Một cậu bé nhìn ra ngoài từ một căn lều tại trại tập trung al-Hol do người Kurd điều hành ở tỉnh al-Hasakeh ở đông bắc Syria, nơi giam giữ các gia đình của các chiến binh nước ngoài của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (Ảnh: AFP)
Đã ba năm kể từ khi tiếng súng im bặt tại Mosul, thủ phủ xưa kia của tổ chức Nhà nước Hồi giáo Iraq và al-Sham (ISIS). Tuy nhiên, nhóm khủng bố Hồi giáo vẫn ấp ủ ý tưởng hồi sinh thể chế nhà nước Hồi giáo (caliphate), tạo cơ hội ảm đạm cho nhóm Kitô giáo thiểu số tại Iraq giành lại vùng đất tổ tiên của họ.
Hơn 10.000 chiến binh của Nhà nước Hồi giáo (IS) được cho là đang hoạt động ở Iraq và Syria, theo lời của người đứng đầu tổ chức chống khủng bố Liên hợp quốc Vladimir Voronkov.
Nhóm cực đoan, còn được gọi là Nhà nước Hồi giáo Iraq và Levant (ISIL), đã tập hợp lại và hoạt động của chúng gia tăng ở các khu vực xung đột như Iraq và Syria, ông Voronkov cho biết vào ngày 24 tháng 8 vừa qua.
Các chiến binh IS rảo quanh những túp lều chật hẹp giữa hai quốc gia, ông Voronkov phát biểu với Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Các vụ tấn công của các chiến binh đã gia tăng đáng kể trong năm nay, ông cho hay.
Việc tập hợp lại của nhóm này cho thấy một sự thay đổi chiến lược dưới thời lãnh đạo mới của Amir Mohammed Said Abd al-Rahman al-Mawla. Vị tân thủ lĩnh thay thế cho Abu Bakr al-Baghdadi, người đã bị triệt hạ trong một cuộc đột kích của lực lượng đặc nhiệm của Mỹ vào tháng 10 năm ngoái.
Kể từ tháng 6 năm 2004, khi nhóm khủng bố tự xưng thành lập tổ chức Nhà nước Hồi giáo Iraq và Syria, hơn 20.000 Kitô hữu đã chạy trốn khỏi thành phố Mosul, miền bắc Iraq. Sau khi thể chế nhà nước Hồi giáo biến mất vào năm 2017, chỉ hơn 100 Kitô hữu quay trở lại khu vực.
Reine Hanna, Giám đốc Viện Chính sách Assyria có trụ sở tại Hoa Kỳ, một tổ chức phi lợi nhuận ủng hộ quyền của các nhóm thiểu số tại Iraq bao gồm cả những người Assyria và Yasidis,đồng thời cũng cho biết rằng có rất ít động lực để các Kitô hữu quay trở lại khu vực vì “mọi người không thể lao động và kiếm sống giữa đống tàn tích”.
Phần lớn Kitô hữu tại Iraq đều là những người bản địa Assyria nói tiếng Aramaic.
Iraq là quê hương của Kitô hữu trong khoảng 2.000 năm qua. Hầu hết nằm ngoài Đế chế La Mã cổ đại, các Kitô hữu Iraq có những hình thức thờ phượng, nền thần học và nghi thức phụng vụ cổ xưa độc đáo của riêng họ hiện vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.
Trước cuộc xâm lược do Mỹ dẫn đầu vào năm 2003, Iraq có 1,5 triệu Kitô hữu. Đến năm 2014, ngay trước khi IS trỗi dậy, hơn 800.000 người đã chạy sang châu Âu và Mỹ.
Việc thiết lập thể chế nhà nước Hồi giáo đã buộc các Kitô hữu còn lại tìm cách chạy trốn thoát khỏi chế độ tàn bạo vốn yêu cầu họ phải trả một khoản thuế đặc biệt cho những người ngoại đạo hoặc bỏ đi hoặc bị giết. Gần như tất cả đều chọn ra đi.
Sự thất bại trên vùng lãnh thổ của IS đã tạo cơ hội cho các Kitô hữu quay trở lại khu vực. Tuy nhiên, cuộc trở về quê hương của họ đã không xảy ra nhanh chóng do tàn tích của những kẻ khủng bố Hồi giáo, các lực lượng dân quân khác nhau đăng ký theo nhánh Hồi giáo Shia và một chính phủ Iraq hoạt động kém hiệu quả.
Các biện pháp của chính phủ trong việc hòa giải và tái thiết đất nước hầu như chỉ mang tính thẩm mỹ và không tạo được niềm tin cho các cộng đồng thiểu số.
Các chương trình viện trợ quốc tế, bắt đầu sau cuộc xâm lược do Hoa Kỳ lãnh đạo, đã không đi được đến đâu do nạn tham nhũng tràn lan.
Thủ tướng Mustafa Al-Kazemi đã kêu gọi các Kitô hữu Iraq trở về nhà sau khi ông có cuộc gặp vào ngày 9 tháng 8 với Đức Hồng y Louis Raphael I. Sako, người đứng đầu Giáo hội Công giáo Chaldean và là Thượng phụ thành Babylon.
“Iraq là một đất nước dành cho tất cả mọi người, và các Kitô hữu là những đứa con nguyên thủy của đất nước”, Thủ tướng Iraq nói.
Sau khi tham dự cuộc họp, Đức Giám mục Basel Salim Yaldo cho biết rằng để giữ cho “đức tin của chúng tôi tồn tại, chúng tôi cần đảm bảo các phản ứng liên quan đến việc tái thiết nhà cửa và công ăn việc làm” từ phía chính phủ.
Nhưng những đảm bảo như vậy dường như là một thực tế xa vời khi các chuyên gia chỉ ra rằng IS vẫn tiếp tục hoạt động trong khu vực.
IS có kế hoạch tấn công nhiều hơn ở khu vực biên giới giữa Syria và Iraq, Đại sứ Liên Hợp Quốc Vassily Nebenzia của Nga phát biểu tại cuộc họp của cơ quan thế giới vào ngày 24/8 vừa qua. Nga hỗ trợ cuộc chiến chống IS của Syria.
“Đồng thời, những kẻ khủng bố không có ý định từ bỏ kế hoạch hồi sinh thể chế nahf nước Hồi giáo tại Iraq”, ông cho biết thêm.
Bên cạnh hoạt động ở Iraq và Syria, hệ thống máy móc đầy dầu của lực lượng khủng bố đang phát triển mạnh mẽ ở Tây Phi, nơi có tổng lực lượng lên đến 3.500 khiến nó trở thành một trong những tỉnh lớn nhất trong số các tỉnh xa xôi của nhóm này.
Mạng lưới khủng bố cũng đang hoạt động ở khu vực biên giới Burkina Faso, Mali và Niger.
Ở châu Âu, mạng lưới khủng bố IS hoạt động thông qua các cá nhân tham gia vào quá trình cực đoan hóa khủng bố cây nhà lá vườn trên internet, các báo cáo cho thấy.
Cộng đồng quốc tế dường như đã quên đi cuộc di cư đẫm máu của hàng ngàn Kitô hữu. Việc họ trở về quê hương tiếp tục là một giấc mơ xa vời khi IS tái tập hợp ở Iraq với kế hoạch tiếp tục các bi kịch bạo lực.
Minh Tuệ (theo UCA News)
