Đức Hồng Y Marx (Ảnh: CNS)
Năm 2020 đã trôi qua tròn một tháng và đã chồng chất với rất nhiều kỳ vọng đối với Đức Thánh Cha Phanxicô.
Báo cáo được chờ đợi từ lâu về vụ McCarrick đã sớm đến kỳ hạn vào đầu năm nay; cũng như Tông Huấn được mong đợi sau Thượng Hội đồng Giám mục về khu vực Amazon. Ngoài ra, Tông Hiến mới về cuộc cải cách Giáo triều La Mã cũng đang được chờ đợi công bố.
Nhưng sôi sục bên dưới bề mặt đó là một câu hỏi mà cuối cùng có thể xác định toàn bộ Triều đại Giáo hoàng của Đức Phanxicô: Ngài sẽ làm gì liên quan đến người Đức?
Hội đồng Giám mục Đức đã trải qua một cuộc xung đột với Roma kể từ khi họ công bố “tiến trình Thượng Hội đồng ràng buộc” hai năm, để giải quyết – và cải cách – Giáo huấn và kỷ luật của Giáo hội toàn cầu về các vấn đề từ tình trạng độc thân giáo sĩ cho đến việc phong chức cho phụ nữ và những cuộc kết hợp đồng giới.
Khi họ công khai thực hiện ý định của mình vào năm ngoái, hợp tác với Ủy ban Công giáo Trung ương Đức (những người có quan điểm trái ngược với Giáo hội về tất cả những vấn đề này), tất cả mọi nỗ lực đã được thực hiện để khiến họ thay đổi đường hướng.
Chính Đức Thánh Cha Phanxicô đã viết một lá thư gửi cho toàn thể Giáo hội ở Đức, cảnh báo chống lại ‘công nghị tính’ sai lầm, một nguyên nhân bắt nguồn từ việc làm cho Giáo hội phù hợp với đạo đức và tư tưởng thế tục hiện đại, mà Ngài gọi là chủ nghĩa “tân Pelagiô”, trong đó “tìm cách sắp xếp và điều chỉnh đời sống của Giáo hội, đồng thời thích nghi nó với logic hiện tại”.
Kết quả, Đức Phanxicô nói, sẽ là một cơ quan Giáo hội “được tổ chức tốt và thậm chí là được ‘hiện đại hóa’, nhưng không có linh hồn và sự mới mẻ truyền giáo”.
Khi các mối bận tâm mục vụ của ĐTC Phanxicô không được chú ý, những người đứng đầu Giáo triều đã đưa ra những cảnh báo rõ ràng, trước tiên là riêng tư, sau đó là công khai: các kế hoạch của Đức là một thách thức đối với tính phổ quát của Giáo huấn và kỷ luật Công giáo và không có giá trị.
Không nản lòng, các giám mục Đức đã bắt đầu phiên họp đầu tiên của tiến trình Thượng Hội đồng của họ tại Frankfurt hôm 30/11.
Không rõ liệu Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ làm gì để đáp lại, nhưng điều rõ ràng là chương trình nghị sự của Đức đã đề cập đến mọi vấn đề lớn trên bàn làm việc của Giáo hoàng trong năm nay.
Vấn đề độc thân giáo sĩ đã là một chủ đề gây tranh cãi ở Roma, trước và sau Thượng Hội đồng Giám mục về khu vực Amazon. Đức Hồng y Marc Ouellet và Đức Hồng y Beniamino Stella đã có những bài phát biểu công khai bảo vệ kỷ luật vào tháng Mười. Gần đây, Đức Hồng Y Sarah đã xuất bản một cuốn sách với sự đóng góp của Đức Nguyên Giáo Hoàng Benedict XVI mang đến sự bảo vệ kiên quyết đối với thực hành này.
Trong khi các phát ngôn viên chính thức của Giáo hoàng đã nhấn mạnh cam kết cá nhân của Đức Thánh Cha Phanxicô về sự độc thân Linh mục, thì sự sáng suốt chín chắn là một sự khắc chế hẹp đối với Amazon có thể đáp ứng với sự chấp thuận của ĐTC Phanxicô. Nhưng sự tự do của ĐTC Phanxicô để giải quyết vấn đề Amazon một cách riêng biệt có thể chứng minh là bị hạn chế.
Việc chấm dứt tình trạng độc thân bắt buộc được coi như là một trong những kết quả mong đợi của tiến trình Thượng Hội đồng Giám mục Đức, và các Giám mục đã tuyên bố rằng họ sẽ nắm bắt bất kỳ ngoại lệ nào đã được thực hiện đối với Amazon.
Đức Giám mục Franz-Josef Bode, Phó Chủ tịch Hội đồng Giám mục Đức, cho biết trong một cuộc phỏng vấn năm 2018 rằng nếu việc phong chức cho những người đàn ông đã kết hôn được cho phép đối với Amazon, người Đức cũng sẽ khăng khăng đòi sự ủy quyền tương tự.
“Điều này là hiển nhiên”, Đức Cha Bode cho biết vào thời điểm đó, đồng thời nhấn mạnh rằng “tình trạng khẩn cấp mục vụ” trong Giáo phận Osnabrück của ngài và các Giáo phận khác tại Đức là “hoàn toàn khác nhau nhưng cũng rất nghiêm trọng”.
Đức Giám mục Franz-Josef Overbeck Địa phận Essen, đồng thời là Chủ tịch của tổ chức Adveniat, tổ chức viện trợ của Giáo hội tại Đức cho Mỹ Latinh, đã gọi Thượng Hội đồng Giám mục về khu vực Amazon là “điểm không thể quay lại” đối với Giáo hội và “sẽ không có gì giống như trước đây”.
Trọng tâm của cuộc tranh chấp về tình trạng độc thân giáo sĩ, và những thay đổi khác đang được đưa ra trong tiến trình Thượng Hội đồng của các Giám mục Đức, là cuộc đấu tranh quyền lực ngày càng gia tăng giữa Roma và Giáo hội ở Đức.
Trong khi Đức Thánh Cha Phanxicô và Giáo triều của Ngài đã xác quyết rằng chỉ Vatican mới có thể đề cập và giải quyết các vấn đề về Giáo huấn và kỷ luật của Giáo hội toàn cầu, thì người Đức cũng đã xác quyết tương tự rằng họ nhận thấy một tương lai rất khác đối với Giáo hội.
Vào ngày 27 tháng 1, Thư ký của Hội đồng Giám mục Đức đã đưa ra một cuộc phỏng vấn nhấn mạnh rằng “thật không thể chấp nhận được” khi Roma tiếp tục có toàn quyền đối với Giáo huấn và kỷ luật của Giáo hội toàn cầu. Thay vào đó, Linh mục Hans Langendorfer, SJ, kêu gọi các khu vực khác noi theo tấm gương của Đức và buộc thực hiện một cách hiệu quả thông qua một mô hình liên bang mới về Giáo hội.
Trong khi một số người đang mong đợi các vấn đề cuối cùng sẽ đến lúc quyết định với việc Đức Thánh Cha Phanxicô phải dứt khoát khiến họ phải từ bỏ hoặc buộc họ quay trở lại, thì những người khác lại chỉ ra một mục khác trong chương trình nghị sự của ĐTC Phanxicô như là đoạn kết của cuộc tranh chấp.
Hội đồng Hồng y Cố vấn của ĐTC Phanxicô vẫn đang xem xét thông tin phản hồi về dự thảo “Evangelium praedicate” năm ngoái, Tông Hiến mới về cấu trúc và chức năng của Giáo triều La Mã. Bị chôn vùi trong văn bản dự thảo, trong phần sắp đặt thẩm quyền của Bộ Giáo lý Đức tin, là một điều khoản trực tiếp theo đề xuất của Đức về một Giáo hội liên bang.
Văn bản dự thảo đề cập đến “trách nhiệm nền tảng” của cá nhân các Giám mục và các Hội đồng Giám mục quốc gia đối với với Giáo hội tại các quốc gia và các khu vực khác nhau. Đây là một sự đổi mới quan trọng, bản dự thảo Tông Hiến đề cập một cách cụ thể đến “thẩm quyền Giáo lý chính thống” của các Hội đồng Giám mục quốc gia, và đồng thời cho biết rằng Bộ Giáo lý Đức tin sẽ “áp dụng nguyên tắc bổ trợ” đối với bất kỳ biện pháp nào liên quan đến “việc bảo vệ đức tin”.
Nhiều nguồn tin quen thuộc với quá trình soạn thảo đã chia sẻ với CNA rằng điều khoản này, trước đây được gọi là “bản thiết kế chi tiết của chủ nghĩa liên bang”, đã được thông báo rất nhiều bởi mong muốn của Đức Hồng Y Reinhard Marx Địa phận Munich, người đứng đầu Hội đồng Giám mục Đức và là thành viên chủ chốt của Hội đồng Hồng y Cố vấn của ĐTC Phanxicô. Các nguồn tin tương tự, ở một số cơ quan trong Giáo triều, phát biểu với CNA rằng đó là trọng tâm của những lời chỉ trích kéo dài trong những phản hồi được đưa ra bởi các Giám mục trên khắp thế giới vào mùa hè năm ngoái.
Các quan chức trong Bộ Giáo lý Đức tin và Bộ Giám mục đã phát biểu với CNA rằng, nếu như điều khoản này vẫn nằm trong văn bản cuối cùng của Tông Hiến, thì về cơ bản, nó sẽ xác nhận tiến trình của Thượng Hội đồng Giám mục Đức.
“Đây là lý do cho sự quả quyết và sự táo bạo của họ”, một quan chức cấp cao đã phát biểu với CNA trong tuần này. “Đây là một trò chơi chờ đợi – họ nói chúng tôi ‘hãy chờ đợi xem kết quả của chúng tôi trước khi phán xét tiến trình này’, nhưng sau đó họ có thể nói rằng họ có thẩm quyền này và đề nghị sự bổ trợ”.
“Đừng bao giờ để tâm đến việc Thánh Bộ nào đứng đầu [có quyền ưu tiên tại Roma], hai ý kiến này có thể xây dựng lại toàn bộ Giáo hội”.
Đức Thánh Cha Phanxicô đã biến cuộc thảo luận cởi mở và đôi khi gây tranh cãi trở thành một dấu ấn trong Triều đại Giáo hoàng của mình và Ngài được nhiều người coi là thích lắng nghe tất cả mọi khía cạnh của một vấn đề trước khi đưa ra quyết định. Nhưng với “đường hướng Thượng Hội đồng ràng buộc” của họ giờ đây chính thức được tiến hành, ĐTC Phanxicô có thể ngày càng cảm thấy các Giám mục Đức như đang cố gắng ngăn cản Ngài khỏi việc khiến họ phải từ bỏ. Trong khi ĐTC Phanxicô có thể không thích một cuộc đối đầu công khai, họ có thể không để Ngài có sự lựa chọn nào khác.
Cho dù ĐTC Phanxicô chuyển sự chú ý của mình đến ngõ ngách xa nhất của Amazon, hay công cuộc cải cách Giáo triều của Ngài ở Roma, Đức Thánh Cha có thể nhận thấy rằng tất cả mọi con đường đều đi qua Berlin vào năm 2020.
Minh Tuệ (theo Catholic Herald)
