Đức Thánh Cha Phanxicô tham dự buổi tiếp kiến với các thành viên của Ngoại giao đoàn được Tòa Thánh công nhận để trao đổi lời chúc mừng năm mới theo truyền thống tại Sala Regia, Vatican, ngày 7 tháng 1 năm 2019 (Ảnh: AP)
Sau một năm chứng kiến hàng nghìn thường dân thiệt mạng trong các cuộc xung đột bạo lực như chiến tranh ở Gaza và Ukraine, hôm thứ Hai, Đức Thánh Cha Phanxicô đã phát biểu với các nhà ngoại giao được Tòa Thánh công nhận rằng các tội ác chiến tranh quốc tế phải được công nhận và ngăn chặn.
Trong bài phát biểu vào ngày 8 tháng 1, Đức Thánh Cha lưu ý rằng khi năm 2024 mở ra, thế giới “ngày càng bị giằng xé” bởi xung đột, và “sự phân biệt giữa các mục tiêu quân sự và dân sự không còn được tôn trọng nữa”.
“Không có cuộc xung đột nào mà không kết thúc bằng việc tấn công bừa bãi vào dân thường”, Đức Thánh Cha nói, đồng thời cho biết thêm rằng “các sự kiện ở Ukraine và Gaza là bằng chứng rõ ràng cho điều này”.
Về vấn đề này, “Chúng ta không được quên rằng những vi phạm nghiêm trọng luật nhân đạo quốc tế là tội ác chiến tranh, và việc chỉ ra chúng là chưa đủ mà còn cần phải ngăn chặn chúng”, Đức Thánh Cha Phanxicô nói.
“Do đó, cần có nỗ lực lớn hơn từ phía cộng đồng quốc tế để bảo vệ và thực thi luật nhân đạo, vốn dường như là cách duy nhất để đảm bảo việc bảo vệ phẩm giá con người trong các tình huống chiến tranh”, Đức Thánh Cha nói.
Đức Thánh Cha Phanxicô đã phát biểu trong bài phát biểu thường niên của mình trước các ngoại giao đoàn được công nhận tại Tòa Thánh, những người đại diện cho 184 quốc gia hiện có quan hệ ngoại giao đầy đủ với Tòa Thánh, cũng như những quốc gia có các hình thức đại diện khác.
Đức Thánh Cha tập trung bài phát biểu của mình vào chủ đề hòa bình “tại một thời điểm trong lịch sử khi nó ngày càng bị đe dọa, suy yếu và một phần bị mất đi”, đồng thời lặp lại khẳng định trước đây rằng thế giới đang trải qua “một cuộc chiến tranh thế giới thứ ba diễn ra từng phần” đang chuyển sang “ một cuộc xung đột toàn cầu thực sự”.
Về các cuộc xung đột hiện nay, Đức Thánh Cha đặc biệt chỉ ra cuộc xung đột đang hoành hành giữa Israel và Palestine, bày tỏ “ssự bang hoàng” trước cuộc tấn công vào ngày 7 tháng 10 của Hamas nhằm vào Israel cũng như việc tra tấn, giết hại và bắt cóc hàng trăm người dân vô tội.
Để đạt được mục đích này, Đức Thánh Cha lên án vụ tấn công “và mọi trường hợp khủng bố và cực đoan”, đồng thời nhấn mạnh rằng bạo lực không bao giờ là cách giải quyết xung đột.
Để chứng minh điều này, Đức Thánh Cha lưu ý rằng cuộc tấn công đã gây ra “phản ứng quân sự mạnh mẽ của Israel ở Gaza, dẫn đến cái chết của hàng chục nghìn người Palestine, chủ yếu là dân thường… và đã gây ra một cuộc khủng hoảng nhân đạo đặc biệt nghiêm trọng và những đau khổ không thể tưởng tượng được”.
Đức Thánh Cha Phanxicô lặp lại lời kêu gọi ngừng bắn “trên mọi mặt trận, kể cả Lebanon”, và ngài kêu gọi trả tự do ngay lập tức các con tin Israel vẫn đang bị giam giữ ở Gaza.
Đức Thánh Cha cũng lặp lại lời kêu gọi giải pháp hai nhà nước, “một Israel và một Palestine, cũng như một quy chế đặc biệt được quốc tế đảm bảo cho Thành phố Giêrusalem, để người Israel và Palestine cuối cùng có thể sống trong hòa bình và an ninh”.
Đức Thánh Cha Phanxicô cũng than phiền về cuộc chiến đang diễn ra “do Liên bang Nga tiến hành chống lại Ukraine”, đồng thời nói rằng: “Người ta không thể cho phép sự tồn tại dai dẳng của một cuộc xung đột tiếp tục di căn, gây thiệt hại cho hàng triệu người”.
“Cần phải chấm dứt thảm kịch hiện tại thông qua đàm phán, tôn trọng luật pháp quốc tế”, Đức Thánh Cha nói.
Cả Nga lẫn Israel đều phải đối mặt với cáo buộc về tội ác chiến tranh trong các cuộc xung đột của mình.
Năm ngoái, Tòa án Hình sự Quốc tế đã ban hành lệnh bắt giữ Tổng thống Nga Vladimir Putin với nhiều tội danh khác nhau và chính trị gia người Nga Maria Alekseyevna Lvova-Belova, Ủy viên về Quyền Trẻ em tại Văn phòng Tổng thống Liên bang Nga, vì đã trục xuất bất hợp pháp trẻ em Ukraine sang Nga.
Tương tự như vậy, Israel đã bị nhiều quốc gia cáo buộc phạm tội ác chiến tranh trong bối cảnh cuộc tấn công quân sự đang diễn ra ở Gaza, với ước tính khoảng 17.000 thường dân Palestine đã thiệt mạng trong cuộc chiến kể từ tháng 10, khoảng 70% trong số đó là phụ nữ và trẻ em.
Trong bài phát biểu của mình, Đức Thánh Cha Phanxicô nói rằng cần phải “nhận thức rõ ràng hơn rằng các nạn nhân dân sự không phải là ‘thiệt hại tài sản thế chấp’”, mà là những con người thực sự có tên tuổi, khuôn mặt và câu chuyện.
“Nếu chúng ta có thể nhìn thẳng vào mắt từng người, gọi tên họ và tìm hiểu điều gì đó về lịch sử cá nhân của họ, chúng ta sẽ thấy chiến tranh thực sự là như thế nào: Không gì khác hơn là một thảm kịch nghiêm trọng, một ‘cuộc tàn sát vô ích’”, Đức Thánh Cha nói.
Đức Thánh Cha than phiền về nhiều cuộc xung đột khác đang hoành hành trên khắp thế giới, đồng thời lên án “cuộc khủng hoảng kéo dài” ở Nicaragua gây ra “những hậu quả đau đớn” cho xã hội, bao gồm cả Giáo hội Công giáo, với Đức Giám mục Rolando José Álvarez vẫn đang phải ngồi sau những song sắt.
Đức Thánh Cha Phanxicô một lần nữa lên án việc buôn bán vũ khí toàn cầu và kêu gọi một chính sách giải trừ vũ khí toàn cầu, “vì thật là viển vông khi nghĩ rằng vũ khí có giá trị răn đe”.
“Vũ khí tạo ra sự ngờ vực và chuyển hướng nguồn lực”, Đức Thánh Cha nói, đồng thời nhấn mạnh rằng quỹ đầu tư vào vũ khí sẽ tốt hơn nếu được chi tiêu vào việc giảm bớt cuộc khủng hoảng về lương thực, giáo dục và chăm sóc sức khỏe. Để đạt được mục tiêu này, Đức Thánh Cha cũng lên án sự nổi bật của vũ khí hạt nhân và kêu gọi đàm phán để tái khởi động Thỏa thuận hạt nhân Iran.
Đức Thánh Cha Phanxicô cho biết những nguyên nhân gốc rễ của chiến tranh cần phải được giải quyết, đồng thời bày tỏ sự tiếc thương rằng hàng ngàn người di cư trở thành nạn nhân của những kẻ buôn người hoặc chết trên những tuyến đường nguy hiểm trong nỗ lực tìm kiếm một cuộc sống tốt đẹp hơn.
“Đối mặt với một thảm kịch to lớn như vậy, chúng ta có thể dễ dàng khép kín trái tim mình, cố thủ trong nỗi sợ hãi về một ‘cuộc xâm lược’”, Đức Thánh Cha nói, đồng thời cho biết Địa Trung Hải phải là nơi của sự gặp gỡ và chào đón, với một quy định thích hợp đối với những người di cư mới đến.
Để đạt được mục tiêu này, Đức Thánh Cha hoan nghênh những nỗ lực của EU nhằm đạt được giải pháp chung thông qua Hiệp ước về Di cư và Tị nạn.
Đức Thánh Cha Phanxicô cũng cho biết hòa bình không thể đạt được nếu không tôn trọng sự sống của mỗi con người, “bắt đầu từ sự sống của thai nhi trong bụng mẹ, sự sống không thể bị áp chế hoặc biến thành đối tượng buôn bán”.
Đức Thánh Cha lên án hành vi làm mẹ thay thế (surrogate motherhood), gọi đây là hành vi “vi phạm nghiêm trọng” đối với cả phụ nữ lẫn đứa trẻ có liên quan, đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế cùng nhau ngăn cấm hành vi này.
Ngay từ đầu, sự sống con người phải được “bảo tồn và bảo vệ”, Đức Thánh Cha nói, đồng thời đề cập đến điều ngài nói là “sự lan truyền liên tục của một nền văn hóa sự chết” ở phương Tây, loại bỏ trẻ em, người già và người bệnh tật.
Tôn trọng nhân quyền cũng là điều kiện tiên quyết cho hòa bình, Đức Thánh Cha Phanxicô cho biết, đồng thời lưu ý rằng trong những thập kỷ gần đây đã có những nỗ lực nhằm đưa ra các quyền mới “không hoàn toàn phù hợp với những quyền được xác định ban đầu và cũng không phải lúc nào cũng được chấp nhận”.
Những quyền mới được đề xuất này, Đức Thánh Cha nói, “đã dẫn đến các trường hợp thực dân hóa ý thức hệ, trong đó lý thuyết về giới đóng vai trò trung tâm”.
Gọi lý thuyết về giới là “cực kỳ nguy hiểm vì nó hủy bỏ những khác biệt trong tuyên bố của mình rằng mọi người đều bình đẳng”, Đức Thánh Cha cho biết các trường hợp thực dân hóa về mặt ý thức hệ “gây tổn hại và tạo ra sự chia rẽ giữa các quốc gia, thay vì thúc đẩy hòa bình”.
Đức Thánh Cha Phanxicô than phiền về sự suy yếu của chính sách ngoại giao đa phương và sự phân cực gia tăng, đồng thời nói rằng điều này tạo ra “nguy cơ… chia rẽ thành các ‘câu lạc bộ’ vốn chỉ thừa nhận các quốc gia được coi là tương thích về mặt ý thức hệ”.
“Ngay cả những cơ quan cống hiến cho công ích và các vấn đề kỹ thuật, vốn đã tỏ ra hiệu quả cho đến nay, cũng có nguy cơ bị tê liệt do sự phân cực về ý thức hệ và sự bóc lột của các quốc gia riêng lẻ”, Đức Thánh Cha nói.
Đối thoại chính trị và xã hội là điều cần thiết cho hòa bình, Đức Thánh Cha nói, đồng thời lưu ý rằng nhiều quốc gia sẽ tổ chức bầu cử vào năm 2024, trong đó có Hoa Kỳ.
“Về phần mình, chính trị phải luôn được hiểu không phải là sự chiếm đoạt quyền lực mà là hình thức bác ái cao nhất, và do đó là phục vụ những người lân cận trong cộng đồng địa phương hoặc quốc gia”, Đức Thánh Cha nói.
Đức Thánh Cha đã nhấn mạnh tầm quan trọng của cuộc đối thoại đại kết và liên tôn, đồng thời bày tỏ mối quan ngại trước việc ngày càng có nhiều quốc gia siết chặt quyền tự do tôn giáo, “đặc biệt là do việc sử dụng rộng rãi công nghệ”, cũng như sự gia tăng của cuộc đàn áp chống Kitô giáo trên toàn thế giới.
Về vấn đề công nghệ, Đức Thánh Cha Phanxicô lưu ý rằng thông điệp hòa bình năm nay của ngài được dành riêng để nói về trí tuệ nhân tạo, đồng thời gọi đó là “một trong những thách thức quan trọng nhất trong những năm tới”.
“Điều thiết yếu là sự phát triển công nghệ phải diễn ra một cách có đạo đức và có trách nhiệm, tôn trọng vị thế trung tâm của con người, vị trí của họ không bao giờ có thể bị thay thế bởi một thuật toán hay máy móc”, Đức Thánh Cha nói, đồng thời cho biết điều này đòi hỏi sự hợp tác ở cấp quốc gia, quốc tế, chính trị và xã hội.
Đức Thánh Cha Phanxicô kết thúc bài phát biểu của mình khi lưu ý rằng Năm Thánh Hy vọng sẽ bắt đầu vào cuối năm nay, ngài nói: “Ngày nay, có lẽ hơn bao giờ hết, chúng ta cần một Năm Thánh”.
Giữa những hoàn cảnh vô vọng và đau khổ khác nhau mà vô số người đang phải trải qua, “Năm Thánh là một lời loan báo rằng Thiên Chúa không bao giờ bỏ rơi dân Ngài và luôn luôn mở cửa cho tất cả mọi người tiến vào Vương quốc của Ngài”.
Lưu ý rằng các Năm Thánh là thời gian của ân sủng và sự sám hối trong truyền thống Do Thái-Kitô giáo, Đức Thánh Cha nói rằng đây là thời điểm khi “tội lỗi được tha thứ, sự hòa giải chiến thắng sự bất công, và trái đất có thể được yên nghỉ”.
“Đối với tất cả mọi người – các Kitô hữu cũng như những người ngoài Kitô giáo – Năm Thánh có thể là thời điểm khi mà gươm đao được biến thành lưỡi cày, thời điểm mà một quốc gia sẽ không còn vung kiếm chống lại quốc gia khác, và thiên hạ thôi học nghề chinh chiến”, Đức Thánh Cha nói, và đồng thời ban phép lành cho các nhà ngoại giao và gia đình của họ trong năm mới.
Minh Tuệ (theo Crux)
