Một hội nghị vừa được tổ chức tại Vatican hồi đầu tháng Tư này, thảo luận về sức mạnh của bất bạo động trong việc mang lại thay đổi xã hội. Các nhà thần học, các nhà hoạt động và các giám mục tham gia hội nghị đã bày tỏ hy vọng sẽ có một thông điệp của Đức Giáo hoàng hay một tài liệu của huấn quyền Giáo hội, xem xét lại giáo lý của Giáo hội Công giáo về chiến tranh.
Hội nghị diễn ra trong hai ngày, 4-5 tháng Tư 2019, tại Vatican, do Pax Christi International và Bộ thúc đẩy sự phát triển con người toàn diện củaTòa thánh Vatican đồng tổ chức, quy tụ khoảng 80 tham dự viên. Những người tham gia cho biết các suy tư được chia sẻ trong hội nghị có thể cung cấp những tài liệu phong phú để Đức Giáo hoàng Phanxicô xem xét việc ban hành một thông điệp về bất bạo động.
“Các chiến lược bất bạo động nên là trung tâm trong cách tiếp cận của Giáo hội đối với các vấn đề chiến tranh – hòa bình và bạo lực”- Đức Giám mục San Diego Robert McElroy, một tham dự viên, đã nói.
Mặc dù Đức Cha McElroy nói rằng ngài không chắc liệu Đức Phanxicô có muốn dành một thông điệp cho vấn đề này hay không, nhưng ngài cũng nói rằng “sẽ hữu ích nếu huấn quyền và Đức Giáo hoàng khai triển, như một xu hướng chủ đạo đầy đủ hơn, khái niệm về bất bạo động, hiểu theo nghĩa một sức mạnh tích cực trên thế giới,như là câu trả lời trung tâm của Kitô giáo đối với các yếu tố của xung đột vũ trang và sự tham gia của quân đội.”
Marie Dennis, đồng chủ tịch của Pax Christi, nói rằng một thông điệp của Đức Giáo hoàng về bất bạo động sẽ mang khái niệm bất bạo động “từ ngoại vi đi vào trung tâm của tư tưởng Công giáo về chiến tranh và hòa bình; bất bạo động sẽ trở thành một linh đạo, một lối sống, một chương trình hành động xã hội và một lập trường đạo đức phổ quát.”
“Điều đó sẽ đóng góp, theo những cách thức quan trọng, vào việc kiến tạo một nền văn hóa bất bạo động và một nền hòa bình toàn diện cho Giáo hội và thế giới,” bà nói.
Hội nghị hồi đầu tháng Tư này là sự kiện thứ hai, sau cuộc họp năm 2016 cũng tại Vatican. Hội nghị đã tái lượng giá những giáo huấn đã có từ lâu của Giáo hội về lý thuyết chiến tranh chính nghĩa, một truyền thống sử dụng một loạt các tiêu chí để đánh giá xem liệu việc sử dụng bạo lực có thể được coi là hợp lý về mặt đạo đức hay không.
Một số nhà thần học đã chỉ trích việc tiếp tục sử dụng lý thuyết đó trong thời hiện đại, nói rằng cả khả năng mạnh mẽ của vũ khí hiện đại lẫn bằng chứng về hiệu quả của các chiến dịch bất bạo động, đều khiến cho lý thuyết đó rõ ràng đã trở nên lỗi thời.
Những người tham gia hội nghị đã xin Đức Phanxicô xem xét việc viết một thông điệp về vấn đề này. Họ phát biểu trong một tuyên bố kết thúc hội nghị: “Không có ‘chiến tranh chính nghĩa’.”
Judy Coode, người đã giúp tổ chức hội nghị tháng 4 năm 2019 với tư cách là điều phối viên của Sáng kiến Bất bạo động Công giáo của Pax Christi, cho biết sự kiện này “làm sâu sắc thêm cuộc trò chuyện về vai trò của Giáo hội trong việc giảng dạy và thúc đẩy bất bạo động.”
Coode cho biết tổ chức của bà đã chuẩn bị cho hội nghị trong khoảng một năm, giao cho 5 nhóm làm việc trên khắp thế giới viết các bài tham luận về các khía cạnh cụ thể của bất bạo động sẽ được thảo luận tại hội nghị.
Trong số những người tham gia hội nghị, có các quan chức Vatican, bao gồm cả Đức Hồng Y Peter Turkson, các vị đại diện của các hội đồng giám mục khác nhau, các tổ chức Công giáo như Caritas Internationalis, các nhà hoạt động bất bạo động từ các khu vực xung đột khác nhau trên thế giới, và các vị tuyên uý quân đội.
Ngoài ra, còn có sự tham dự của Đức Hồng Y Joseph Tobin của Newark, New Jersey; Đức Tổng Giám mục John Baptist Odama của Gulu, Uganda; và Đức Tổng Giám mục Jose Luis Azuaje của Maracaibo, Venezuela, chủ tịch hội nghị quốc gia của Venezuela. Hồng y Chicago Blase Cupich không thể tham dự, nhưng đã gửi thư cho các tham dự viên .
Judy Coode và Marie Dennis tại hội nghị
Đức Cha McElroy mô tả các bài thuyết trình trong sự kiện hai ngày này, là “một loạt các cam kết sâu sắc với những tình huống cực kỳ ám ảnh và bi thảm và đầy hy vọng trên khắp thế giới, nơi bạo lực đã được chống lại và ngăn chặn một cách hiệu quả bởi hành động bất bạo động.”
“Nhiều người đã thảo luận về cách thức, trên khắp thế giới, áp dụng lập trường bất bạo động đối với những tình huống trong đó bạo lực thường được coi là phản ứng sẽ có thể dẫn đến kết quả tốt hơn, nhân văn hơn, lâu dài hơn, [và] chính đáng hơn”- ngài nói.
Dennis lưu ý rằng nhiều tham dự viên đến từ các cộng đồng từng trải qua bạo lực và họ nói về bất bạo động “như một linh đạo, một nhân đức khác biệt, một lối sống bắt nguồn từ Tin Mừng và một công cụ mạnh mẽ để biến đổi các tình huống bạo lực.”
“Thật đáng khích lệ khi thấy một nhóm người như vậy với các vai trò khác nhau trong Giáo hội và từ các bối cảnh và văn hóa khác nhau, đang dấn thân thúc đẩy một sự thay đổi mô hình hành động giữa một thế giới bạo lực để kiến tạo các nền văn hóa bất bạo động và nền hòa bình đích thực”, bà nói.
Cha Emmanuel Katongole
Cha Emmanuel Katongole, một người thổ dân bản địa Uganda, là một nhà thần học tại Đại học Notre Dame và cũng tham gia hội nghị, cho rằng Đức Phanxicô đã “đi trước” các tham dự viên của hội nghị này trong việc nhấn mạnh về bất bạo động.
Cha Katongole nhắc rằng Đức Giáo hoàng Phanxicô thường nói về Giáo hội như một bệnh viện giữa trận chiến, và ngài đã quyết định tập trung thông điệp cho ngày Thế giới Hòa bình 2017 vào chủ đề bất bạo động như là “một phong cách chính trị vì hòa bình”.
“Bạn có thể thấy rằng Đức Giáo hoàng đã đi theo hướng đó; ngài đã đi trước chúng ta”, Cha Katongole, người chuyên tâm hoạt động để giải quyết vấn đề bạo lực và hòa giải trên khắp châu Phi, phát biểu .
“Chúng tôi không thực sự đề xuất một cái gì đó mới,” ngài nói. “Đức Giáo hoàng Phanxicô đã đi trước chúng ta trong lời kêu gọi bất bạo động này.”
Hoàng Tiến
