Một cuộc họp về Giáo hội tại khu vực Amazon đã diễn ra tại Manaus, Brazil, từ ngày 19 đến 22 tháng 8 (Ảnh: Hội đồng Giám mục Brazil)
5 năm sau Thượng Hội đồng Amazon, các thành viên của Giáo hội trong khu vực đã tụ họp tại Manaus, Brazil, để thảo luận về cách thức thực hiện những thay đổi được đề xuất vào năm 2019 trong cuộc họp tại Rôma.
Sự cần thiết phải tăng cường sự tham gia của phụ nữ vào đời sống Giáo hội và các giải pháp thay thế cho những thách thức tài chính của Giáo hội tại Amazon là một trong những chủ đề cấp bách nhất được các tham dự viên tham gia tranh luận từ ngày 19 đến ngày 22 tháng 8.
Cuộc họp do Ủy ban Giám mục đặc biệt về Amazon (CEA) của Hội đồng Giám mục Brazil chủ trì và có sự tham dự của các thành viên của Mạng lưới Giáo hội toàn Amazon (REPAM) và Hội đồng Giáo hội Amazon (CEAMA).
Thông điệp được công bố bởi các tham dự viên tham gia cuộc gặp gỡ vào ngày 22 tháng 8 cho thấy những bận tâm lớn nhất của các Giáo hội địa phương và việc họ mong đợi Giáo hội giải quyết những vấn đề này.
“Chúng tôi đã xây dựng cuộc thảo luận và chủ đề của bức thư theo thực tế của một số cộng đồng Amazon”, Đức Giám mục Raimundo Vanthuy Neto Địa phận São Gabriel da Cachoeira nói với Crux.
Tài liệu này thiết lập 6 cam kết được đưa ra trong sự kiện liên quan đến những thách thức của Giáo hội trong việc tiếp tục truyền giáo cho các cộng đồng Amazon.
Đầu tiên là về việc đào tạo người Công giáo trong khu vực. Các tham dự viên đã nhất trí thành lập một ủy ban để đồng hành với việc đào tạo các Linh mục, tiếp tục thúc đẩy đối thoại giữa các trường đại học và chủng viện Công giáo, và cho phép trao đổi giữa các trường học và kinh nghiệm giáo dục của giáo dân.
Cam kết sau đây bao gồm các Thừa tác vụ. Giáo hội Amazon sẽ xây dựng một văn bản phản ánh về các Thừa tác vụ cần thiết trong khu vực và sẽ thiết lập các Thừa tác vụ của các nhà lãnh đạo Giáo hội.
Tài liệu cũng đề cập đến các cuộc tranh luận liên quan đến ngôi nhà chung. Giáo hội Amazon sẽ thành lập Ban Mục vụ Ngôi nhà chung và Ban Chăm sóc Ngôi nhà chung.
“Đã có nhiều cuộc tranh luận về sự tham gia của Giáo hội vào Công ước Liên Hiệp Quốc về Biến đổi khí hậu [được gọi là COP 30], sẽ diễn ra tại Belém vào năm tới. Có một nhu cầu cấp thiết là phải ngăn chặn vấn nạn phá rừng trong khu vực trước cuộc khủng hoảng khí hậu đang diễn ra”, Đức Giám mục Vanthuy Neto cho biết.
Sau một đợt hạn hán kéo dài và nghiêm trọng ở Amazon vào năm 2023, mực nước các con sông lại tiếp tục giảm trong năm nay và chất lượng không khí ở mức thấp chưa từng thấy ở nhiều khu vực khác nhau của Amazon.
“Các cuộc khủng hoảng khí hậu đã xảy ra ở Amazon trong những năm qua là dấu hiệu cho thấy hành động của con người đang phá hủy quần xã sinh vật. Chính quyền vừa qua [do Tổng thống Jair Bolsonaro đứng đầu] chịu trách nhiệm về việc nới lỏng sự kiểm soát đối với Amazon”, Sơ Laura Manso, một thành viên của Hội đồng Giáo hội Amazon, nói với Crux.
Theo Nữ tu Manso, CEAMA cũng sẽ có phiên họp toàn thể thứ hai, diễn ra từ ngày 23 đến 26 tháng 8. Ít nhất 72 tham dự viên được chờ đợi đến từ 7 Hội đồng Giám mục và 9 quốc gia.
“CEAMA phải chịu trách nhiệm thực hiện những thay đổi như vậy và đề xuất các cách thức thực hiện cũng như biến chúng thành hiện thực”, Nữ tu Manso cho biết.
Một trong những thách thức hiện tại của CEAMA là xác định và phát triển nghi lễ Amazon sẽ như thế nào, một vấn đề cũng đã được thảo luận trong Thượng Hội đồng và bởi Đức Thánh Cha Phanxicô trong Tông Huấn Querida Amazonia được công bố sau cuộc họp năm 2019.
Đức Giám mục Vanthuy Neto cho biết Giáo hội địa phương không có nhiệm vụ “sáng tạo” ra một nghi lễ nào đó, mà cần phải suy ngẫm về những sự điều chỉnh hiện có vốn là một phần thường xuyên trong các buổi cử hành ở nhiều cộng đồng khác nhau tại Amazon.
“Ở một số vùng, các nhóm thổ dân sử dụng một loại bát đất sét thay vì lư hương, và đốt các loại nhựa thông thường của họ bên trong. Đó là những ví dụ về các yếu tố văn hóa và bản sắc của những dân tộc như vậy. Vì vậy, chúng tôi sẽ không tạo ra bất cứ điều gì, chúng tôi sẽ chỉ xây dựng một nghi lễ mới theo các tập tục đã có sẵn”, vị Giám chức nói.
Nghi lễ Amazon sẽ quyết định rằng các buổi cử hành phụng vụ và Bí tích có thể được thực hiện bằng ngôn ngữ của nhóm người bản địa, Đức Giám mục Vanthuy Neto giải thích.
“Có một số đặc điểm văn hóa chung giữa nhiều nhóm thổ dân Amazon, bất chấp sự đa dạng của các nền văn hóa trong khu vực”, Đức Giám mục Vanthuy Neto cho biết.
Một nhóm bao gồm các nhà nhân chủng học, các Linh mục và các nhà truyền giáo đã cùng nhau làm việc để xây dựng nghi lễ mới, vị Giám chức giải thích, nhưng đồng thời cũng cho biết thêm rằng ủy ban vẫn còn nhiều việc cần phải làm.
“Chỉ sau khi thiết lập được nghi lễ mới, chúng tôi mới có thể gửi thư đến Vatican và xin phép thử nghiệm. Đây sẽ là một quá trình dài”, Đức Giám mục Vanthuy Neto cho biết, và ngài không thể ước tính được sẽ phải mất bao lâu để hoàn thành.
Những người Công giáo Amazon tham dự sự kiện này cũng đã nói về vai trò của phụ nữ trong các cộng đồng Giáo hội trên khắp lãnh thổ Amazon. Chủ đề đó đã tạo ra một cuộc thảo luận sôi nổi trong Thượng Hội đồng cách đây 5 năm trước, và hiện nay nhiều người Công giáo đã yêu cầu việc phụ nữ có thể trở thành Phó tế.
“Việc truyền chức Phó tế cho phụ nữ – và truyền chức Linh mục cho những người đã kết hôn – vẫn tiếp tục gây ra những cuộc tranh luận gay gắt trong khu vực, nhưng đó là nhu cầu được các cộng đồng Amazon bày tỏ. Khu vực này đang thiếu nhân lực trầm trọng và công tác mục vụ phải tiếp tục”, Đức Giám mục Flavio Giovenale Địa phận Cruzeiro do Sul, bang Acre, nói với Crux.
Các ủy ban nghiên cứu đã làm việc về chủ đề này và kết quả phân tích của họ sẽ được công bố vào năm tới.
Đức Giám mục Giovenale cho biết cuộc gặp gỡ đã thúc đẩy cuộc tranh luận về những vấn đề hết sức cụ thể, bao gồm những thách thức về tài chính liên tục của các Giáo hội Amazon.
“Khi tôi tiếp quản Giáo phận, nó đang nợ nần chồng chất. Tất cả những gì tôi làm là phải trả tiền lãi. Nhưng chi phí vẫn tiếp tục tăng”, vị Giám chức nói.
Nhiên liệu và một số loại thực phẩm có giá cao hơn đáng kể ở những khu vực như Cruzeiro do Sul do thiếu cơ sở hạ tầng khiến chi phí vận chuyển tăng cao.
“Khoảng cách giữa các cộng đồng và nhà thờ rất xa. Chúng tôi phải chi rất nhiều tiền cho xăng dầu”, Đức Giám mục Giovenale nói.
Tại sự kiện, Giáo hội địa phương đã đồng ý làm việc để tạo ra một quỹ quyên góp cho Giáo hội Amazon. Các tham dự viên cũng quyết định xây dựng một nhóm chuyên gia trong việc chuẩn bị các dự án để trình lên các tổ chức quốc tế có thể tài trợ cho các hoạt động của họ.
“Nhiều Giáo phận trong khu vực không chuẩn bị để đối phó với những động lực như vậy. Một nhóm sẽ nghiên cứu cách thành lập nhóm đó”, vị Giám chức cho biết thêm.
Tài liệu chung kết của cuộc gặp gỡ đề cập đến sự cần thiết phải can đảm và đồng hành cùng người dân Amazon trong cuộc đấu tranh giành quyền lợi của họ.
“Chúa Thánh Thần duy trì bản sắc của chúng tôi với tư cách là một Giáo hội luôn sát cánh cùng người dân và đấu tranh cùng với người dân vì quyền lợi của họ”, theo nội dung lá thư.
Minh Tuệ (theo Crux)
