13 Linh mục và 1 tu sĩ đã bị sát hại trong năm 2023, mặc dù một nửa bị giết hại vì những lý do dường như không liên quan đến cuộc đàn áp. Các vụ bắt giữ gia tăng, trong khi các vụ bắt cóc các giáo sĩ và tu sĩ giảm so với năm 2022, nhưng vẫn là mối lo ngại nghiêm trọng, đặc biệt là ở Châu Phi.
Đất Thánh nơi an nghỉ của các anh em tử đạo ở Buta (Ảnh: ACN)
Theo những con số được thu thập bởi tổ chức Giáo hoàng mang tên Viện trợ các Giáo hội Đau khổ (ACN), tổng cộng 132 linh mục và tu sĩ Công giáo đã bị giam giữ, bị bắt cóc hoặc bị sát hại trong năm 2023.
Con số này thể hiện mức tăng từ 124 người vào năm 2022. Tuy nhiên, đây là những trường hợp đã được xác nhận, con số có thể cao hơn vì rất khó thu thập thông tin đáng tin cậy ở một số quốc gia.
Trong số này, 86 giáo sĩ đã bị bắt hoặc bị giam giữ vào một thời điểm nào đó trong năm 2023. Một số linh mục và tu sĩ đã bị bắt giữ hoặc bị bắt cóc trước khi năm 2023 bắt đầu nhưng vẫn bị giam giữ hoặc mất tích trong một phần hoặc cả năm 2023. Con số này so với 55 người đã bị bắt giữ vào một thời điểm nào đó trong năm 2022.
Nicaragua và Belarus dẫn đầu danh sách các chế độ độc tài đã dùng đến việc giam giữ các linh mục và tu sĩ để trừng phạt Giáo hội vì đã lên tiếng chống lại những bất công và vi phạm nhân quyền, hoặc chỉ vì nỗ lực hoạt động tự do.
Tổng cộng có 46 giáo sĩ đã bị bắt giữ vào một thời điểm nào đó trong năm 2023 tại Nicaragua, bao gồm 2 Giám mục và 4 Chủng sinh, trong khi những người khác, bao gồm cả các nữ tu như Dòng Thừa sai Bác ái, đã bị trục xuất khỏi đất nước hoặc từ chối tái nhập cảnh sau khi ra nước ngoài. Nhiều linh mục bị bắt giữ cuối cùng đã được trả tự do hoặc bị đày đi lưu vong, nhưng một cuộc đàn áp lớn trong hai tuần cuối tháng 12 đã dẫn đến việc bắt giữ ít nhất 19 giáo sĩ, trong đó có Đức Giám mục Isidoro de Carmen Mora Ortega Địa phận Siuna. Hai trong số các linh mục sau đó đã được trả tự do, nhưng 17 người còn lại, cộng với Đức Giám mục Rolando Alvarez, người bị bắt giữ vào tháng 8 năm 2022 và sau đó bị kết án 26 năm tù, hiện vẫn đang bị giam giữ.
Ngay cả khi việc chứng minh thông tin gần như là không thể, số liệu ACN chỉ ra rằng có 20 trường hợp giáo sĩ bị bắt giữ vào một thời điểm nào đó trong năm 2023 ở Trung Quốc, một số người trong số họ vẫn chưa được xác định sau nhiều năm. Nhưng con số thực sự có thể cao hơn, hoặc thậm chí thấp hơn một chút, vì một số linh mục hoặc Giám mục có thể đã được trả tự do mà không được công bố chi tiết.
Một quốc gia khác đã dùng đến các vụ bắt giữ để bịt miệng các linh mục là Belarus, nơi có ít nhất 10 linh mục đã bị chính quyền giam giữ vào một thời điểm nào đó, với 3 người hiện vẫn bị giam khi năm 2023 sắp kết thúc.
Các Cha Ivan Levitskyi và Cha Bohdan Heleta, 2 linh mục Công giáo Hy Lạp bị bắt giữ ở Ukraine vào năm 2022 do lực lượng chiếm đóng của Nga, cũng vẫn chưa được trả tự do
Và ở Ấn Độ, nơi luật chống cải đạo tiếp tục được sử dụng để nỗ lực cản trở hoạt động của các tổ chức Công giáo, ít nhất 6 người đã bị bắt giữ trong năm, trong đó có một nữ tu. Tất cả đều đã được trả tự do, mặc dù một số vẫn phải đối mặt với cáo buộc có thể dẫn đến án tù.
Các vụ bắt cóc giảm nhưng vẫn đáng lo ngại
Số linh mục hoặc nữ tu bị bắt cóc vào năm 2023 giảm xuống còn 33 người từ con số 54 người vào năm 2022 nhưng vẫn còn đáng kể. Con số này bao gồm 5 linh mục đã bị bắt cóc trong những năm trước, nhưng vẫn nằm trong tay những kẻ bắt cóc hoặc mất tích vào năm 2023, chẳng hạn như Cha Hans-Joachim Lohre, người bị bắt cóc ở Mali vào năm 2022 và được trả tự do vào tháng 11 năm 2023.
Nigeria dẫn đầu danh sách cho đến nay, với 28 trường hợp, trong đó có 3 nữ tu, trong khi quốc gia duy nhất có nhiều trường hợp là Haiti, với 2 trường hợp. Các quốc gia khác nơi các linh mục bị bắt cóc bao gồm Mali và Burkina Faso, trong khi ở Ethiopia, một nữ tu đã bị bắt cóc.
Có một trường hợp ở Nigeria về một tu sĩ bị những kẻ bắt cóc sát hại, nếu không thì phần lớn những người bị bắt cóc cuối cùng đã được trả tự do, ngoại trừ 4 linh mục: John Bako Shekwolo từ Nigeria, và Joël Yougbaré, từ Burkina Faso, người đã mất tích từ năm 2019, và Joseph Igweagu và Christopher Ogide, đều đến từ Nigeria, mất tích từ năm 2022.
Đây là năm thứ hai ACN theo dõi tất cả các vụ bắt cóc, giết hại và bắt giữ các giáo sĩ và tu sĩ Công giáo trên khắp thế giới. Về các vụ bắt giữ, tổ chức từ thiện quốc tế chỉ theo dõi những trường hợp liên quan đến đàn áp chứ không theo dõi các trường hợp tội phạm thông thường đã được chứng minh. Những trường hợp liên quan đến thành viên của các hệ phái khác cũng không được đưa vào danh sách.
Nigeria có số vụ giết người cao nhất
Đáng buồn thay, vào năm 2023, nhiều Kitô hữu, đặc biệt là các giáo sĩ và tu sĩ, đã phải trả giá đắt cho sự cam kết của họ đối với công lợi ích, nhân quyền, tự do tôn giáo và tự do của các cộng đồng và quốc gia mà họ phục vụ. Năm 2023 chứng kiến 14 vụ sát hại, trong đó có 11 linh mục, 1 Giám mục, 1 tu sĩ và 1 chủng sinh. Con số này thể hiện sự sụt giảm so với 18 nữ tu được ghi nhận vào năm 2022. Theo như ACN có thể xác định một cách chắc chắn, không có nữ tu nào bị sát hại trong năm 2023.
Vụ tấn công ở Kamantan, Giáo xứ Thánh Raphael Fadan, Giáo phận Kafanchan, Nigeria. Chủng sinh Na’aman Danlami đã qua đời (Ảnh: ACN)
7 Bảy vụ giết người xảy ra trong hoàn cảnh không rõ ràng hoặc không liên quan trực tiếp đến bất kỳ vụ đàn áp nào đã được xác nhận. Những người này bao gồm 1 Giám mục và 1 linh mục ở Hoa Kỳ, 1 linh mục ở Colombia, 1 linh mục ở Mexico, 1 tu sĩ ở Cameroon, 1 linh mục ở Burkina Faso và 1 linh mục ở Nigeria.
Trong số 7 trường hợp tử vong khác liên quan trực tiếp đến cuộc đàn áp, Nigeria lại có số người chết cao nhất trong danh sách với 3 trường hợp. Cha Isaac Achi đã bị sát hại dã man vào tháng Giêng, khi ngài không thể thoát khỏi nơi cư trú của mình vì nó bị thiêu rụi sau một vụ tấn công, và chủng sinh Na’aman Danlami cũng chịu chung số phận, nhưng vào tháng Chín. Ngay sau đó, vào tháng 10, Godwin Eze, một tu sĩ dòng Biển Đức bị bắt cóc cùng với 2 thỉnh sinh, đã bị những kẻ bắt cóc sát hại.
Một số vụ giết người được phân loại là vì lý do bị đàn áp, bất chấp động cơ không rõ ràng của những kẻ sát nhân. Cha Pamphili Nada đã bị giết hại ở Tanzania bởi một người đàn ông có vấn đề về tâm thần. Tại Mexico, Cha Javier García Villafaña được tìm thấy bị bắn chết trong xe hơi bởi những kẻ tấn công không rõ danh tính, tại một khu vực mà tội phạm có tổ chức rất phổ biến và những người lên tiếng chống lại tội phạm này thường là mục tiêu của các băng đảng ma túy. Và, vào tháng 12, một linh mục lớn tuổi người Bỉ tên là Leopold Feyen, hay được người dân địa phương gọi là Cha Pol, đã bị đâm chết bởi những người có vũ trang đột nhập vào nơi ngài sống ở Cộng hòa Dân chủ Congo, nơi ngài đã phục vụ trong nhiều thập kỷ.
Minh Tuệ (theo ACN)
