Chân dung của vị Hồng y tương lai Dòng Chúa Cứu Thế, người coi cuộc đấu đá giữa các phe phái trong Hội Thánh “made in USA” là một chứng bệnh lây lan từ “sự chia rẽ vốn có về chính trị trong quốc gia Hoa Kỳ”.
Joseph William Tobin
Giáo hội tại Hoa Kỳ đau khổ vì “sự phân rẽ giữa các tín hữu”. Và sự phân cực của người Công giáo “trong cái gọi là cánh hữu và cái gọi là cánh tả, hoặc giữa các nhóm cấp tiến và các nhóm bảo thủ”, là một căn bệnh lây lan từ “sự chia rẽ vốn có về chính trị trong quốc gia”, nhốt kín người ta trong “các khu trại riêng biệt về ý thức hệ”.
Đó là nhận định của Đức Cha Joseph William Tobin, Dòng Chúa Cứu Thế, Tổng Giám mục Indianapolis, người vừa được Đức Thánh Cha Phanxicô bổ nhiệm làm Hồng y trong danh sách 17 tân Hồng y sẽ nhận mũ đỏ vào ngày 19/11 sắp tới.
Vị Hồng y tương lai đã đưa ra nhận định đó về căn bệnh trầm kha của Giáo hội Hoa Kỳ vào mùa xuân năm 2014, khi ngài phát biểu tại hội nghị thường niên của College Theology Society. Ở đó, ngài đã phác thảo các chi tiết của cách hành xử xơ cứng thường xuyên “chỉ ngón trỏ” vào những người khác để lên án, chê bai, nhạo báng “kẻ thù”. Ngài mô tả như thế trong một sự thận trọng để “khiêm tốn kiểm tra khoảng cách giữa những lý tưởng của chúng ta với thời khắc hiện tại, một điểm khởi đầu cho một cuộc hoán cải liên tục.”
Cuộc hành trình nhân bản và tâm linh của “Joe” Tobin, một cách tự nhiên, đầy may mắn, với những cơ hội gặp gỡ, đã luôn luôn giữ ngài trong một khoảng cách an toàn đối với sự cứng nhắc và phân cực nặng nề của đạo Công giáo, không chỉ ở Mỹ, trong những thập kỷ gần đây.
Sinh năm 1952 trong một gia đình gốc Ailen, là anh cả trong gia đình 13 người con, lớn lên ở Detroit. Ơn gọi tu trì của ngài đã triển nở giữa những khu phố của cộng đồng gốc Tây Ban Nha do các Cha Dòng Chúa Cứu Thế coi sóc tại Detroit.
Trong Hội Dòng được thành lập bởi Thánh Anphongsô Maria Liguori, người bạn thiêng liêng của những người tội lỗi, người bảo trợ của tất cả các cha giải tội, Tobin tuyên khấn lần đầu vào năm 1972 và tuyên khấn trọn đời vào năm 1976, ở tuổi 24.
Trong khi ở Roma, Học viện Giáo hoàng Alphonsiana (Học viện thần học luân lý của Dòng Chúa Cứu Thế) chịu ảnh hưởng sâu sắc của nhà thần học Bernard Haring, thầy Tobin trẻ trung được đào tạo tại các học viện của Mỹ, nghiên cứu thần học mục vụ tại Đại Chủng viện Mount Saint Alphonsus ở Esopus (New York). Sau đó, năng lực trẻ trung của ngài được dành trọn cho các hoạt động mục vụ – đầu tiên là linh mục phó xứ, sau đó là linh mục quản xứ – trong chính giáo xứ tại Detroit, nơi khởi đầu ơn gọi của ngài. Ở đó ngài thi hành sứ vụ linh mục trong cộng đồng người gốc Tây Ban Nha cho đến đầu thập niên 1990, và từ năm 1980 đến năm 1986 ngài là Cha Tổng đại diện Giáo phận.
Từ năm 1991, ngài làm việc tại Roma, trước tiên là với tư cách Tổng Cố vấn trong Hội đồng Quản trị Trung ương Dòng Chúa Cứu Thế. Sau đó ngài giữ chức Bề Trên Tổng Quyền của Dòng suốt hai nhiệm kỳ liên tiếp, từ năm 1997 đến năm 2009. Từ năm 2003, ngài là Phó Chủ tịch Liên hiệp các Bề trên Tổng Quyền, chịu trách nhiệm về tương quan giữa tổ chức này với Thánh Bộ tu sĩ của Tòa Thánh Vatican. Nhưng thay vì lang thang tại các hành lang Vatican, nhiệm vụ Bề trên Tổng Quyền đưa ngài đi khắp thế giới, đến hơn 70 quốc gia, và nhờ đó, ngài biết rõ “từ bên trong” cuộc khủng hoảng thảm hại cũng như khả năng phát triển của các cộng đoàn đời sống thánh hiến trên toàn thế giới. Đây là lý do tại sao Đức Thánh Cha Bênêđictô nghĩ đến ngài khi lựa chọn, vào mùa hè 2010, một vị Tổng thư ký mới cho Thánh Bộ Đời sống thánh hiến và các hiệp hội đời sống tông đồ.
Đức Cha Tobin, được phong chức Tổng Giám mục theo chức trách tại Vatican, đã phải thi hành nhiệm vụ vào giai đoạn rất căng thẳng giữa các Cung điện Oltretevere – tức là Thánh Bộ Tu sĩ và cựu Văn phòng Thánh Vụ – với phần lớn các hội dòng nữ của Hoa Kỳ, cụ thể là với những người đại diện cho “Leadership Conference of Women Religious” (LCWR).
Các cơ quan của Vatican đã thực hiện nhiều cuộc điều tra và nhiều cuộc kinh lược để xác minh tính chính thống và “việc tuân thủ lề luật” của các nữ tu Hoa Kỳ, những người sẽ bị khiển trách cách đặc biệt vì việc hỗ trợ những cải cách về chăm sóc sức khỏe của Obama, và sẽ bị các nhà hoạt động phò sự sống cùng với hầu hết các Giám mục Hoa Kỳ tố cáo là đã dùng các phương thức tài trợ công cộng để hỗ trợ các can thiệp phá thai và các phương pháp tránh thai. Ở phía bên kia, có những người trong số các nữ tu đã coi những cuộc kinh lược của các cơ quan Tòa Thánh như là một “sân chơi phù thủy” kiểu mới.
Đức Cha Tobin cố gắng né tránh các cung giọng bực tức ở cả hai phía.
Năm 2012, sau khi Bộ Giáo lý Đức tin công bố báo cáo về LCWR, Đức Tổng Giám mục Tổng thư ký Tobin đã thừa nhận công khai rằng cách thức can thiệp của Vatican đã tạo ra một bầu không khí nặng nề không thuận lợi cho đối thoại, và rằng nhiều nữ tu “cho biết có người đã nói với họ là họ đã không chân thật và không sống theo đức tin”. Những người không ưa Đức Cha Tobin vì cách thức tiếp cận chú trọng đối thoại của ngài liền gán cho ngài cái nhãn hiệu “hành xử không phù hợp với tư cách một vị giám chức cao cấp của Vatican”.
Tháng 10 năm 2012, chỉ hơn 2 năm kể từ khi được bổ nhiệm làm việc tại Vatican, vị tu sĩ Dòng Chúa Cứu Thế bị thuyên chuyển về làm Tổng Giám mục Indianapolis. Đó là một cuộc thuyên chuyển nhằm đẩy đi xa một viên chức bị coi là không tương hợp với các khuynh hướng đang chi phối Curia lúc bấy giờ.
Ba năm sau đó, trong chuyến tông du Hoa Kỳ, Đức Giáo hoàng Phanxicô, bằng những lời đầy tình cảm trìu mến, sẽ khiến người ta nghĩ rằng ngài có ý cám ơn sự “vô kỷ luật” của các nữ tu Hoa Kỳ (“Giáo Hội sẽ thế nào nếu không có các con? Những phụ nữ mạnh mẽ, những nữ vận động viên đô vật. Với tinh thần can trường, các con đã chiến đấu ở tuyến đầu trong việc loan báo Tin Mừng”).
Cách tiếp cận vấn đề của Đức Cha Tobin trong vụ việc các nữ tu Hoa Kỳ khi ấy đã khiến cho vị tu sĩ Dòng Chúa Cứu Thế không được lòng một số giáo sỹ cao cấp. Bởi tính khí của mình, vị hồng y tương lai có vẻ không mấy phù hợp với việc núp sau những bộ đồng phục giáo sỹ trị, kiểu mới cũng như kiểu cũ.
Vào năm 2010, đối diện với những vụ tai tiếng lạm dụng tình dục và tội phạm ấu dâm, trong Giáo hội nhiều người hài lòng với những khẩu hiệu vang như sấm rền về sự “không khoan nhượng”, Đức Cha Tobin đã nói đi nói lại về sự khẩn cấp phải “nài xin Thiên Chúa đặt ngón tay của Người – tức là Chúa Thánh Thần – vào lỗ tai chúng ta” để chúng ta có thể vượt thắng được những lập trường cực đoan đầy bực tức và những nỗi sợ hãi vì các vụ lạm dụng tình dục và vì sự sút giảm số lượng ơn gọi, là những thứ che lấp mọi thực tại khác và làm cho chúng ta ra như những kẻ điếc, tương tự như, cũng vào năm đó, những tiếng “vo ve vuvuzela” chói tai của những chiếc kèn nhựa đã làm cho người ta chẳng còn nghe được thứ gì trên các sân vận động tại Nam Phi trong kỳ World Cup.
Đối mặt với các vấn đề từ bên trong, cố gắng kiên nhẫn tháo gỡ những nút thắt, không đặt mấy tấm nhựa trước ống kính máy ảnh. Cũng vậy, khi được thuyên chuyển đến Indianapolis, Đức Tổng Giám mục Tobin không hề chùn bước, bất chấp những đụng độ với chính quyền địa phương, vốn yêu cầu ngài ngừng các chương trình của Tổng Giáo phận có lợi cho những người tị nạn Syria.
Tại nước Mỹ vĩ đại, nơi mà những người khác kêu gọi và xây cao các bức tường bảo vệ để ngăn chặn dòng người nhập cư, Đức Cha Tobin biết rằng ngay cả một số thành phần của các Giáo Hội địa phương vẫn phớt lờ Huấn quyền của Đức Giáo hoàng Phanxicô, và cố gắng đặt các cử chỉ và lời nói của Đức Giáo hoàng trong lối mòn diễn giải cấp tiến – bảo thủ: “Tôi nhận ra – vị hồng y tương lai của Dòng Chúa Cứu Thế nói trong bài phát biểu năm 2014 tại College Theology Society – rằng Đức Giáo hoàng đang lo ngại một điều gì đó về hàng giáo phẩm Công giáo Hoa Kỳ… Có một hình ảnh nào đó về ý nghĩa của nhà lãnh đạo mục vụ tại đất nước này, và Đức Thánh Cha đang cố gắng phá tan hình ảnh đó. Tôi tin rằng có một sự kháng cự đối lại với cách thức khác đang được đề nghị trong việc thực hiện sứ mạng loan báo Tin Mừng đã được trao phó cho Giáo hội. Vì thế, chúng ta phải cầu nguyện cho sức khỏe của Đức Thánh Cha Phanxicô”.
Tân Thanh tổng hợp
