“Khoa học phải phục vụ con người, không bao giờ thống trị con người”: Tại sao Đức Thánh Cha Lêô XIV khẳng định điều này?

Đức Thánh Cha Lêô XIV đã ca ngợi một hội nghị quốc tế về đạo đức sinh học diễn ra tại Rôma vì đã thúc đẩy một cách tiếp cận “đích thực mang tính nhân bản” đối với khoa học, đồng thời mời gọi các nhà nghiên cứu theo đuổi chân lý được đặt nền tảng trên phẩm giá con người.

Trong sứ điệp được Đức Hồng y Pietro Parolin, Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh, đọc tại hội nghị, Đức Thánh Cha bày tỏ “sự cảm kích sâu sắc” đối với Hội nghị Quốc tế về Đạo đức Sinh học lần thứ ba, diễn ra trong hai ngày 30 và 31 tháng 5 tại Học viện Patristicum.

Sự kiện này được tổ chức với chủ đề “Vẻ rạng ngời của chân lý trong khoa học và đạo đức sinh học”.

Theo sứ điệp của Tòa Thánh, Đức Thánh Cha nhận định sáng kiến này là “một cơ hội quý giá để suy tư về những hàm ý đạo đức của tiến bộ khoa học”, đồng thời khuyến khích “cuộc đối thoại liên ngành được đặt nền trên phẩm giá của con người”. Ngài bày tỏ hy vọng rằng những nỗ lực như vậy sẽ “thúc đẩy những cách tiếp cận khoa học ngày càng mang tính nhân bản đích thực và tôn trọng sự toàn vẹn của con người”.

Hội nghị được tổ chức dưới sự bảo trợ của Hàn lâm viện Tòa Thánh về Sự sống và Thánh Bộ Văn hóa và Giáo dục, quy tụ gần 400 tham dự viên — bao gồm các nhà nghiên cứu, các y bác sĩ, các triết gia và học giả ngành luật — đến từ các đại học tại châu Mỹ Latinh, châu Âu và châu Phi.

“Khoa học phải phục vụ chân lý”

Đức Hồng y Willem Jacobus Eijk, Tổng Giám mục Địac phận Utrecht (Hà Lan), đã khai mạc hội nghị với bài thuyết trình đáng chú ý, trong đó ngài trình bày ba nguyên tắc nền tảng của đạo đức sinh học và nghiên cứu khoa học trong việc phục vụ chân lý.

Đức Hồng y Eijk, cũng là một bác sĩ y khoa, trong bài phát biểu hôm thứ Sáu, cho rằng Hàn lâm viện Tòa Thánh về Sự sống cần chú ý nhiều hơn đến các vấn đề về đạo đức sinh học liên quan đến các phương pháp điều trị “chuyển giới” và trào lưu “lý thuyết về giới”.

Đức Hồng y Eijk nhấn mạnh rằng lý trí con người cần phải nhận thức được khả năng nhận biết chân lý siêu hình; con người chỉ sở hữu một quyền tự chủ tương đối; và sự sống con người là một giá trị nội tại.

Ngài cảnh báo: “Nếu không có nền tảng siêu hình học và nhân chủng học đúng đắn, khoa học sẽ trở nên nguy hiểm vì đánh mất định hướng luân lý”.

Các học giả nhấn mạnh vai trò của triết học trong khoa học

Triết gia người Tây Ban Nha Juan Arana, thành viên Hàn lâm viện Hoàng gia về Luân lý và Khoa học Chính trị, nhận định rằng khoa học hiện đại thường bỏ qua việc truy tìm những chân lý triết học sâu xa hơn. Dù thừa nhận những tiến bộ thực nghiệm của khoa học, ông nhấn mạnh rằng “những chân lý vĩ đại của triết học và những chân lý nhỏ bé của khoa học” vẫn được kết nối “bởi những sợi dây tuy tinh tế nhưng hiệu quả”.

Giáo sư Bernard Schumacher đến từ Đại học Fribourg phê phán phương pháp khoa học hiện đại vì đã giản lược thực tại thành những gì có thể đo lường và tính toán được, trong khi triết gia người Pháp Thibaud Collin thì không thừa nhận một số giả định trong thuyết luật tự nhiên.

Hai phiên thảo luận bàn tròn tập trung vào những thách thức về đạo đức sinh học cụ thể liên quan đến di truyền học và quyền lương tâm. Các diễn giả bao gồm chuyên gia di truyền Teresa Perucho, bác sĩ phẫu thuật Emmanuel Sapin, và bác sĩ sơ sinh Robin Pierucci đã cùng nhau thảo luận về nền tảng luân lý của tư vấn di truyền, cũng như sự cần thiết phải hỗ trợ các bậc cha mẹ một cách nhân ái và rõ ràng khi phải đối diện với những chẩn đoán tiền sản khó khăn.

Bảo vệ tầm nhìn Công giáo về khoa học

Hội nghị do Chủ tịch Quốc tế về Đạo đức Sinh học Jérôme Lejeune tổ chức, với sự hỗ trợ của hơn 40 cơ sở học thuật trên toàn thế giới. Kể từ khi được thành lập vào năm 2023, sự kiện này đã trở thành một diễn đàn hàng đầu để Giáo hội Công giáo tham gia vào các vấn đề luân lý sinh học đương đại.

Ông Jean-Marie Le Méné, Chủ tịch Quỹ Jérôme Lejeune, đã kết thúc hội nghị bằng cách gợi nhớ về di sản của vị bác sĩ di truyền học người Pháp quá cố: “Nhà khoa học là người không ngần ngại thừa nhận rằng điều mình biết chỉ là điều nhỏ bé so với điều mình chưa biết — và người ấy bị lôi cuốn bởi cuộc phiêu lưu của trí tuệ trên con đường tìm kiếm điều có thể hiểu được”.

Jérôme Lejeune, một tín hữu Công giáo nhiệt thành và là người tiên phong trong lĩnh vực di truyền học, đã phát hiện nguyên nhân nhiễm sắc thể của hội chứng Down và trở thành một người bảo vệ đầy nhiệt huyết cho thai nhi, đặt nền tảng cho phần lớn sự dấn thân của Giáo hội trong lãnh vực luân lý sinh học ngày nay.

Kết thúc sứ điệp, Đức Thánh Cha Lêô XIV mời gọi các nhà khoa học “góp phần vào hành trình tìm kiếm chân lý, để khoa học luôn phục vụ con người, không bao giờ trở thành chủ nhân của con người”.

Minh Tuệ (theo CNA)