Tại Hungary thù địch với những người nhập cư, Đức Phanxicô nhấn mạnh rằng Thập giá đồng nghĩa với sự cởi mở

BUDAPEST – Phát biểu tại Hungary, nơi từng là trung tâm của Kitô giáo tại Châu Âu mà ngày nay đang dẫn đầu cáo buộc chống lại lời kêu gọi của Đức Thánh Cha Phanxicô về việc chào đón và hội nhập những người di cư, Đức Thánh Cha Phanxicô cho biết rằng Thập giá, quả thế, là một lời mời gọi để duy trì cội nguồn Kitô giáo, nhưng đồng thời cũng là một lời kêu gọi để trở nên cởi mở với tất cả mọi người.

“Quan điểm tôn giáo đã trở thành huyết mạch của quốc gia này, hết sức gắn bó với cội nguồn của nó”, Đức Thánh Cha Phanxicô chia sẻ hôm Chúa nhật, kết thúc chuyến viếng thăm kéo dài bảy tiếng đồng hồ đến Budapest để bế mạc Đại hội Thánh Thể Quốc tế.

“Tuy nhiên, thập giá vươn lên khỏi mặt đất, không chỉ mời gọi chúng ta bám rễ sâu vào lòng đất, mà còn mời gọi chúng ta giơ cao và mở rộng vòng tay của mình đối với mọi người”, Đức Thánh Cha Phanxicô nói. “Thập giá thúc giục chúng ta bén rễ sâu, nhưng không có sự phòng thủ; hầu kín múc từ các nguồn mạch, cởi mở chính mình với cơn khát của những người đàn ông và phụ nữ trong thời đại của chúng ta”.

“Mong muốn của tôi đó là anh chị em sẽ trở nên như vậy: có cơ sở vững chắc và trở nên cởi mở, bén rễ sâu và chu đáo”, Đức Thánh Cha nói, ám chỉ một cách rõ ràng đến quan điểm chống người nhập cư đã phát triển ở các quốc gia thuộc nhóm Visegrád (Hungary, Slovakia, Cộng hòa Séc và Ba Lan), tất cả đều mang đậm bản sắc Kitô giáo.

Nhận xét của Đức Thánh Cha Phanxicô được đưa ra sau bài phát biểu sau cùng tại Budapest, vào cuối Thánh lễ và trước khi chủ sự giờ nguyện Kinh Truyền Tin, lời cầu nguyện truyền thống về Đức Mẹ mà các Giáo hoàng cất lên vào mỗi Chúa nhật khi họ ở Rome, từ cửa sổ Điện Tông Tòa nhìn ra Quảng trường Thánh Phêrô.

Chủ yếu là điểm đến tạm thời cho hàng trăm nghìn người nhập cư châu Phi và Trung Đông chạy trốn khỏi tình trạng đói nghèo, xung đột và khủng hoảng liên quan đến vấn đề biến đổi khí hậu, bốn quốc gia này, tương đối nhỏ bé về dân số, đã đặt ra những giới hạn mạnh mẽ đối với những người nhập cư mới, thậm chí cả những người di cư và những người tị nạn trên đường tiếp cận với các quốc gia châu Âu giàu có hơn. Phần lớn những người đến đây đều là người Hồi giáo.

Những lời lẽ hùng biện chống người nhập cư đã thúc đẩy quan điểm dân tộc chủ nghĩa, đặc biệt được thúc đẩy ở Hungary bởi Thủ tướng cánh hữu dân túy Viktor Orbán, người có quan điểm về chủ đề này mâu thuẫn với quan điểm của Đức Thánh Cha Phanxicô. Hai nhà lãnh đạo đã có cuộc gặp gỡ kéo dài 40 phút vào hôm Chúa nhật, cùng với Tổng thống János Áder, tại Bảo tàng Mỹ thuật. Theo Văn phòng báo chí của Vatican, ba nhà lãnh đạo đã nói về vai trò của Giáo hội ở Hungary, cam kết bảo vệ môi trường và việc bảo vệ và thúc đẩy gia đình.

Thủ tướng Orbán, một người theo chủ nghĩa Calvin, được ngồi ở hàng đầu tiên trong cả Thánh lễ và bài chia sẻ của Đức Thánh Cha Phanxicô. Trên trang Facebook chính thức của mình, Thủ tướng Orbán chia sẻ rằng ông ấy đã đề nghị Đức Thánh Cha Phanxicô không để cho “các Kitô hữu Hungary bị diệt vong”.

Đức Thánh Cha Phanxicô đã dành thời gian gần bảy tiếng đồng hồ ở Budapest, một chuyến đi được lên kế hoạch để ngài bế mạc Đại hội Thánh Thể Quốc tế với Thánh lễ có hơn 100.000 người tham dự. Đây là lần đầu tiên kể từ khi Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II bế mạc Đại hội Thánh Thể được tổ chức tại Rome vào năm 2000 mà một vị Giáo hoàng đã tham gia vào sự kiện này, vốn lần đầu tiên diễn ra cách đây hơn 100 năm.

Cả Vatican và Hungary đều nhấn mạnh rằng lý do đằng sau chuyến viếng thăm ngắn ngủi so với ba ngày Đức Thánh Cha sẽ lưu lại Slovakia hiện nay là vì đây là một chuyến đi mang tính chất tâm linh, đặc biệt là để cử hành Thánh lễ bế mạc Đại hội Thánh Thể Quốc tế, sự kiện mà Hungary đã mời ngài tham dự. Tuy nhiên, trong một tình huống không biết sự kiện nào trong hai sự kiện được nói đến là nguyên nhân của sự kiện kia, không rõ chính quyền của Thủ tướng Orbán không muốn Đức Thánh Cha Phanxicô lưu lại lâu hơn hay ông tránh mời Đức Thánh Cha dành thêm thời gian cho chuyến viếng thăm cấp nhà nước khi biết rằng Đức Phanxicô chắc chắn sẽ từ chối.

Chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha tới Hungary bắt đầu bằng một cuộc họp kín với các Giám mục địa phương, nội dung của cuộc họp này vẫn đang được giữ kín. Không rõ là Đức Thánh Cha Phanxicô đã đưa ra phát biểu hay họ tham gia vào một cuộc đối thoại, điều này đã xảy ra trước đây trong một số cuộc gặp gỡ này.

Sau đó vào buổi sáng, Đức Thánh Cha Phanxicô đã gặp gỡ các vị đại diện của Hội đồng Đại kết các Giáo hội và một số cộng đồng Do Thái ở Hungary, nơi mà, trong số những vấn đề khác, Đức Thánh Cha đã cảnh báo về “mối đe dọa của chủ nghĩa bài Do Thái vẫn đang rình rập ở châu Âu và các nơi khác”.

Cộng đồng người Do Thái Hungary, ước tính từ 75.000 đến 100.000 người, là cộng đồng lớn nhất ở Trung Âu, với hàng chục nghìn người đã bị giết hại trong thời Shoa. Chuyến viếng thăm sẽ diễn ra ngay sau lễ Rosh Hashanah, Tết của người Do Thái, và sẽ kết thúc vào ngày Yom Kippur, Lễ đền tội của người Do Thái, và Đức Thánh Cha đã gửi “những lời cầu chúc tốt đẹp nhất nhân những dịp lễ này”.

Trong bài phát biểu của mình, Đức Thánh Cha Phanxicô nhắn nhủ với các nhà lãnh đạo tôn giáo rằng các Kitô hữu “được kêu gọi bỏ lại một số vấn đề phía sau”, bao gồm “những hiểu lầm trong quá khứ của chúng ta, những tuyên bố của chúng ta là đúng trong khi đối với những người khác là sai lệch, và bước đi trên con đường dẫn đến lời hứa của Thiên Chúa về hòa bình”.

Các kế hoạch của Thiên Chúa, Đức Thánh Cha Phanxicô nhấn mạnh, luôn hướng tới hòa bình và không bao giờ là điều bất hạnh.

Những người theo Chúa, Đức Thánh Cha Phanxicô lập luận, bất kể truyền thống tôn giáo của họ như thế nào, không thể sống xa cách nhau được nữa, nếu không nỗ lực tìm hiểu nhau và trở thành “con mồi cho sự nghi ngờ và xung đột”.

Nhắc đến một cây cầu nổi tiếng là địa danh của Hòn ngọc bên sông Danube, Đức Thánh Cha Phanxicô cho biết rằng nó không “hợp nhất” hai phía của thành phố lại với nhau để “giữ chặt” chúng lại với nhau.

“Đó là cách nó nên xảy ra với chúng ta”, Đức Thánh Cha nhắn nhủ với các nhà lãnh đạo tôn giáo. “Bất cứ khi nào chúng ta bị cám dỗ để chú ý tới những thứ khác, chúng ta sẽ gây ra sự hủy hoại thay vì xây dựng. Hoặc khi chúng ta cố gắng hạ thấp người khác thay vì coi trọng họ. Điều này đã xảy ra thường xuyên như thế nào trong suốt lịch sử! Chúng ta phải cảnh giác và cầu nguyện để điều đó đừng bao giờ xảy ra nữa”.

Đức Thánh Cha Phanxicô kêu gọi những người hiện diện cam kết “cùng nhau nuôi dưỡng một nền giáo dục trong tình huynh đệ, để những cơn hận thù bộc phát vốn phá hủy tình huynh đệ đó sẽ không bao giờ thắng thế. Tôi nghĩ đến mối đe dọa của chủ nghĩa bài Do Thái vẫn đang rình rập ở châu Âu và các nơi khác”.

Bí tích Thánh Thể, trọng tâm của chuyến viếng thăm

Sau các cuộc gặp gỡ khác nhau ở Bảo tàng Mỹ thuật, Đức Thánh Cha Phanxicô đến Quảng trường Anh hùng lân cận, nơi ngài cử hành Thánh lễ và chủ sự giờ nguyện nguyện Kinh Truyền Tin, bế mạc Đại hội Thánh Thể Quốc tế lần thứ 52 vốn đã khai mạc vào Chúa nhật trước đó.

Có thể đoán trước được, bài giảng tập trung vào Bí tích Thánh Thể. Trích bài đọc từ Tin Mừng theo Thánh Mác-cô, trong đó Chúa Giê-su hỏi các môn đệ “Người ta nói Thầy là ai?”.

Hôm nay, Chúa Giêsu cũng hỏi những người đi theo Ngài: “Còn anh em bảo Thầy là ai?”, Đức Thánh Cha Phanxicô nói. “Câu hỏi này, dành cho mỗi người chúng ta, đòi hỏi nhiều hơn một câu trả lời nhanh chóng từ sách Giáo lý; nó đòi hỏi một phản ứng cá nhân và quan trọng”.

Trước câu hỏi khó khăn này của Chúa Giêsu, Đức Thánh Cha Phanxicô nói, “chúng ta cũng có thể thất vọng, sửng sốt”, vì nhiều người thích “một Đấng Mêsia quyền năng hơn là một kẻ tôi tớ bị đóng đinh. Bí tích Thánh Thể hiện diện nơi đây để nhắc nhở chúng ta về việc Thiên Chúa là ai”.

Bí tích Thánh Thể, Đức Thánh Phanxicô nói, cho thấy “Thiên Chúa như tấm bánh được bẻ ra, như tình yêu chịu đóng đinh và trao ban”. Các yếu tố nghi lễ có thể được thêm vào, Đức Thánh Phanxicô nói, nhưng Chúa Kitô luôn hiện diện ở đó, “trong sự đơn sơ của tấm bánh sẵn sàng chịu bẻ ra, để phân phát và cho mọi người được hưởng dùng”.

“Để cứu độ chúng ta, Đức Kitô đã trở thành người tôi trung; hầu trao ban cho chúng ta sự sống, Ngài đã chấp nhận cái chết”, Đức Thánh Cha Phanxicô nói. “Chúng ta cũng không khỏi sửng sốt trước những lời nói khó chịu đó của Chúa Giêsu”.

Kế đến, Đức Thánh Cha Phanxicô lập luận rằng những người theo Chúa Giêsu thường muốn một vị thần trị vì đầy quyền lực, làm cho kẻ thù phải câm lặng, bởi vì ngày nay, giống như thời của Chúa Giêsu, “thập giá chẳng hề sang trọng hay hấp dẫn”.

“Chúng ta cũng có thể gạt Thiên Chúa sang một bên, đẩy Ngài vào một góc trong trái tim mình và tiếp tục nghĩ mình là người sùng đạo và đáng được tôn kính, đi theo cách riêng của chúng ta mà không để bản thân mình bị ảnh hưởng bởi cách suy nghĩ của Chúa Giêsu”, Đức Thánh Cha nói.

“Có phe đứng về Thiên Chúa và phe đứng về thế giới. Sự khác biệt không phải là giữa người nào mộ đạo hay không, mà cuối cùng là giữa Thiên Chúa đích thực và vị thần của ‘bản ngã’. Thiên Chúa, Đấng âm thầm ngự trị trên Thập giá, khác xa với vị thần giả dối mà chúng ta muốn trị vì bằng quyền lực để bịt miệng kẻ thù của chúng ta!”, Đức Thánh Cha Phanxicô nói.

Đức Thánh Cha Phanxicô mời gọi tất cả mọi người hiện diện tìm thời gian để chầu Thánh Thể, đồng thời cho biết rằng Chúa Giêsu có thể chữa lành “thái độ chỉ quan tâm bản thân của chúng ta, mở rộng tâm hồn chúng ta để biết trao ban, giải thoát chúng ta khỏi sự cứng nhắc và vị kỷ, giải thoát chúng ta khỏi tình trạng nô lệ tê liệt của việc bảo vệ hình ảnh của chúng ta, và đồng thời truyền cảm hứng để chúng ta bước theo Ngài bất cứ nơi nào Ngài sẽ dẫn dắt chúng ta”.

Mặc dù Thánh lễ được tổ chức về mặt kỹ thuật tại Quảng trường Anh hùng, hầu hết những người tham dự đều tràn ra Đại lộ Andrassy, nơi có một số màn hình lớn để mọi người có thể theo dõi Thánh lễ. Trước Thánh lễ, Đức Thánh Cha Phanxicô đã dành hơn 20 phút để chào thăm các tín hữu từ chiếc pope-mobile dành cho Đức Giáo hoàng. Có một dàn hợp xướng khoảng 800 người thuộc mọi lứa tuổi, từ trẻ em đến cả những người cao niên.

Trong suốt chuyến viếng thăm, vị Giáo hoàng người Argentina đã sử dụng một số từ chào hỏi bằng tiếng Hungary, điều mà ngài đã học được khi còn là một Linh mục trẻ ở Buenos Aires. Theo Đại sứ Hungary tại Tòa Thánh, ông Eduard Habsburg, Linh mục trẻ tuổi Jorge Mario Bergoglio đã thường xuyên đến thăm Tu viện mà các Nữ tu Mary Ward phục vụ trong Tổng giáo phận trước đây của ngài.

Vào thời điểm đó, có một nhóm Nữ tu đã trốn khỏi Hungary vào năm 1956 và Cha Bergoglio đã học được một số từ cơ bản “một cách hoàn hảo”, và ngài cũng đã học cách thưởng thức loại rượu Tokaji nổi tiếng, mà ngài từng nói với Đại sứ Habsburg là “điều thiêng liêng nhất” đối với người Hungari.

Đây là chuyến Tông du đầu tiên của Đức Thánh Cha Phanxicô kể từ sau cuộc phẫu thuật ruột kết vào tháng 7 vừa qua, ngài sẽ có một lịch trình dày đặc, viếng thăm bốn thành phố trong ba ngày ở Slovakia và đưa ra chín bài phát biểu trước khi lên đường trở về Rome ngay sau bữa trưa vào ngày 15 tháng 9.

Trong chuyến bay kéo dài 115 phút từ Rome đến Budapest, Đức Thánh Cha Phanxicô rõ ràng là có sức khỏe tốt và tâm trạng tốt, ngài dành thời gian để chào đón từng nhà báo trong số 74 nhà báo đi cùng với ngài và cười đùa vui vẻ với nhiều người trong số họ, việc dành một khoảng thời gian dài như vậy để trò chuyện với các nhà báo khiến Đức Thánh Cha phải cấp tốc trở về phía trước để chuyến bay Alitalia AZ 4000 có thể hạ cánh.

Minh Tuệ (theo Crux)