Các nhân viên đặc vụ của Viện Di cư Quốc gia (INM) và các thành viên Vệ binh Quốc gia bắt giữ những người di cư ở Huixtla, Mexico, ngày 5 tháng 9 năm 2021, trong một chiến dịch giải tán một đoàn xe chở những người di cư và xin tị nạn từ Trung Mỹ và Caribe khi họ cố gắng thực hiện cuộc hành trình đến Mỹ (Ảnh: Jose Torres / Reuters qua CNS)
Một quan chức Vatican kêu gọi các Giám mục Mexico ưu tiên các công việc mục vụ di cư – ngay cả ở những Giáo phận không có dòng người di cư đáng kể – đồng thời cũng cho biết rằng, “Không có Giáo phận nào ở Mexico có thể tránh được lời kêu gọi này”.
Trong một bài thuyết trình trực tuyến vào ngày 13 tháng 9 với các Linh mục và Giám mục Mexico, Đức Hồng y Michael Czerny, Phó Tổng Thư ký phân bộ Di dân và Tị nạn của Tòa Thánh trực thuộc Thánh Bộ Cổ võ sự Phát triển Con người Toàn diện, đã mô tả một tình hình ngày càng xấu đi đối với những người di cư đi trên khắp đất nước và những người đang xin tị nạn, đồng thời lưu ý rằng: “Tất cả lãnh thổ của Mexico đang bị tác động bởi vấn đề di cư, nhập cư, những người trở về hoặc sự di tản trong nước”.
Lời kêu gọi của Đức Hồng Y Czerny để ưu tiên những người di cư được đưa ra khi số lượng người di cư đến biên giới phía nam của Hoa Kỳ đạt mức chưa từng chứng kiến trong hai thập kỷ, trong khi Mexico một lần nữa hoạt động như một quốc gia đệm để ngăn người di cư vào sâu trong lãnh thổ của mình.
Tại bang Chiapas, miền nam Mexico trong những tuần lễ gần đây, lực lượng an ninh Mexico đã chia thành 4 đoàn lữ hành – huy động những người di cư, trong đó có nhiều người Haiti, sống trong cảnh nhơ nhuốc bẩn thỉu khi họ chờ các giấy tờ thông hành an toàn hoặc chờ đợi các yêu cầu xin tị nạn được xử lý.
Ở biên giới phía bắc với Hoa Kỳ, những người di cư đang được trả lại Mexico theo chuẩn luật Tiêu đề 42 – vốn tạo điều kiện cho việc trục xuất do tình trạng sức khỏe – và Mexico đã được yêu cầu thực hiện cùng với một kế hoạch được gọi là ‘Ở lại Mexico’ để giữ những người xin tị nạn ở Mexico khi các trường hợp của họ được xem xét tại các tòa án Hoa Kỳ.
Đức Hồng y Czerny kêu gọi các Giám mục nâng cao nhận thức và tổ chức để đáp ứng nhu cầu xã hội và tinh thần của người di cư. Ngài cũng cho biết rằng một phản ứng có thể được đưa ra thông qua “các hướng dẫn và thông điệp, vốn soi sáng cho các nhóm và bắt tay vào tìm hiểu các nguyên nhân buộc mọi người phải rời bỏ quê hương của họ”.
Các Giám mục của Mexico đã lên tiếng mạnh mẽ hơn về các vấn đề di cư. Đức Hồng y Czerny thúc giục họ tiếp tục, khi nói rằng “Đặc biệt là vì các chính phủ trong khu vực đang phù hợp với chính sách chống người di cư, tiếng nói của Giáo hội (Trung Mỹ, Mexico, Mỹ, Canada và Caribe) có thể giúp thúc đẩy tinh thần liên đới, tinh thần huynh đệ Kitô giáo trong một môi trường có xu hướng độc quyền, bài ngoại”.
“Đại dịch kéo dài và sự gia tăng và trầm trọng hơn sau đó của các cuộc khủng hoảng kinh tế, xã hội và chính trị ở các quốc gia (Trung Mỹ) khác nhau, cùng với sự cứng rắn của các chính sách di cư của Hoa Kỳ và Mexico, đã làm cho động lực di cư trong khu vực… ngày càng tạo ra một nhu cầu di cư lớn hơn”, Đức Hồng y Czerny nói.
Một tài liệu riêng về di cư do các Tỉnh Dòng Tên Mexico và Trung Mỹ công bố vào ngày 13 tháng 9 đã nhắc đến Đức Hồng y Czerny, một Tu sĩ Dòng Tên, và nêu ra 7 lý do chính đối với việc buộc phải di cư khỏi khu vực.
Các lý do bao gồm: “sự bất bình đẳng về cơ hội phát triển con người toàn diện gắn với mô hình kinh tế”; sự vỡ mộng về “các quá trình dân chủ hiện có” trong một khu vực với sự chuyên quyền ngày càng gia tăng, tham nhũng chính trị không bị trừng phạt và các băng đảng ma túy can thiệp vào lĩnh vực chính trị; thiếu chi tiêu xã hội cho những người nghèo nhất; “ảnh hưởng của những kẻ buôn bán ma tuý và buôn bán vũ khí; mất an ninh, quân sự hóa và “vi phạm nhân quyền có hệ thống”; và vấn đề biến đổi khí hậu.
Tài liệu cũng ghi nhận một quan điểm “chủ nghĩa cá nhân”, trải dài từ các tầng lớp quản lý và kinh doanh đến cấp cộng đồng và “ủng hộ một câu chuyện do giới tinh hoa kinh tế thế giới tạo ra, nơi có một sự cởi mở với thương mại chứ không phải con người”.
Tài liệu của Dòng Tên tiếp tục: “Tầm nhìn hướng ngoại trở thành, thông qua việc cưỡng bức di cư … một van thoát khỏi áp lực xã hội và chính trị đối với các chính quyền địa phương, và kiều hối đến từ Hoa Kỳ là liều thuốc xoa dịu những sự bất bình đẳng kinh tế xã hội”.
Những người di cư đến Mexico ồ ạt từ xa hơn Trung Mỹ, theo các tham dự viên thuộc Ủy ban di dân. Hình thức di cư cũng đã thay đổi, dẫn đến sự cần thiết phải đánh giá lại công việc mục vụ di dân, theo Linh mục Dòng Scalabrinian, Cha Julio López, Thư ký điều hành của Ủy ban di dân của các Giám mục.
“Sự kịch tính của những người di cư ngày nay ngày càng trở nên rõ ràng hơn và kịch tính hơn nhiều so với cách đây vài năm trước, khi việc di cư không gì hơn là việc vượt biên”, Cha López, người tham dự buổi thuyết trình trực tuyến của Đức Hồng y Czerny, cho biết.
Trong những năm trước, các Giáo xứ đã cung cấp bữa ăn và những người di cư sẽ lưu lại vài ngày, Cha López nói. Ngày càng có nhiều người dân Mexico phải di tản trong nước do bạo lực; các mái ấm đang chăm sóc cho họ.
“Hiện nay, điều đó khó hơn nhiều vì họ không phải 5 hay 10 người, mà là hàng nghìn người và họ không ở lại hai hoặc ba ngày, nhưng họ bị mắc kẹt trong nhiều tháng trời”.
Các Giáo phận Mexico đã quan tâm đến những người di cư mắc kẹt ở cả biên giới phía bắc và biên giới phía nam tiếp giáp với Guatemala.
Hội đồng Giám mục đã lên tiếng về cả hai tình huống; trong những năm qua, họ có xu hướng giữ im lặng.
“Có một sự nhạy cảm cao hơn, một cam kết lớn hơn của các Giám mục”, Cha López nói. “Giáo hội Mexico đã lưu tâm đến vấn đề này”.
Minh Tuệ (theo Crux)
