Người dân Hồng Kông tham dự một cuộc biểu tình vào ngày 8 tháng 11 năm 2019, sau khi tin tức được lan truyền rằng một sinh viên đại học đã chết trước đó cùng ngày (Ảnh: Ahmad Masood/ Reuters)
ROME – Khi Đức Thánh Cha Phanxicô liệt kê danh sách các quốc gia phải hứng chịu sự bất ổn chính trị và bạo lực trong Thông điệp Giáng Sinh truyền thống hôm thứ Tư của mình, một địa điểm mà trong nhiều tháng đã diễn ra các cuộc biểu tình nóng bỏng đã vắng mặt đáng một cách đáng chú ý trong danh sách này: Hồng Kông.
Trong Thông điệp “Urbi et Orbi” truyền thống vào ngày lễ Giáng Sinh, Đức Thánh Cha đã cầu nguyện cho Syria và Trung Đông, Venezuela và Châu Mỹ, Cộng hòa Dân chủ Congo và toàn thể Châu Phi, và Ukraine ở Châu Âu, trong từng trường hợp thúc giục các nỗ lực nhằm bảo đảm hòa bình, an ninh và đồng thời chấm dứt sự đau khổ.
Tuy nhiên, ĐTC Phanxicô đã không đề cập đến châu Á hay các cuộc biểu tình bạo lực mà kể từ tháng 6, đã khuấy động Hồng Kông, khép lại với những đơn kiện cáo về sự tàn bạo của cảnh sát, các vụ bắt giữ và những lời kêu gọi cựu Giám đốc điều hành của thành phố, bà Carrie Lam Cheng Yuet-ngor, phải từ chức.
Ban đầu gây ra bởi một dự luật cho phép quyền dẫn độ của Trung Quốc đại lục đối với bất kỳ cư dân Hồng Kông nào, bao gồm cả khách du lịch và cả công dân nước ngoài, tình trạng bất ổn đã biến thành một phong trào thúc đẩy dân chủ lớn hơn, với việc những người biểu tình đã đưa ra năm yêu cầu cụ thể, bao gồm sự phổ thông đầu phiếu và một cuộc điều tra về những cáo buộc liên quan đến sự tàn bạo của cảnh sát. Kể từ khi các cuộc biểu tình bắt đầu cách đây khoảng 7 tháng trước, cảnh sát đã bắt giữ hơn 6.000 người.
Trong một Thông điệp Giáng sinh gửi các tín hữu Công giáo trong thành phố, Đức Hồng Y Gioan Thang Hán (John Tong Hon), lãnh đạo lâm thời hiện tại của Giáo phận, đã gọi tình trạng bất ổn hiện nay là “một cuộc khủng hoảng chính trị xã hội” vốn đã xé toạc cơ cấu xã hội của thành phố.
“Khi lễ Giáng sinh đang đến gần, chúng tôi tha thiết kêu gọi tất cả mọi người chấm dứt bạo lực. Chúng ta nên dành cho mình một khoảng thời gian giải nhiệt để cùng nhau suy ngẫm một cách sâu sắc về những tác động của sự hỗn loạn xã hội cũng như những phương tiện để giải quyết tình trạng bế tắc hiện tại một cách nhân văn nhằm khôi phục hòa bình và chữa lành thể xác, tâm trí và tinh thần của mọi người dân”.
Như trong quá khứ, ĐHY Tong Hon một lần nữa kêu gọi các quan chức chính phủ chú ý đến những yêu cầu của công chúng về một cuộc điều tra độc lập đối với các cuộc đụng độ bạo lực giữa những người biểu tình và lực lượng cảnh sát, đồng thời cho biết rằng hành động này có thể “giúp tái thiết lập sự tin tưởng lẫn nhau giữa chính phủ và người dân và mở đường cho một cuộc đối thoại hòa giải”.
“Chỉ khi sự thật được biết đến”, ĐHY Tong Hon nói, “nền tảng của sự tin tưởng lẫn nhau giữa chính phủ và người dân mới được tái thiết lập. Đó chính là lúc chúng ta có thể mở đường cho một cuộc đối thoại hòa giải”.
“Tôi hy vọng tha thiết rằng Hồng Kông, thành phố yêu dấu của chúng ta, sẽ luôn đề cao các giá trị cốt lõi về dân chủ, tự do và pháp quyền, và khoảng cách giàu nghèo sẽ sớm được thu hẹp, các cuộc xung đột sẽ được giải quyết, và công lý và hòa bình sẽ thắng thế”, ĐHY Tong Hon nói.
Các nhà lãnh đạo tôn giáo khác cũng đã lên tiếng bày tỏ sự ủng hộ. Trong một thông điệp Giáng sinh riêng biệt được công bố hôm thứ Bảy tuần trước, Đức Tổng Giám mục Paul Kwong thuộc Giáo hội Anh giáo Hồng Kông đã khuyến khích cả cảnh sát và những người biểu tình tận dụng dịp lễ này như một cơ hội “để bắt đầu một cuộc đối thoại với tinh thần can đảm, sự chân thành và khiêm tốn, và đồng thời thừa nhận những bất cập cũng như những thiếu sót của chính họ”.
“Chính phủ không nên tự giới hạn với những suy nghĩ cứng nhắc khi họ phản ứng với những tiếng nói từ xã hội, mà thay vào đó nên thực hiện các biện pháp hoặc hành động thiết thực phù hợp với nhu cầu của người dân”, Đức TGM Paul Kwong nói.
Theo tờ South China Morning Post, khoảng một nửa số nhà thờ Công giáo ở Hồng Kông đã chọn không cử hành Thánh lễ nửa đêm vào đêm Giáng sinh vì lo sợ sự hỗn loạn có thể xảy ra.
Năm ngoái, có đến 38 nhà thờ Công giáo ở Hồng Kông đã tổ chức Thánh lễ nửa đêm, nhưng năm nay con số này chưa đến 20, theo báo cáo của tờ South China Morning Post. Nhiều nhà thờ đã chọn không cử hành Thánh lễ vào buổi tối, hoặc kéo dài thời gian cử hành phụng vụ để giáo dân không bị cuốn vào bất cứ điều gì kịch tính có thể xảy ra.
Những người biểu tình đã lên kế hoạch trực tuyến để cùng nhau xuống đường vào đêm Giáng sinh, nhưng cuộc tụ tập đã bị hủy bỏ khi cảnh sát nói với ban tổ chức rằng họ sẽ phải giải tán trước 10 giờ, thay vì 1 giờ sáng ngày Lễ Giáng sinh, thời điểm ban đầu họ áp dụng.
Mặt trận Nhân quyền Dân sự (Civil Human Rights Front), chịu trách nhiệm tổ chức một số cuộc tuần hành lớn nhất, đôi khi đã thu hút sự tham gia của gần một triệu người, đã lên kế hoạch tổ chức một cuộc tuần hành khác vào ngày đầu năm Dương lịch.
Trong khi các nhà chức trách Công giáo phần lớn ủng hộ những người biểu tình, thì Vatican vẫn tiếp tục im lặng về vấn đề này – một điểm thúc đẩy sự vắng mặt của các cuộc biểu tình trong Thông điệp Giáng sinh của ĐTC Phanxicô vào thời điểm khi mà nhiều người dân tin rằng tương lai của nền dân chủ đang bị đe dọa trong bối cảnh của cái được gọi là cách tiếp cận “một quốc gia, hai hệ thống” của cộng sản Trung Quốc.
Nhiều người chỉ trích sự im lặng của Vatican, bao gồm cả nguyên Giám mục Hồng Kông, Đức Hồng y Giuse Trần Nhật Quân (Joseph Zen), đã cáo buộc ĐTC Phanxicô về động thái làm thỏa mãn Trung Quốc đại lục, trên thực tế là từ bỏ các tín hữu Công giáo ở Hồng Kông và Đài Loan.
Trong chuyến viếng thăm vào cuối tháng 11 tới Thái Lan và Nhật Bản, Đức Thánh Cha Phanxicô đã gửi các bức điện tín cho các nguyên thủ quốc gia có không phận mà Ngài bay qua, bao gồm cả bà Lam của Hồng Kông và Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc, nhưng đã cẩn trọng tránh mọi sự đề cập có liên quan đến các cuộc biểu tình. Đức Thánh Cha Phanxicô cũng đã phải đối mặt với phản ứng dữ dội khi đề cập đến “lãnh thổ” của Hồng Kông, “người dân” Đài Loan và “quốc gia” Trung Quốc.
Tuy nhiên, khi nói đến Đặc Khu Hành chính hiện đang trong cảnh hỗn loạn, Đức Thánh Cha Phanxicô nhân dịp lễ Giáng sinh 2019 dường như đã quyết định rằng, ít nhất trong trường hợp này, sự suy xét thận trọng vẫn là phần quan trọng của sự can đảm.
Minh Tuệ (theo Crux)
