thúc đẩy đối thoại giữa các cộng đồng và hỗ trợ Giáo hội địa phương và các nhà lãnh đạo truyền thống làm việc cùng nhau.
Thứ hai, chúng ta có thể làm nhiều hơn nữa để giúp các cộng đồng dễ bị tổn thương thích ứng tốt hơn với vấn đề biến đổi khí hậu, bao gồm việc thúc đẩy các hoạt động nông nghiệp thông minh về khí hậu và mở rộng quy mô chương trình tài nguyên thiên nhiên.
Tin vui mừng đó là chúng tôi biết những gì hoạt động hiệu quả. Ví dụ: thông qua Sáng kiến Hòa bình Sahel của Giáo hội mà tổ chức CRS hỗ trợ, chúng tôi đã chứng kiến việc các cộng đồng có thể xích lại gần nhau nếu được cung cấp sự hỗ trợ thích hợp. Thực sự tồn tại tia hy vọng trong bóng tối nếu chúng ta tiếp tục đầu tư vào các hình thức sáng kiến này.
CRS đã và đang làm gì để giúp đỡ trong khu vực và họ chuẩn bị như thế nào để đối phó với làn sóng đói kém mới này?
CRS triển khai chương trình ứng phó khẩn cấp ở Mali, Burkina Faso và Niger, cung cấp thực phẩm; nước sạch và dịch vụ vệ sinh; chỗ trú ẩn; và đồ gia dụng cho hàng chục nghìn gia đình. CRS cũng đang tiếp tục công việc phát triển lâu dài trong khu vực, bao gồm cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, giáo dục, và các dự án xây dựng hòa bình và nông nghiệp, với mục tiêu ngăn ngừa và giảm thiểu các cuộc khủng hoảng an ninh và nhân đạo trong tương lai.
Minh Tuệ (theo Crux)
