Hình ảnh Đức Mẹ Guadalupe ban đầu in trên áo choàng của Thánh Juan Diego được đặt trong Vương Cung Thánh Đường ở Thành phố Mexico ngày 13 tháng 2 năm 2016 (Ảnh: CNS / Paul Haring)
ROSARIO, Argentina – Trên khắp châu Mỹ Latinh, năm 2022 đã bắt đầu với việc các Giám mục Công giáo khởi xướng bằng cách kêu gọi hòa bình, cơ hội làm việc xứng hợp với phẩm giá và đối thoại giữa các thế hệ, nhưng đồng thời cũng phải hứng chịu những đòn tấn công từ bên ngoài, từ lừa đảo tống tiền ở Mexico cho đến tiến trình hòa bình đang chùn bước ở Colombia.
CELAM mở đầu năm mới bằng cách kêu gọi đối thoại giữa các thế hệ
Đức Tổng Giám mục Miguel Cabrejos Địa phận Trujillo ở Peru và là Chủ tịch Hội đồng Giám mục Châu Mỹ Latinh (CELAM), đã chia sẻ trong thông điệp Năm mới của mình với Giáo hội trong khu vực rằng “kinh nghiệm đối thoại đã đánh dấu mạnh mẽ Giáo hội của chúng ta ở Châu Mỹ Latinh và Caribbean”.
Thay mặt các Giám mục của lục địa, Đức Tổng Giám mục Cabrejos đã lặp lại thông điệp của Đức Thánh Cha Phanxicô nhân Ngày Thế giới Hòa bình lần thứ 55, trong đó ngài “kêu gọi chúng ta gia tăng gấp đôi nỗ lực của mình để thúc đẩy đối thoại giữa các thế hệ, quan tâm đến giáo dục có chất lượng và đạt được công việc phù hợp với phẩm giá”.
Đức Tổng Giám mục Cabrejos đã nhấn mạnh kinh nghiệm đối thoại trong Giáo hội ở cấp độ lục địa, đồng thời trích dẫn như một ví dụ Đại hội đồng Giáo hội của Châu Mỹ Latinh và Caribbean vào tháng 11. Ngài định nghĩa Đại hội đồng này như một “điểm tham chiếu cho Thượng hội đồng về tính hiệp hành, vốn đã bước vào giai đoạn lắng nghe trên toàn thế giới”.
Đức Tổng Giám mục Cabrejos cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải “đặt kinh nghiệm lắng nghe của chúng ta vào việc phục vụ cuộc đối thoại giữa các thế hệ, nhằm tạo ra những đường hướng hòa bình bao gồm các mối bận tâm và đề xuất của các cộng đồng và các nền văn hóa khác nhau, nơi tri thức của tổ tiên được kết nối với mối bận tâm của các thế hệ mới nhằm xây dựng một chương trình nghị sự chung đáp ứng những vấn đề cấp bách nhất”.
Ở Mexico, Giáo hội phải đối mặt với vấn nạn tống tiền
Theo Centro Católico Multimedial (CCM) của đất nước, năm 2021 chứng kiến 79 vụ tấn công nhằm vào các thành viên của Giáo hội Công giáo ở Mexico, trong đó có 3 Linh mục đã bị sát hại. Trung tâm này, vốn theo dõi vấn đề tự do tôn giáo ở một quốc gia có lịch sử nguy hiểm đối với các Tu sĩ và Linh mục, phát hiện ra rằng trong đại dịch Coronavirus, yêu cầu tống tiền nhằm vào các Linh mục Công giáo, thường được đưa ra thông qua mạng xã hội, cũng đã tăng lên theo cấp số nhân.
“Báo cáo Thường niên về Tình hình của Giáo hội Công giáo” năm 2021 của trung tâm cho thấy rằng các Thánh lễ và các hoạt động của Giáo xứ được thực hiện từ xa do những hạn chế của đại dịch đã mở ra cơ hội cho các hình thức tống tiền mới nhằm vào các Giám mục, Linh mục và các nhân viên mục vụ khác của việc truyền giáo.
Báo cáo phát hiện ra rằng hành động tống tiền này tập trung ở Mexico City, Chihuahua, Veracruz, Guerrero và Michoacán, hai bang sau này có tỷ lệ tội phạm có tổ chức cao. Trong lịch sử, giống như ở Colombia, các Linh mục ở Mexico từng là mục tiêu của tội phạm có tổ chức, được các trùm ma túy coi như là tuyến phòng thủ cuối cùng của những thanh thiếu niên mà họ muốn chiêu mộ vào các hoạt động tội phạm.
Theo báo cáo, nền tảng truyền thông xã hội Tik Tok là địa điểm được lựa chọn nhiều nhất để tống tiền các giáo sĩ, thường đăng tải các thông điệp đe dọa và đòi tiền. Báo cáo cho thấy, việc các nhà chức trách không muốn theo dõi những lời đe dọa này đã khiến hầu hết các Linh mục từ bỏ việc báo cáo vụ việc, với việc các Linh mục cao tuổi thường là những người dễ bị tổn thương nhất.
Một phương thức phổ biến khác là gửi tin nhắn yêu cầu tiền hoặc một số thủ đoạn khác đối với các Linh mục thông qua Whatsapp, với những lời đe dọa giết chóc, trộm cắp, bạo loạn trong nhà thờ hoặc các vụ bê bối bịa đặt được sử dụng để thúc đẩy phản ứng tích cực.
Vào tháng 12 năm 2021, Tổng thư ký Hội đồng Giám mục Mexico, Đức Giám mục Ramón Castro Castro, cảnh báo rằng “trong nhiều tháng nay tại một số Giáo phận của đất nước chúng ta, đã có những trường hợp tống tiền với các hình thức khác nhau nhằm vào các Linh mục, tu sĩ và giáo dân của chúng ta. Chúng tôi lo ngại rằng những sự kiện này diễn ra ngày càng thường xuyên, vì vậy chúng tôi mời gọi anh chị em thông báo cho cộng đồng của mình để họ không bị lừa gạt”.
Đến lượt mình, Đức Giám mục phụ tá Alfonso G. Miranda Guardiola Địa phận Monterrey đã tố cáo trên Twitter các nỗ lực tống tiền bằng cách sử dụng danh tính của ngài: “Các nỗ lực tống tiền vẫn tiếp tục diễn ra trong Giáo hội. Xin hãy cảnh giác và báo cáo vụ việc”, Đức Giám mục Monterrey cảnh báo.
Đức Giám mục José Acosta Beltrán Địa phận Huejutla đã bị buộc phải đưa lên mạng xã hội sau khi những bức thư được gửi đến anh chị em giáo dân trong Giáo phận của ngài xin tiền để trang trải chi phí cho các Linh mục ốm yếu. “Chúng tôi chưa từng yêu cầu bất kỳ sự hỗ trợ nào”, Đức Giám mục Beltrán viết, đồng thời tố cáo những yêu cầu này là lừa đảo.
Tại Honduras, các Giám mục nắm quyền tái thiết
Trong thông điệp Giáng sinh và Năm mới của mình, các Giám mục Honduras kêu gọi tất cả những người có tinh thần thiện chí thực hiện “cam kết nghiêm túc và có trách nhiệm đối với công cuộc tái thiết rất cần thiết ở đất nước chúng ta, đó là một tiến trình hòa bình đích thực”.
Trình bày Giáng sinh như một thời điểm “của hòa bình và hy vọng”, các Giám mục đã viết rằng qua sự ra đời của Chúa Giêsu Kitô, “Thiên Chúa đã bao bọc chúng ta trong tình yêu của Ngài, để chúng ta học cách yêu thương nhau giống như vậy”, do đó, “kinh nghiệm này về tình yêu của Thiên Chúa phải dẫn chúng ta đến việc xây dựng các mối tương quan xã hội công bình và huynh đệ; bằng cách này, chúng ta sẽ có thể làm việc cùng nhau, với cam kết thực sự và với tinh thần liên đới, để biến Honduras trở thành quốc gia mà chúng ta xứng đáng và quốc gia mà chúng ta cần”.
“Giáng sinh này đối với mọi người phải là dấu chỉ của niềm hy vọng về một điều gì đó mới mẻ, cho một năm sắp bắt đầu”, các Giám mục viết. “Chúng ta hãy dành cho Thiên Chúa một không gian trong cuộc sống và trong cuộc sống gia đình của chúng ta, và đừng lặp lại những gì đã xảy ra ở Bethlehem, nơi chẳng còn bất cứ chỗ nào cho Chúa Giêsu”.
Colombia, vẫn nỗ lực làm việc vì hòa bình
“Chúng ta bắt đầu năm 2022 và chúng ta muốn sống trong hòa bình, những người đàn ông và phụ nữ dấn thân vì hòa bình”, Đức Tổng Giám mục Luis José Rueda Địa phận Bogota, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Colombia, viết trong thông điệp Năm mới của mình.
Để đạt được điều này, Đức Tổng Giám mục Rueda đã nhắc lại ba chìa khóa mà Đức Thánh Cha Phanxicô đã đưa ra để xây dựng hòa bình: giáo dục, lao động và đối thoại giữa các thế hệ.
Cần phải có một nền giáo dục về hòa bình, tinh thần phục vụ và tình huynh đệ, cũng như khả năng làm việc, vị Giám chức lập luận, đồng thời bày tỏ mong muốn của ngài để “tất cả nam giới và phụ nữ có được một công việc phù hợp với phẩm giá và nơi làm việc trở thành nơi hiện thực hóa tình huynh đệ và tinh thần liên đới”.
Liên quan đến đối thoại giữa các thế hệ, Đức Tổng Giám mục Rueda đề cập rằng trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn “phải sống văn hóa lắng nghe, gặp gỡ và đối thoại để có được hòa bình thực sự trong Đức Giê-su Ki-tô, Chúa chúng ta”.
Đức Tổng Giám mục Rueda cũng mời gọi tất cả mọi người dân Colombia sử dụng những công cụ này và “coi chúng như của riêng họ trong việc xây dựng hòa bình”.
Năm 2016, thế giới ca ngợi các thỏa thuận hòa bình vốn chứng kiến nhóm du kích đáng sợ nhất của Mỹ Latinh đã hạ vũ khí để chấm dứt cuộc xung đột tàn khốc kéo dài gần sáu thập kỷ ở Colombia. Nhưng 5 năm trôi qua, hòa bình vẫn mong manh và bạo lực vẫn hoành hành. Thỏa thuận hòa bình giữa chính phủ và FARC đã làm chậm đáng kể tỷ lệ giết người trên toàn quốc: trung bình, 3.000 người thiệt mạng mỗi năm trong suốt 5 thập kỷ của cuộc xung đột. Năm 2012, khi cuộc đàm phán hòa bình bắt đầu, 12.000 người đã bị sát hại. Trong những năm tiếp theo, con số này đã giảm xuống còn 9.000 người, chỉ tăng vọt trở lại vào năm 2021: trong 9 tháng đầu tiên, 10.500 người đã bị giết hại một cách dã man.
Tại Argentina, các Giám mục kêu gọi sự gặp gỡ
Đức Giám mục Oscar Vicente Ojea Địa phận San Isidro, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Argentina, đã nói trong thông điệp Năm mới của mình rằng “Giáo hội mừng năm mới với Mầu nhiệm Giáng sinh, cử hành Tuần Bát nhật lễ Giáng sinh: Chúa Kitô hiện diện giữa chúng ta qua Đức Trinh Nữ Maria, Bình minh của Ơn cứu độ của chúng ta”.
Vị Giám chức nhắc lại rằng “Đức Thánh Cha Phanxicô nói với chúng ta trong Thông điệp Fratelli Tutti rằng ‘cuộc sống không phải là thời gian trôi qua mà là thời gian của sự gặp gỡ’. Chúng ta được tạo dựng để gặp gỡ, chúng ta phải mở rộng quả tim của mình để gặp gỡ, và cuộc gặp gỡ này luôn là một quá trình học hỏi, nó luôn là sự trưởng thành, cuộc gặp gỡ này luôn là khả năng để phục vụ, phát triển và có thể cho chúng ta cuộc sống tốt đẹp hơn”.
“Cuộc sống sẽ uổng phí nếu nó không được cho đi, như Chúa Giê-su nói trong Tin Mừng”, Đức Giám mục Ojea nói. “Kế đến, chúng ta hãy kỷ niệm sự kiện tuyệt vời này về sự ra đời của Chúa Giêsu, sứ mạng của Giáo hội là làm cho Chúa Giêsu được mọi người biết đến, để mỗi người có thể được trở nên đồng hình đồng dạng với Chúa Giêsu và đồng thời tìm thấy lối đi của mình; tận hưởng cuộc sống là có thể sống cho cuộc gặp gỡ này vốn khiến chúng ta trưởng thành”, Đức Giám mục Ojea nói.
“Cafu chúc an chị em một năm mới vui tươi, thậm chí ngay cả giữa thời điểm khó khăn khiến chúng ta lo ngại, khiến chúng ta hoang mang sợ hãi, làm cho tương lai của chúng ta trở nên tối tăm hơn, giữa sự sợ hãi và sự bất định này”, Đức Giám mục Ojea nói. “Nguyện xin Thiên Chúa dạy chúng ta làm sáng tỏ mầu nhiệm của thời đại mà chúng ta đang sống để được hạnh phúc thực sự”.
Mặc dù vị Giám chức không đi vào chi tiết, nhưng ‘sự không chắc chắn’ mà ngài đề cập đến có thể ám chỉ cả đại dịch COVID-19, với các trường hợp dương tính cao kỷ lục trong những ngày gần đây ở Argentina và cuộc khủng hoảng kinh tế dường như luôn thường trực của đất nước, với tỷ lệ lạm phát hàng năm là 50% và một nửa dân số sống dưới mức nghèo khổ.
Minh Tuệ (theo Crux)
