Bà Jocelyne Colas và Nữ tu Gladis Montesinos. (Ảnh: Pax Christi)
Hai phụ nữ người Mỹ Latinh và Caribe, một là Nữ tu và một là giáo dân, đã giành được “Giải thưởng Hòa bình” thường niên từ Pax Christi Quốc tế vì những nỗ lực của họ vì cuộc sống và phẩm giá của những người đang phải đối mặt với những điều kiện sống thảm khốc.
Giáo dân Công giáo gốc Haiti Jocelyne Colas và Nữ tu Gladis Montesinos gốc Bolivia đã được vinh danh trong một buổi lễ tại Palmira, Colombia, ngày 28 tháng 10, như một sự kiện bên lề của Hội nghị Đa dạng sinh học của Liên Hợp Quốc (được gọi là “COP16”), do Colombia đăng cai tổ chức và có sự tham dự của một số nhà hoạt động môi trường Công giáo.
Bà Colas đã nhận được vinh dự này thay mặt cho Ủy ban Công lý và Hòa bình của Hội đồng Giám mục Haiti, hoạt động tại tất cả các khu phố của Port-au-Prince và các khu vực khác trên cả nước nhằm thúc đẩy quyền con người cho những người dân Haiti dễ bị tổn thương.
Nữ tu Montesinos, một thành viên của Dòng Nữ Cát Minh Truyền Giáo, đã sống cùng với người Tsimane bản địa ở tỉnh Beni của Bolivia trong nhiều năm. Nhóm này chưa nhận được quyền chiếm giữ vùng đất truyền thống của họ từ chính phủ Bolivia và đã phải đấu tranh chống lại những kẻ xâm lược và phá hoại môi trường.
Theo Martha Romero, Tổng thư ký Pax Christi Quốc tế, “bản chất của giải thưởng này là tôn vinh Tin Mừng và cho thấy cuộc đấu tranh của các tín hữu để đáp lại thông điệp bất bạo lực của Tin Mừng”.
“Vấn đề không phải là thụ động mà là đủ can đảm để đối mặt với bất công và hệ thống bạo lực”, bà Romero chia sẻ với Crux.
Bà Romero nhấn mạnh rằng Nữ tu Montesinos đã và đang nỗ lực bảo vệ một nhóm người bản địa mà thậm chí còn chưa được nhà nước Bolivia công nhận.
Trong trường hợp của Haiti, một quốc gia đang phải đối mặt với tình trạng bất ổn xã hội lan rộng với sự thống trị ngày càng gia tăng của các nhóm tội phạm có vũ trang trên các khu vực rộng lớn của thủ đô và các khu vực khác, Ủy ban Công lý và Hòa bình do bà Colas đứng đầu đã đóng vai trò trung tâm trong việc hỗ trợ 300 cộng đồng dễ bị tổn thương đã mất tất cả mọi thứ.
“Hai người phụ nữ đó đã đối mặt với tình huống bạo lực bằng rất nhiều sự đồng cảm và lòng dũng cảm”, bà Romero cho biết.
Sự công nhận này cũng dành cho nhóm đông đảo những người đứng sau hai người nhận giải, bà Romero nói.
Trong trường hợp của bà Colas, điều đó đặc biệt có liên quan, vì bà đã không thể tham dự sự kiện này và giải thưởng đã được đồng nghiệp của bà tại Ủy ban Công lý và Hòa bình là Cha Jan Hanssens nhận thay.
“Tôi đã đến Colombia vào tháng 9 để họp với Hội đồng Giám mục Mỹ Latinh (gọi tắt là CELAM). Khi tôi trở về, tôi cần thị thực mới, nhưng tôi đã nhận được phản hồi tiêu cực. Tôi không biết tại sao điều đó lại xảy ra”, bà Colas nói với Crux.
Thật bi thảm, đó là số phận của nhiều người Haiti đã cố gắng chạy trốn khỏi đất nước kể từ khi bạo lực trở nên gần như không thể chịu đựng được. Ví dụ, tại quốc gia Cộng hòa Dominica láng giềng, lòng căm thù người Haiti đã gia tăng và chính phủ đã cam kết dẫn độ tới 10.000 công dân Haiti không có giấy tờ mỗi tuần.
Bà Colas đã nỗ lực thay đổi thực tế bên trong đất nước mình kể từ những năm 1990, khi bà trở thành thành viên của Ủy ban Công lý và Hòa bình tại Giáo xứ Saint Pierre, thuộc quận Pétion Ville, và sau đó gia nhập nhóm quốc gia.
“Làm việc vì và với những người dễ bị tổn thương nhất trong xã hội là một phần trong sứ mệnh của Ủy ban Công lý và Hòa bình. Haiti hiện đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng đa chiều gây ra đau khổ nghiêm trọng cho nhiều người trong nước”, bà cho biết.
Ủy ban Công lý và Hòa bình cung cấp hỗ trợ tâm lý và pháp lý cho những người bị giam giữ bất hợp pháp; tố cáo các trường hợp vi phạm nhân quyền; thúc đẩy giải quyết xung đột một cách ôn hòa; thiết lập và công bố dữ liệu về điều kiện sống của người dân.
“Với tôi, giải thưởng đó là một cử chỉ ghi nhận. Nó khuyến khích tôi tiếp tục làm những gì tôi đang làm và kêu gọi tôi nỗ lực làm việc vì sự tôn trọng phẩm giá và quyền con người của người dân Haiti”, bà Colas nói.
Trong khi đó, Nữ tu Montesinos cho biết giải thưởng mà Sơ nhận được là một cách để “cho người Tsimane thấy rằng họ không đơn độc trong cuộc đấu tranh của mình”.
“Tôi đã sống và làm việc với họ để lắng nghe họ. Mục tiêu của tôi không phải là lấy một kịch bản truyền giáo và dạy Giáo lý cho họ. Họ đã sống nhiều giá trị truyền giáo, bao gồm cả hòa bình”, Nữ tu Montesinos nói với Crux.
Đồng hành cùng với họ trong nhiều năm, Nữ tu Montesinos tham gia vào cuộc chiến giành đất đai của họ. Lãnh thổ tổ tiên của người Tsimane đã được chính phủ tuyên bố là “đất tự do” từ nhiều thập kỷ trước và những người không phải là thổ dân bắt đầu xâm chiếm.
“Chính phủ đã không công nhận đó là đất đai do tổ tiên của họ để lại. Các dự án nông nghiệp và khai khoáng liên tục đe dọa cuộc sống và đất đai của họ”, Nữ tu Montesinos nói.
Nữ tu Montesinos là thành viên của Mạng lưới Giáo hội Pan-Amazon (được gọi là “REPAM”) tại Bolivia, mạng lưới này đã có sự hiện diện liên tục tại lãnh thổ Tsimane. Cùng với các tổ chức dân sự như Fundación Tierra, REPAM, Caritas và các phong trào Giáo hội khác cũng đã lên án các hành vi vi phạm quyền của người Tsimane – và các nhóm khác – trong phạm vi quốc gia và quốc tế.
“Tôi đã học được từ gia đình, đặc biệt là với mẹ tôi, giá trị của đức tin và việc cống hiến bản thân cho một sứ mệnh. Các Nữ tu Dòng Cát Minh của tôi đã cho phép tôi chia sẻ cuộc sống của mình với người Tsimane. Đó là một món quà từ Thiên Chúa để sống trải nghiệm đó – và đồng hành cùng những người đó trong cuộc chiến của họ vì một tương lai tốt đẹp hơn”, Nữ tu Montesinos nói.
Mỗi năm, giải thưởng hòa bình Pax Christi Quốc tế tập trung vào một khu vực thế giới riêng biệt. Năm 2023, người chiến thắng là tổ chức Israel Palestine có tên là Parent Circles – Families Forum (gọi tắt là “PCFF”), một nhóm bao gồm 700 gia đình đã mất ít nhất một thành viên do tình trạng bạo lực liên tục trong khu vực.
Minh Tuệ (theo Crux)
