Đức Thánh Cha Phanxicô chào đón các em thiếu nhi trong buổi tiếp kiến chung của ngài tại Quảng trường Thánh Phêrô tại Vatican ngày 4 tháng 5 năm 2022 (Ảnh: CNS / Paul Haring)
Một hội nghị quốc tế về thần học luân lý sẽ được tổ chức tại Đại học Giáo hoàng Gregorian do Dòng Tên điều hành từ ngày 11 đến ngày 14 tháng 5. Đây là một sự kiện quan trọng kéo dài một năm kỷ niệm “Amoris Laetitia”, Tông Huấn về gia đình do Đức Thánh Cha Phanxicô ban hành vào ngày 19 tháng 3 năm 2016, sau khi hai Thượng hội đồng Giám mục thế giới nhóm họp vào năm 2014 và 2015 để thảo luận về chủ đề này.
“Mục đích của hội nghị là nhằm thúc đẩy việc đổi mới thần học luân lý trong Giáo hội theo những vấn đề quan trọng, những khuyến khích và những ý tưởng xuất hiện từ Tông Huấn”, Linh mục Miguel Yáñez, S.J., một trong những nhà tổ chức chính của sự kiện, phát biểu với America trong một cuộc phỏng vấn độc quyền vào ngày 3 tháng 5. Từng là học trò của vị Giáo hoàng tương lai khi còn là Giám Tỉnh Dòng Tên ở Argentina, Cha Yáñez là Giáo sư thần học luân lý và hiện là Giám đốc chương trình mục vụ gia đình tại Đại học Gregorian, nơi trước đây ngài từng giữ chức vụ Giám đốc khoa thần học luân lý của trường.
Ý nghĩa liên tục của “Amoris Laetitia”
Cha Yáñez nhắc lại rằng Đức Thánh Cha Phanxicô muốn tập trung vào tài liệu này trong cả năm nay “có lẽ vì ngài nhận ra rằng ‘Amoris Laetitia’ không được Giáo hội trên toàn thế giới đón nhận một cách đầy đủ ở cấp độ mục vụ”. Đức Thánh Cha đã yêu cầu Thánh Bộ Giáo dân, Gia đình và Sự sống, do Đức Hồng y Kevin Farrell đứng đầu, tổ chức một loạt các sự kiện cho mục đích này. Hội nghị diễn ra theo lời mời gọi của Đức Hồng y Farrel, tiếp sau theo một diễn đàn về sự phân định trong gia đình diễn ra vào tháng 4 năm 2021. Các nhà tổ chức hội nghị tin rằng Giáo huấn thuộc Huấn quyền của Đức Thánh Cha Phanxicô “có ý nghĩa tiếp tục đối với cả thần học hôn nhân lẫn thần học luân lý nói chung”.
“‘Amoris Laetitia’ là thành quả đầu tiên của Giáo hội hiệp hành vì nó là kết quả của cuộc tham vấn diễn ra với anh chị em giáo dân trước Thượng hội đồng và bởi vì mọi đề xuất của nó đều bắt nguồn từ điều mà Thượng hội đồng đã biểu quyết bởi tỉ lệ đa số2/3 vào năm 2015”, Cha Yáñez nói. “Với Tông Huấn này, Công đồng Vatican II đã hồi sinh”.
“Một trong những khía cạnh cơ bản của ‘Amoris Laetitia’ là mối quan hệ giữa các thực hành mục vụ và thần học luân lý”, Cha Yáñez giải thích. Cách tiếp cận được áp dụng trong Tông Huấn đó “cung cấp một điều gì đó mới mẻ và nguyên bản, đồng thời thúc giục chúng ta nghĩ về thần học luân lý theo cách thức khác với những gì đã được thực hiện trước đây”, Cha Yáñez nói.
Cách tiếp cận của Đức Thánh Cha Phanxicô trong “Amoris Laetitia” “hoàn toàn khác” với cách tiếp cận của Đức Gioan Phaolô II trong Tông Huấn hậu Thượng hội đồng năm 1981 của chính ngài, “Familiaris Consortio”, Cha Yáñez nói. “Familiaris Consortio” có thể được coi là “một tài liệu mang tính giáo điều hơn” vốn nhấn mạnh “điều mà gia đình nên hướng tới chứ không phải điều mà gia đình phải đối diện trong thực tế”, Cha Yáñez nói.
Đức Gioan Phaolô II thừa nhận rằng quan niệm truyền thống về gia đình đang thay đổi, nhưng cách ngài đối mặt với điều này khác với cách của Đức Phanxicô, Cha Yáñez nói. Trong “Amoris Laetitia”, Đức Phanxicô “mang đến cảm giác nhân văn về những thực tại mới của gia đình — gia đình đơn thân, gia đình tập hợp, gia đình đa chủng tộc và cuối cùng, thậm chí cả gia đình “cầu vồng”— và vượt xa hơn những gì ‘Familiaris Consortio’ đã nêu”.
“Amoris Laetitia”, Cha Yáñez tiếp tục, tìm cách đối mặt với “thực tế gia đình đang thay đổi này theo hướng tích cực”.
“Đức Phanxicô, trong ‘Amoris Laetitia’ đã tính đến những điều đã xuất hiện tại hai Thượng hội đồng và nhấn mạnh rằng chúng ta không thể tiếp tục nhấn mạnh vào những thông điệp tương tự mà không mang lại bất kỳ kết quả nào”, Cha Yáñez nói. “Chúng ta phải tìm ra những cách thức mới để đề xuất thông điệp Tin Mừng cho mọi người, phần lớn là những người trẻ tuổi, giúp họ có thể sống đời sống hôn nhân và gia đình như một cách thực sự để đạt được hạnh phúc”.
Cha Yáñez nhắc lại rằng, theo bước chân của Công đồng Vatican II, vốn nói về “hạt giống của Lời” trong nền văn hóa của các dân tộc, “Amoris Laetitia” nói về “hạt giống của Lời” trong “những thực tại bất toàn” của gia đình.
“Amoris Laetitia” thừa nhận rằng “trong khi gia đình có thể ở trong hoàn cảnh không hoàn hảo, tuy nhiên trong hoàn cảnh bất toàn này, Thần Khí của Thiên Chúa cũng đang hoạt động, Thiên Chúa vấn luôn hiện diện, Ngài không vắng mặt trong hoàn cảnh này”, Cha Yáñez nói. “Người Mục tử phải làm theo hành động của Chúa Thánh Thần, chứ không dập tắt tim đèn còn leo lét”.
Nhiều Giám mục và Linh mục nhận thấy cách tiếp cận này khó được chấp nhận, Cha Yáñez nói. Ngài nhắc lại rằng sau khi Công đồng Vatican II kết thúc vào năm 1965, Vatican đã chấp nhận một sự đổi mới về luân lý xã hội, nhưng họ gặp khó khăn trong việc đón nhận một sự đổi mới trong các vấn đề luân lý cá nhân liên quan đến gia đình, tính dục và hôn nhân.
Thật vậy, “toàn bộ vấn đề liên quan đến đời sống gia đình và hôn nhân đã bị hạ thấp chỉ còn là các mối quan hệ tính dục. Có một sự thất bại trong việc nhận ra sự phức tạp của đời sống hôn nhân”, Cha Yáñez nói. “Familiaris Consortio”, Cha Yáñez nhắc lại, “tuyên bố rằng một người đã ly dị và tái hôn không thể rước lễ, trừ khi hai vợ chồng phải kiêng quan hệ tình dục”.
“Nhưng nếu hạ thấp hôn nhân chỉ còn là mối quan hệ tính dục thì khó có thể thấy được sự phức tạp và phong phú của đời sống hôn nhân và gia đình. Theo quan điểm của tôi, vấn đề là do vấn đề tính dục và hôn nhân không được nghiên cứu một cách khoa học”, Cha Yáñez kết luận. “Các Giám mục và giáo sĩ không biết những phát hiện của khoa học”.
“Tôi tin rằng một trong những lời kêu gọi mạnh mẽ nhất mà chúng ta nhận được ngày nay đó là đưa ra suy tư thần học luân lý dựa trên dữ liệu khoa học hữu hiệu, mà qua đó chúng ta cần một sự đào tạo hiệu quả nơi tất cả các nhân viên mục vụ. Điều này cực kỳ quan trọng đối với các giáo sĩ”, Cha Yáñez nói.
Cha Yáñez tin rằng điều quan trọng là phải biết nền tảng này để hiểu tại sao đã có và vẫn còn sự phản đối đối với Giáo huấn thuộc Huấn quyền của Đức Thánh Cha Phanxicô trong “Amoris Laetitia” —một Giáo huấn mà ngài khẳng định “ở cùng cấp độ” với những Giáo huấn của các Đức Giáo hoàng Phaolô VI và Gioan Phaolô II.
Đội hình của Hội nghị
Thần học gia Dòng Tên người Argentina cho biết hội nghị kéo dài 4 ngày sẽ quy tụ các diễn giả và khoảng 200 tham dự viên đến từ Châu Phi, Châu Á, Bắc Mỹ, Nam Mỹ và Châu Âu, bao gồm Lisa Sowle Cahill và James Keenan, S.J., đều đến từ Đại học Boston. Họ sẽ không chỉ thảo luận về Giáo huấn của “Amoris Laetitia” về gia đình cũng như những ý nghĩa rộng lớn hơn của nó đối với vấn đề thần học luân lý trong Giáo hội hoàn vũ.
Ngày đầu tiên của hội nghị sẽ được dành riêng để nói về “sự thay đổi mang tính thời đại, Giáo hội và xã hội”, trong đó các tham dự viên tham gia hội nghị sẽ tìm hiểu về việc tiếp nhận “‘Amoris Laetitia ‘trong các hoạt động mục vụ” từ các diễn giả đến từ Tây Ban Nha, Ý, Chile, Kenya và Philippines . Họ cũng sẽ nhận được ý kiến đóng góp về “sự phức tạp của các mối quan hệ gia đình” từ các diễn giả đến từ Hoa Kỳ và Đức.
Cuộc thảo luận vào ngày thứ hai sẽ xoay quanh Bí tích Hôn nhân và những thử thách đi kèm. Cuộc thảo luận này tìm cách khám phá những đường hướng mà Đức Thánh Cha Phanxicô đã mở ra để thừa nhận những người đã được rửa tội trong những hoàn cảnh hôn nhân phức tạp vào đời sống Bí tích.
Mục đích của ngày thứ ba và thứ tư là “đi sâu hơn” vào những câu hỏi rộng hơn về vấn đề luân lý. Ví dụ về các vấn đề mà hội nghị quốc tế sẽ đề cập bao gồm: Làm thế nào để chúng ta thực hành thần học luân lý? Làm thế nào có thể có một sự gặp gỡ hiệu quả giữa thần học luân lý và các lĩnh vực khác? Bối cảnh văn hóa xã hội ảnh hưởng thế nào đến vấn đề luân lý? Làm thế nào sự biện phân có thể được áp dụng cho lĩnh vực luân lý, do đó biến nó trở thành một phương pháp liên kết giữa vấn đề luân lý, mục vụ và tâm linh?
“Mục đích của hội nghị này là thúc đẩy sự đổi mới của thần học luân lý, bởi vì gia đình chỉ là một trường hợp của thần học luân lý”, Cha Yáñez nói.
Hội nghị sẽ tìm cách “đi sâu vào vấn đề”, Cha Yáñez nói, “bởi vì chúng tôi không muốn chỉ dừng lại ở mức độ của các vấn đề thứ cấp, hoặc biểu hiện của các vấn đề thứ cấp như liệu chúng ta có thể chấp nhận các cặp đồng tính nam hay không, hoặc liệu chúng ta có thể chấp nhận rằng những người tái hôn có thể được Rước Lễ hay không. Chúng tôi muốn đi sâu hơn và xem lý do tại sao chúng ta lại nói ‘có’ hoặc ‘không’ với những tình huống mới này, hãy nhớ rằng sự loại trừ vào thời điểm này có thể khiến mọi người xa rời Giáo hội”.
“Những điều Đức Thánh Cha Phanxicô đang nỗ lực thực hiện trong ‘Amoris Laetitia’ là suy tư với những ý tưởng của Tin Mừng: lòng thương xót, lòng trắc ẩn, sự kiên nhẫn, cố gắng đồng hành với mọi người trong các quá trình của họ trong cuộc sống, chẳng hạn như hôn nhân và gia đình”, Cha Yáñez nhắc lại. “Và thay vì đề xuất những kế hoạch cứng nhắc mà họ phải tham gia, hãy tìm cách đồng hành với họ trong kinh nghiệm đức tin, và dạy họ cách cầu nguyện, cách đọc kinh Tin Mừng, cách sống yêu thương, v.v.”
“Chúng ta cần phải đối mặt với tình hình mới bằng sự sáng tạo”, Cha Yáñez tiếp tục. “Để làm được điều này, chúng ta nên trau dồi nghệ thuật phân định. Đây là đề xuất của Đức Thánh Cha Phanxicô ‘trước những tình huống mà bạn phá vỡ mọi khuôn mẫu’” (“Amoria Laetita”, số 37).
“Với cách tiếp cận trước đây của thần học luân lý, chúng ta chỉ có thể truyền giáo cho những con người hoàn hảo”, Cha Yáñez kết luận, “trong khi phần lớn sẽ ở bên ngoài Giáo hội vì nó nằm ngoài cách họ sống. Nếu chúng ta không thay đổi cách tiếp cận mà ‘Amoris Laetitia’ ủng hộ, chúng ta không thể tiếp cận được phần lớn xã hội; chúng ta chỉ có thể truyền giáo cho những con người hoàn hảo”.
Do đó, “rõ ràng là chúng ta cần các chiến lược mới để đối phó với một tình huống mới”, Cha Yáñez nói. “Chúng ta phải tìm ra những cách thức mới để để xuất cho mọi người, đặc biệt là cho những người trẻ tuổi, coi hôn nhân và cuộc sống gia đình như một cách thực sự để đạt được hạnh phúc”.
Minh Tuệ (theo America)
