Ngay khi người ta nghĩ tình hình trong Giáo hội Công giáo Chile đã không thể tồi tệ hơn, thì những cáo buộc mới về vấn nạn giáo sĩ lạm dụng tình dục và các hành vi bao che lại tràn ngập trên báo chí.
Người dân thắp nến trong buổi canh thức cầu nguyện hôm 20/8 để phản đối vấn đề lạm dụng tình dục trong Giáo hội Công giáo Chile bên ngoài Nhà thờ Chánh Tòa Santiago. (Ảnh CNS/Ivan Alvarado, Reuters).
Điều đó cũng đã trở nên rõ ràng khi những tội ác gây ra bởi một trong những linh mục từng được yêu mến nhất của Chile đã vượt quá những điều được nghĩ ban đầu.
Năm ngoái, ĐTC Phanxicô đã đổi hướng 180 độ lập trường liên quan đến cuộc khủng hoảng lạm dụng tình dục ở Chile. Ban đầu ngài bảo vệ một giám mục bị nghi ngờ và đồng thời cáo buộc các nạn nhân lạm dụng tình dục là có “những lời lẽ vu khống”, nhưng rồi ĐTC Phanxicô đã thay đổi quyết định sau một cuộc điều tra và chấp nhận đơn từ chức của một số vị giám chức, bao gồm cả vị giám chức mà việc bổ nhiệm đã gây ra một sự náo động ban đầu.
ĐTC Phanxicô đã xin lỗi Giáo hội địa phương vì những sai lầm mà ngài đã mắc phải do “những thông tin sai trái”, đồng thời trục xuất khỏi hàng giáo sĩ hai linh mục từng có nhiều thế lực nhất tại quốc gia này, Fernando Karadima và Cristian Precht, cả hai đều đến từ thủ đô Santiago, Chile.
Cả hai cựu linh mục từ lâu đã bị cáo buộc tội lạm dụng tình dục, và bị cách chức khi mức độ tội ác của họ càng ngày càng trở nên tai tiếng hơn.
Cựu linh mục Karadima đã bị Vatican cấm thi hành sứ vụ công khai vào năm 2011 và cựu linh mục Precht – không có lời giải thích – đã bị đình chỉ chức vụ trong 5 năm bởi Đức Tổng Giám mục Địa phận Santiago lúc bấy giờ, Đức Hồng y Ricardo Ezzati. Tuy nhiên, sau đó Precht đã được tạm thời phục hồi chức vụ cho đến khi xuất hiện những cáo buộc mới.
Karadima từng là một vị linh hướng nổi tiếng có mối quan hệ mật thiết với giới giàu có của xã hội Chile, trong khi Pramura đã từng hoạt động trong phong trào nhân quyền trong suốt thời kỳ độc tài quân sự Chile.
Dòng Tên nằm trong mắt bão
Trong những tháng gần đây, vị linh mục Công giáo có ảnh hưởng lớn thứ ba trong lịch sử hiện đại của Santiago, cố linh mục Dòng Tên Renato Poblete, đã ngã nhào từ cái bệ danh giá của ông.
Poblete, người đã qua đời vào năm 2010, được ghi nhận là đã làm việc với những người nghèo nhất trong số những người nghèo, và được nhiều người coi như là người kế thừa Thánh Alberto Hurtado, cũng là một tu sĩ Dòng Tên.
Poblete bị cáo buộc tội lạm dụng tình dục 22 phụ nữ, ép buộc ít nhất một người trong số đó phải phá thai. Bốn trong số những người phụ nữ mà ông bị cáo buộc lạm dụng là trẻ vị thành niên. Một trong số họ mới chỉ là một đứa trẻ ba tuổi khi việc lạm dụng bắt đầu; em là con gái của một trong những người phụ nữ khác mà Poblete đã lạm dụng.
Thông tin này xuất phát từ một cuộc điều tra về Poblete do Tỉnh Dòng Tên địa phương chỉ thị. Đầu tháng này, họ đã công bố một số tài liệu được thu thập bởi luật sư Waldo Bown trong quá trình điều tra các cáo buộc.
Tờ La Tercera của Chile đã có được bản sao của báo cáo và công bố nhiều yếu tố quan trọng chưa được Dòng Tên công bố trước đó, khiến một số giáo dân ở Chile đặt vấn đề về mong muốn sự minh bạch của Hội Dòng này.
Tờ báo tiết lộ rằng bản báo cáo đã tuyên bố có ít nhất 15 linh mục Dòng Tên biết rõ về những vụ việc lạm dụng Poblete gây ra.
Luật sư Bown cũng cho biết ông căn cứ vào “những tập quán về bản chất văn hóa của Dòng Tên”, trong đó bao gồm “sự kiêu hãnh”, và “một sự vâng phục mạnh mẽ đối với các quyết định mang tính thể chế”.
“Tất cả những thông tin nghịch tai được hiểu như là một mối đe dọa đối với tổ chức và, trong trường hợp những tin tức và những lời đồn đoán về cựu linh mục Poblete, họ có xu hướng phớt lờ mọi thứ hầu duy trì danh tiếng của tổ chức và không làm tổn hại đến uy tín của họ”, theo báo cáo của luật sư Bown.
Việc lạm dụng bắt đầu vào năm 1956, ngay sau khi Poblete được thụ phong linh mục, và trường hợp được báo cáo cuối cùng xảy ra vào năm 2008, khi ông 82 tuổi.
Nạn nhân nhỏ nhất là 3 tuổi, và lớn nhất là 44 tuổi. Một số phụ nữ là những bà mẹ, những người khác là con gái của những người phụ nữ mà ông ta đã lạm dụng. Poblete bị cáo buộc tội lạm dụng tình dục các chị em gái trong cùng một gia đình, và lạm dụng ít nhất một nữ tu. Hầu như tất cả các nạn nhân đều không có học thức hoặc dễ bị tổn thương về kinh tế.
Poblete có mối quan hệ lâu dài và mang tính lạm dụng với sáu phụ nữ, và theo báo cáo của luật sư Bown, 26 phụ nữ khác – một số người đã qua đời, những người khác từ chối làm chứng – được xác định là những nạn nhân khả dĩ.
Theo tờ La Tercera, luật sư Bown cho rằng hình ảnh công khai của Poblete chỉ là vẻ bề ngoài, che giấu khả năng bạo lực tàn nhẫn mà ông ấy đã từng sử dụng để tấn công nạn nhân của mình với “cách tiếp cận tình dục bất ngờ và bạo lực”.
Khi xã hội dân sự Chile đấu tranh để đối phó với mức độ lạm dụng, linh mục Dòng Tên Juan Cristobal Beytia đã phát biểu với tờ Cooperativa rằng “thật không thể chấp nhận được” khi một tờ báo có được báo cáo và linh mục Beytia tuyên bố rằng văn phòng công tố đã rò rỉ báo cáo này: “Tôi chắc chắn rằng người rò rỉ báo cáo đó không phải là bất kỳ người nào trong Dòng Tên”.
“Nếu như Dòng Tên có thể nói điều gì đó với các công tố viên thì văn phòng đó phải có một sự bảo đảm đối với công dân”, linh mục Beytia nói. “Ý tôi là, văn phòng công tố viên ngày nay có nhiều lỗ thủng hơn một chiếc pho mát Thụy Sĩ”.
Liên quan đến những cáo buộc Dòng Tên đã bao che cho Poblete, linh mục Beytia cho biết rằng hệ thống tư pháp cần phải xác định xem có phải thực như vậy không.
Một Đặc phái viên Giáo hoàng phải đối mặt với án tù liên quan đến việc điều tra lạm dụng
Trong khi đó tại Montt, một thành phố cảng ở quận Lake phía nam Chile, một linh mục đã đệ đơn “kiện hình sự đối với bốn tội danh gây thương tích nghiêm trọng” chống lại vị Giám quản Tông Tòa do ĐTC Phanxicô bổ nhiệm, người hiện đang chịu trách nhiệm điều tra vị linh mục này về những cáo buộc đáng tin cậy liên quan đến vấn đề lạm dụng tình dục.
Trong đơn kiện hình sự, linh mục Luis Dionisio Muñoz Aro cho biết, “bối cảnh xã hội, tôn giáo và chức vụ”, mà trong đó, “một vụ điều tra bê bối về sự lạm dụng tình dục trẻ vị thành niên được thực hiện, chính là một sự tổn hại nghiêm trọng, không chỉ đối với danh dự và tên tuổi của tôi, mà còn đối với cả cộng đồng giáo dân”.
Linh mục Muñoz đòi toà phải kêu án tù ba năm cùng với việc thanh toán khoản bồi thường tài chính đáng kể đối với linh mục Ricardo Morales Galindo, Giám quản Tông Tòa.
Trong các tuyên bố với báo chí, linh mục Morales chỉ ra rằng “công lý phải được thực thi cách thông thường” và đồng thời loại trừ mọi ý định làm tổn hại linh mục Muñoz. Linh mục Morales cũng cho biết rằng những gì Tổng Giáo phận đã thực hiện chính là tuân theo các hướng dẫn của Hội đồng Giám mục rằng phải thông báo cho chính quyền dân sự khi một cuộc điều tra đối với một linh mục được bắt đầu.
Cha Morales được ĐTC Phanxicô bổ nhiệm làm Giám quản Tông Tòa Puerto Montt vào tháng 6 năm ngoái, để thay thế cho Đức Tổng Giám mục Cristian Caro, 75 tuổi, nghỉ hưu khi đến tuổi.
Đức TGM Caro từ lâu đã bị cáo buộc bao che hành vi giáo sĩ lạm dụng tình dục.
Nhiệm vụ của linh mục Morales ở Puerto Montt quả là không hề dễ dàng: ngài đã tiến hành cuộc điều tra đối với ít nhất năm linh mục địa phương bị cáo buộc lạm dụng tình dục hoặc những bất thường về tài chính. Tháng 12 năm ngoái, một nhóm giáo dân đã tấn công linh mục Morales sau khi ngài bắt đầu một cuộc điều tra đối với hai linh mục vì tội chiếm dụng ngân quỹ và phân phối ma túy. Vào tháng Hai, một trong những linh mục đang bị điều tra đã tự sát.
Cho đến nay, ĐTC Phanxicô đã chấp nhận đơn từ chức của chín Giám mục Chile, nhưng chỉ thay thế một người, bổ nhiệm các vị Giám quản Tông Tòa để tạm thời chịu trách nhiệm cai quản trong các trường hợp khác.
Đầu năm nay, ĐTC Phanxicô đã bổ nhiệm hai vị Giám mục phụ tá mới cho Địa phận Santiago, nhưng một người phải từ chức trước khi được tấn phong vì đã khiến những nạn nhân bị lạm dụng còn sống sót cảm thấy bị xúc phạm trong một cuộc phỏng vấn.
Những người sống sót và các trường đại học Công giáo cùng chung tay
Đại học Công giáo Giáo Hoàng của Chile và ‘Fundacar para la Confianza’ (Foundation for Trust), được điều hành bởi ba trong số những nạn nhân sống sót của cựu linh mục Karadima, hôm thứ Tư đã chính thức công bố việc thành lập Trung tâm Điều tra Lạm dụng và Can thiệp sớm.
Có mặt trong buổi giới thiệu đó là Juan Carlos Cruz, James Hamilton và Jose Andres Murillo, những nạn nhân của cựu linh mục Karadima đã gặp gỡ ĐTC Phanxicô tại Vatican vào năm ngoái.
Phát biểu với tờ El Mercurio, Hamilton cho biết rằng, “cần phải tái thiết lập sự tin tưởng, bạn không thể dành cả cuộc đời để chống đối. Với lập trường hoàn toàn thiếu sự tin tưởng, bạn không thể trình bày chung chung một điều sai trái”.
“Chìa khóa là cần phải có một kiến thức vững chắc, liên ngành; thực hiện bước sửa chữa và ngăn chặn lạm dụng, cả trong môi trường gia đình, nơi mà 70 hoặc 80% các vụ lạm dụng diễn ra, và trong các tổ chức và các tôn giáo”, Hamilton nói.
Ông lưu ý rằng tổ chức này đã hỗ trợ cho các nạn nhân lạm dụng tình dục, trong khi trung tâm sẽ giúp tạo ra những thay đổi về mặt chính trị và xã hội, bởi vì vẫn còn có những người “có sự hiểu biết đã lỗi thời” về việc lạm dụng quyền lực và những thái độ ủng hộ tinh thần bè phái cực đoan, và những thông tin khoa học vững chắc là điều vô cùng cần thiết để chống lại những thái độ này.
ĐTC Phanxicô đã gửi một video đến buổi ra mắt trung tâm, đồng thời ngỏ lời cảm ơn những người đứng sau trung tâm này vì đã nỗ lực ngăn chặn tất cả mọi hình thức của các hành vi “lạm dụng, thao túng… mà một cách nào đó có thể phá hủy tâm hồn của một đứa trẻ’.
Minh Tuệ (theo Crux)
