Đức Hồng Y Jean-Claude Hollerich Địa phận Luxembourg, Tổng Tường trình viên của Thượng Hội Đồng Giám Mục, phát biểu tại một cuộc họp báo để trình bày thông tin cập nhật về tiến trình của Thượng Hội Đồng Giám Mục tại Vatican vào ngày 26 tháng 8 năm 2022. Bên cạnh là Đức Hồng Y Mario Grech, Tổng Thư ký của Thượng Hội Đồng Giám Mục (Ảnh: CNS/ Paul Haring)
Lần đầu tiên, giáo dân, bao gồm cả phụ nữ, sẽ phục vụ với tư cách là thành viên đầy đủ của Thượng Hội đồng Giám mục về Hiệp hành với quyền bỏ phiếu, Vatican công bố hôm thứ Tư, như một phần của một loạt những thay đổi lớn hơn đối với các quy tắc quản lý việc tham gia các hội nghị thượng đỉnh do Đức Giáo hoàng triệu tập này.
Phát biểu với các nhà báo hôm thứ Tư trong một cuộc họp báo về những thay đổi, Đức Hồng Y Jean-Claude Hollerich Địa phận Luxembourg và là Tổng Tường trình viên của Thượng Hội đồng Giám mục đang diễn ra của Đức Thánh Cha Phanxicô, cho biết quyết định này “không phải là một cuộc cách mạng” nhưng cấu thành “một sự thay đổi quan trọng”.
Theo các quy tắc trước đây, một Thượng Hội đồng được định nghĩa theo Giáo luật là một cuộc quy tụ của các thành viên, trong đó “phần lớn là các Giám mục” được bầu chọn bởi Hội đồng Giám mục quốc gia của họ. Các thành viên khác, thường là Giám mục hoặc nam Tu sĩ, được bổ nhiệm bởi Đức Giáo hoàng hoặc do các Dòng tu của họ chọn.
Tư cách thành viên của các Thượng Hội đồng trước đây cũng bao gồm các quan chức trong văn phòng của Thượng Hội đồng Giám mục ở Rôma và những người đứng đầu các cơ quan của Vatican, những người ít nhất có cấp bậc Tổng Giám mục, cũng như 10 giáo sĩ thuộc các Tu hội Đời sống Thánh hiến, những người được các cộng đoàn tương ứng của họ bầu chọn.
Ngoài ra, theo truyền thống, nhóm tuyển chọn các thính giả cũng được mời tham dự các cuộc họp của Thượng Hội đồng, nghĩa là họ có thể lắng nghe và tham gia vào các cuộc thảo luận nhóm, nhưng không thể bỏ phiếu cho tài liệu chung kết.
Mặc dù phụ nữ theo truyền thống tham gia vào các Thượng Hội đồng với tư cách là quan sát viên, cố vấn, kiểm toán viên và chuyên gia, nhưng không ai từng là thành viên đầy đủ có quyền bỏ phiếu cho tài liệu chung kết của Thượng Hội đồng, tài liệu này thường được dùng làm cơ sở cho một Tông Huấn của Đức Giáo hoàng về chủ đề của Thượng Hội đồng được công bố một số vài tháng sau.
Trong khi phần lớn các quy tắc vẫn giữ nguyên, hôm thứ Tư, Thượng Hội đồng Giám mục đã công bố rằng họ đã sửa đổi các quy tắc, trong số những điều khác, bỏ qua tư cách thành viên của 10 giáo sĩ do các cộng đoàn của họ bổ nhiệm.
Một tuyên bố từ Thượng Hội đồng Giám mục cho biết các giáo sĩ này hiện đã được thay thế “bởi 5 Nữ tu và 5 nam Tu sĩ” thuộc các Tu hội Đời sống Thánh hiến khác nhau, những người được chọn tham dự với tư cách là thành viên, tất cả đều “có quyền bỏ phiếu”.
Các quy tắc mới cũng loại bỏ các kiểm toán viên của Thượng Hội đồng và cho phép bổ nhiệm thêm 70 thành viên không phải Giám mục bất kể địa vị giáo sĩ, nghĩa là họ có thể là Linh mục, Tu sĩ nam nữ, Phó tế, giáo dân nam nữ.
70 thành viên này sẽ được Đức Thánh Cha chọn từ danh sách 140 người được đưa ra bởi bảy cuộc họp quốc tế của các Hội đồng Giám mục và Hội đồng Thượng phụ của các Giáo hội Công giáo Đông phương. Khoảng 20 trong số 70 suất được dành cho các thành viên của các Giáo hội Công giáo theo nghi lễ Đông phương.
Các tiêu chuẩn mới yêu cầu một nửa trong số 70 người này là phụ nữ và họ cũng bao gồm cả những người trẻ tuổi. Với tư cách là thành viên chính thức, 70 người này cũng sẽ có quyền bỏ phiếu.
“Khi lựa chọn họ, không chỉ tính đến văn hóa chung và sự thận trọng, mà còn về kiến thức của họ, cả lý thuyết lẫn thực tiễn, cũng như sự tham gia của họ trong các khả năng khác nhau trong tiến trình Thượng Hội đồng”, một tuyên bố từ Thượng Hội đồng Giám mục cho biết.
Ngoài 70 người này, các đại biểu do Đức Giáo hoàng bổ nhiệm giờ đây không còn giới hạn đối với các Giám mục, và cũng có thể bao gồm giáo dân, Linh mục hoặc Phó tế.
Sửa đổi thứ ba đối với các quy tắc nói rằng các thành viên Thượng Hội đồng đại diện cho các cơ quan của Vatican giờ đây sẽ được bổ nhiệm bởi Đức Giáo hoàng, thay vì chỉ giới hạn ở những người giữ chức vụ Tổng Giám mục.
Với các quy tắc mới, giờ đây sẽ có ít nhất 40 phụ nữ tham gia với tư cách là thành viên bỏ phiếu tích cực trong các cuộc họp Thượng Hội đồng, cộng với bất kỳ người nào khác mà Đức Giáo hoàng chọn để bổ nhiệm.
Đức Thánh Cha Phanxicô đã phê chuẩn các quy tắc mới vào ngày 17 tháng Tư.
Theo Đức Hồng y Hollerich, phần lớn các thành viên, thường là hơn 200 người, vẫn sẽ là các Giám mục, với khoảng 20-25% thành viên không phải là Giám mục.
Trong nhiều năm, quyền bỏ phiếu của phụ nữ trong các cuộc họp Thượng Hội đồng đã trở thành vấn đề gây tranh cãi đối với những người Công giáo mong muốn phụ nữ được tham gia nhiều hơn vào các vai trò đưa ra quyết định và có ý nghĩa trong Giáo hội.
Áp lực trao quyền bỏ phiếu cho phụ nữ trong các Thượng Hội đồng đã gia tăng trong những năm gần đây, bao gồm cả trong hội trường Thượng Hội đồng, với việc những người chỉ trích than phiền rằng trong các cuộc họp Thượng Hội đồng trước đây, các ngoại lệ đối với các quy tắc đã được đưa ra để cho phép các Bề trên Tổng quyền Dòng nam tu và các Linh mục không phải là Giám mục có quyền bỏ phiếu, nhưng không làm như vậy đối với các đối tác nữ của họ.
Trước thềm Thượng Hội đồng Giám mục đặc biệt năm 2019 về khu vực Amazon, một nhóm hoạt động của những người phụ nữ Công giáo cấp tiến, Tiếng nói Đức tin (Voices of Faith), đã tổ chức một cuộc họp báo với sự tham dự của một nhóm Nữ tu người Thụy Sĩ kêu gọi phụ nữ phải được trao quyền bỏ phiếu trong Thượng Hội đồng.
Vào năm 2018, Hội nghị về việc Truyền chức cho Phụ nữ đã tổ chức một cuộc biểu tình bên ngoài Vatican khẳng định rằng phụ nữ phải được trao quyền bầu cử và đưa ra một bản kiến nghị thu hút gần 10.000 chữ ký chỉ trong vòng hai tuần lễ.
Chỉ 3 năm sau, Đức Thánh Cha Phanxicô đã đưa ra tín hiệu rằng tiến bộ trên mặt trận này đang được thực hiện khi ngài bổ nhiệm Nữ tu người Pháp Nathalie Becquart làm phó Tổng thư ký của Thượng Hội đồng Giám mục, một vị trí theo truyền thống đi kèm với quyền biểu quyết trong các cuộc họp Thượng Hội đồng.
Các quan chức của Vatican trong quá khứ đã bảo vệ các quy tắc chỉ dành cho Giám mục để bỏ phiếu với lý do rằng các cuộc họp là Thượng Hội đồng của “các Giám mục”, và do đó, việc các Giám mục là người bỏ phiếu là điều hợp lý.
Việc bổ nhiệm Nữ tu Becquart khiến Sơ trở thành người phụ nữ đầu tiên có quyền bỏ phiếu trong các cuộc họp Thượng Hội đồng. Đối với Thượng Hội đồng Giám mục sắp tới vào tháng 10, giờ đây Nữ tu Becquart sẽ được tham gia cùng với một loạt những phụ nữ khác bỏ phiếu.
Trong một cuộc họp báo vào tuần trước về việc kết thúc giai đoạn lục địa của Thượng Hội đồng Giám mục về Hiệp hành, Nữ tu Becquart cho biết danh sách đầy đủ các thành viên và các tham dự viên tham gia Thượng Hội đồng sẽ được công bố vào tháng 5, cùng với tài liệu chuẩn bị, được gọi là Tài liệu làm việc, cho cuôc họp của Thượng Hội đồng Giám mục vào tháng 10.
Được Đức Thánh Cha Phanxicô chính thức khai mạc vào tháng 10 năm 2021, Thượng Hội đồng Giám mục về Hiệp hành có tên chính thức là: “Vì một Giáo hội Hiệp hành: Hiệp thông, Tham gia, Sứ vụ”, và là một tiến trình gồm nhiều giai đoạn sẽ lên đến đỉnh điểm trong hai cuộc họp tại Rôma vào tháng 10 năm nay và tháng 10 năm 2024.
Cuộc họp tại Rome năm nay sẽ kéo dài từ ngày 4 đến ngày 29 tháng 10, và sẽ đánh dấu lần đầu tiên phụ nữ và giáo dân nói chung có quyền bỏ phiếu.
Trong tuyên bố của mình, Thượng Hội đồng Giám mục cho biết quyết định của Đức Thánh Cha mở rộng thành viên để bao gồm nhiều Linh mục cũng như Phó tế và giáo dân “củng cố tính vững chắc của toàn bộ tiến trình”.
Minh Tuệ (theo Crux)
