Tại Slovakia, Đức Thánh Cha kêu gọi sự tự do cả trong xã hội dân sự lẫn trong Giáo hội

Phát biểu trước các nhà chức trách dân sự của Slovakia, một quốc gia trong nhiều thập kỷ nằm dưới sự thống trị của độc đảng Cộng sản, Đức Thánh Cha Phanxicô đã cảnh báo chống lại hệ thống “tư tưởng duy nhất” của chủ nghĩa tiêu thụ và sự thực dân hóa ý thức hệ.

“Ở những vùng đất này, cho đến cách đây vài thập kỷ, hệ thống tư tưởng duy nhất đã bóp nghẹt tự do”, Đức Thánh Cha Phanxicô nói. “Ngày nay, một hệ thống tư tưởng duy nhất khác đang làm mất đi sự tự do có ý nghĩa, làm giảm tiến độ đối với các quyền và lợi ích duy nhất đối với nhu cầu cá nhân. Ngày nay, muối của đức tin hoạt động không phải bằng cách phản ứng theo cách thức thế gian, bằng cách tham gia vào các cuộc chiến văn hóa, nhưng bằng cách âm thầm và khiêm tốn gieo hạt giống Triều đại của Thiên Chúa, đặc biệt là bằng chứng từ của lòng bác ái”.

Đức Thánh Cha Phanxicô cũng cho biết ngài hy vọng rằng người dân Slovakia sẽ không để “hương vị của truyền thống tốt đẹp nhất của anh chị em” bị hủy hoại bởi “sự hời hợt của chủ nghĩa tiêu thụ và lợi ích vật chất. Hoặc bằng các hình thức của sự thực dân hóa ý thức hệ”.

Mặc dù không đi sâu vào chi tiết cụ thể, nhưng Đức Phanxicô vẫn thường sử dụng thuật ngữ “sự thực dân hóa ý thức hệ” để chỉ các vấn đề liên quan đến gia đình và sự sống, bao gồm phá thai và an tử.

Những lời của Đức Thánh Cha Phanxicô được đưa ra hôm thứ Hai sau cuộc gặp gỡ riêng với Tổng thống Zuzana Čaputová, bà mẹ hai con 48 tuổi, người đã trở thành Tổng thống trẻ nhất trong lịch sử của Slovakia vào năm 2019.

Trong các bài phát biểu trước các nhà chức trách dân sự và ngoại giao đoàn, Đức Phanxicô đã nêu quan điểm ủng hộ Liên minh Châu Âu khi các quan điểm dân tộc chủ nghĩa được thúc đẩy bởi các nhà lãnh đạo dân túy ngày càng gia tăng đặc biệt ở các nước thuộc nhóm Visegrád – Hungary, Slovakia, Cộng hòa Séc và Ba Lan.

Tổng thống Čaputová là một ngoại lệ, và trong bài phát biểu của bà đã cảnh báo chống lại chủ nghĩa dân túy, sự ích kỷ dân tộc chủ nghĩa, chủ nghĩa chính thống và chủ nghĩa cuồng tín, cũng như việc lợi dụng tôn giáo cho các mục tiêu chính trị.

Với tư cách là nhà lãnh đạo của một quốc gia nằm ở trung tâm của châu Âu, được bao quanh bởi các quốc gia như Ba Lan và Hungary vốn thường sử dụng các thông điệp ủng hộ Kitô giáo để cấm người tị nạn Hồi giáo đến từ Trung Đông, bà Čaputová nhấn mạnh rằng bất kỳ hình thức bài Do Thái và không khoan dung tôn giáo nào cũng đều không thể hòa hợp với Kitô giáo.

Trong bài phát biểu của mình, Đức Thánh Cha Phanxicô cho biết rằng tình huynh đệ là điều hết sức cần thiết cho “tiến trình hội nhập ngày càng cấp bách”.

“Hơn thế nữa, trong những ngày này, sau những tháng đại dịch kéo dài và đầy khó khăn, hoàn toàn nhận thức được những khó khăn sẽ phải đối mặt, chúng ta đang mong đợi một sự khởi sắc kinh tế nhờ các kế hoạch phục hồi của Liên minh châu Âu”, Đức Thánh Cha Phanxicô nói.

Tuy nhiên, Đức Thánh Cha Phanxicô cho biết thêm, điều này không có nghĩa là khuất phục trước sự thiếu kiên nhẫn và sự hấp dẫn của lợi nhuận.

Sự phục hồi kinh tế, Đức Thánh Cha Phanxicô lập luận, là chưa đủ trong một thế giới hiện đang ở giữa “ngã tư đường, trong đó tất cả đều có sự kết nối với nhau”.

Đức Thánh Cha Phanxicô cho biết Slovakia được mời gọi để trở nên “thông điệp hòa bình ở trung tâm châu Âu”, đặc biệt khi “các cuộc chiến giành uy thế được tiến hành trên nhiều mặt trận”.

“Chớ gì đất nước này tái khẳng định thông điệp về sự hội nhập và hòa bình”, Đức Thánh Cha Phanxicô nói. “Và chớ gì châu Âu được phân biệt bởi một khối đoàn kết, bằng cách vượt qua những biên giới, có thể đưa nó quay trở lại trung tâm lịch sử”.

Đức Phanxicô với hàng Giáo phẩm Công giáo: Trung tâm điểm của Giáo hội không phải là Giáo hội

Sau cuộc gặp gỡ với các cơ quan dân sự của đất nước, Đức Thánh Cha Phanxicô đã trò chuyện với các nhà lãnh đạo Công giáo của Slovakia.

“Sống trong thế giới có nghĩa là sẵn sàng chia sẻ và hiểu được các vấn đề, hy vọng và kỳ vọng của mọi người”, Đức Thánh Cha Phanxicô nói trong cuộc gặp với các Giám mục, Linh mục và các Tu sĩ nam nữ tại Nhà thờ Thánh Martinô của Bratislava. “Điều này sẽ giúp chúng ta thoát khỏi thái độ chỉ quan tâm đến bản thân mình, vì trung tâm điểm của Giáo hội không phải là Giáo hội!”.

Đức Thánh Cha Phanxicô kêu gọi cộng đoàn hiện diện bỏ lại phía sau “sự bận tâm quá mức về bản thân, quan tâm quá mức đến các cấu trúc của chúng ta, đến những gì xã hội nghĩ về chúng ta”, và thay vào đó hãy hòa mình vào cuộc sống của các dân tộc và nỗ lực giải quyết những nhu cầu tâm linh cũng như những mong đợi của họ.

Trả lời câu hỏi của chính mình về điều mà tất cả mọi người đều mong đợi, Đức Thánh Cha Phanxicô cho biết đó chính là sự tự do, sự sáng tạo và đối thoại.

Tự do chính là chìa khóa của nhân loại, vì con người được tạo dựng tự do, và như Slovakia đã học được trong những năm cai trị của Cộng sản, bất cứ khi nào tự do bị tấn công, vi phạm hoặc đàn áp, nhân loại sẽ bị làm biến dạng và bạo lực, bị cưỡng bức và xóa bỏ các quyền theo sau.

Giáo hội cũng có thể rơi vào cám dỗ này, tin rằng “tốt hơn hết là nên để mọi thứ được xác định một cách dễ dàng, luật pháp được tuân thủ, an ninh và tính thống nhất, thay vì để những Kitô hữu và những người trưởng thành có trách nhiệm suy nghĩ, tham vấn lương tâm của họ và để mình bị thử thách”.

“Một Giáo hội không có chỗ cho cuộc phiêu lưu tự do, ngay cả trong đời sống tâm linh, có nguy cơ trở nên cứng nhắc và tự khép kín”, Đức Thánh Cha Phanxicô nói. “Một số người có thể quen với việc này. Nhưng nhiều người khác – đặc biệt là các thế hệ trẻ – không bị thu hút bởi một đức tin khiến họ không có được sự tự do nội tâm, bởi một Giáo hội mà ở đó tất cả được cho là phải suy nghĩ giống nhau và tuân theo một cách mù quáng”.

Nói về sự sáng tạo, Đức Thánh Cha Phanxicô cho rằng đối mặt với việc mất đi ý thức về Thiên Chúa và niềm vui của đức tin, quả là vô ích khi phàn nàn và “núp sau một đạo Công giáo phòng thủ, để phán xét và đổ lỗi cho thế giới. Chúng ta cần sự sáng tạo của Tin Mừng”.

 Cuối cùng, nói về đối thoại, Đức Thánh Cha Phanxicô cho biết rằng một Giáo hội vốn hình thanh nên các tín hữu trong sự tự do nội tâm và có trách nhiệm có thể sáng tạo bằng cách khai thác lịch sử và văn hóa của họ, có khả năng tham gia vào việc đối thoại với thế giới.

 Sau đó trong ngày, Đức Phanxicô đã gặp gỡ các vị đại diện của cộng đồng Do Thái của Slovakia và thăm Trung tâm Bethlehem dành cho người vô gia cư và người nghèo, được điều hành bởi các Nữ tu Dòng Thừa sai Bác ái, Dòng tu do Mẹ Têrêsa Calcutta thành lập.

Minh Tuệ (theo Crux)