Trong một bước đi gây nhiều chú ý, Liên đoàn Phụ nữ Công giáo Thụy Sĩ (Schweizerischer Katholischer Frauenbund – SKF), tổ chức phụ nữ Công giáo lớn nhất Thụy Sĩ với khoảng 100.000 thành viên, đã chính thức quyết định bỏ từ “Công giáo” khỏi tên gọi của mình, chuyển thành Liên đoàn Phụ nữ Thụy Sĩ, kèm theo khẩu hiệu: “Công giáo – một cách ngạc nhiên và khác biệt.”
Được thành lập cách đây một thế kỷ nhằm gìn giữ đời sống Công giáo trong gia đình, xã hội và chính trị, tổ chức này ban đầu ra đời như một đối trọng với các liên đoàn phụ nữ Tin Lành vốn chiếm ưu thế tại Thụy Sĩ. Tuy nhiên, theo thời gian, SKF dần trở thành một tiếng nói độc lập trong nội bộ Giáo hội, nhiều lần thể hiện lập trường không đồng nhất với quan điểm chính thức của hàng giáo phẩm.
Chia sẻ về quyết định gây tranh cãi này, bà Simone Curau-Aepli, chủ tịch SKF, cho biết: “Là một tổ chức Công giáo, chúng tôi chủ động và có chủ ý đưa ra những lập trường khác với Giáo hội chính thức.” Một ví dụ tiêu biểu là từ năm 2001, SKF đã công khai ủng hộ việc mở rộng hôn nhân dân sự và hôn nhân Giáo hội cho các cặp đồng tính.
Lý do được đưa ra cho việc đổi tên là mối bận tâm về hình ảnh công cộng của từ “Công giáo”, vốn ngày càng bị hiểu theo nghĩa hẹp, gắn liền với các căng thẳng trong Giáo hội về giới tính, quyền phụ nữ và tính bao gồm. Bà Manuela Winteler, lãnh đạo một cộng đoàn địa phương thuộc SKF, khẳng định rằng để giữ lại tinh thần nguyên thủy của từ “công giáo” – nghĩa là “phổ quát, bao trùm” – thì từ này nên được rút khỏi tên gọi chính thức. Bà nhấn mạnh rằng sứ mạng của Giáo hội là “được sai đến với toàn thể nhân loại,” chứ không chỉ với thành viên của Giáo hội Công giáo Rôma.
Tuy nhiên, quyết định này đã vấp phải sự tiếc nuối từ các tổ chức Công giáo khác. Hội đồng Hợp tác của Hội đồng Giám mục Thụy Sĩ (SBK) và Hội nghị Trung ương Công giáo Rôma (RKZ) đều lên tiếng bày tỏ sự không đồng tình, dù chưa rõ liệu việc đổi tên có kéo theo hậu quả tài chính. Được biết, khoảng 7% ngân sách hoạt động của SBK đến từ RKZ – tổ chức có liên hệ tài chính với SKF.
Quyết định của SKF cũng dấy lên câu hỏi về khả năng các tổ chức phụ nữ Công giáo tại Đức và Áo có nối gót hay không. Tuy nhiên, theo khảo sát hiện tại, các tổ chức lớn tại hai quốc gia này vẫn giữ nguyên tên gọi truyền thống.
Tại Đức, Cộng đoàn Phụ nữ Công giáo Đức (KFD) với 265.000 thành viên và Liên minh Phụ nữ Công giáo Đức (KDFB) với 145.000 thành viên đều bác bỏ khả năng đổi tên. Bà Agnes Wuckelt, phó chủ tịch KFD, cho biết họ đang “chủ động đối diện với thách thức” bằng cách mạnh mẽ thúc đẩy các vấn đề phụ nữ trong lòng Giáo hội, chứ không từ bỏ căn tính Công giáo. KDFB thì gọi quyết định của Thụy Sĩ là “chiến lược dễ hiểu” nhưng cũng không có kế hoạch thay đổi tương tự.
Thay vào đó, hai tổ chức Đức đang hướng tới việc tái định nghĩa nội dung của từ “Công giáo”, nhấn mạnh sự bao gồm và nhân bản hơn là giới hạn trong định chế. Họ nhấn mạnh khái niệm “Công giáo – theo một cách khác”.
Trong khi đó, tại Áo, Phong trào Phụ nữ Công giáo Áo (KFB) với khoảng 170.000 thành viên chưa từng mở ra cuộc thảo luận công khai nào về việc đổi tên. KFB vẫn được tổ chức như một tổ chức giáo dân chính thức trong khuôn khổ Tông đồ Công giáo, có mối liên kết chặt chẽ hơn với phẩm trật Giáo hội, điều có thể giải thích vì sao các thảo luận về bỏ tên “Công giáo” chưa từng xuất hiện.
Việc SKF đổi tên đánh dấu một bước chuyển lớn trong cách các tổ chức phụ nữ tự định hình căn tính tôn giáo trong xã hội hiện đại – một thách thức không chỉ mang tính ngôn ngữ, mà còn chạm đến chiều sâu thần học và mục vụ của đời sống Giáo hội.
Hoàng Tâm
