Các tín hữu tổ chức buổi canh thức thinh lặng và cầu nguyện cho các nạn nhân bị lạm dụng tình dục bởi hàng giáo sĩ của Giáo hội, bên ngoài Tu viện Jeronimos thế kỷ 16 ở Lisbon, thứ Tư, ngày 22 tháng 2 năm 2023 (Ảnh: AP/ Armando Franca)
LISBON, Bồ Đào Nha (AP) — Khi một hội đồng bao gồm các chuyên gia đọc to một số báo cáo đau lòng mà họ đã thu thập được từ các nạn nhân của vấn nạn lạm dụng tình dục trẻ em mới được phát hiện gần đây trong Giáo hội Công giáo Bồ Đào Nha, các Giám mục cấp cao của nước này đã không khỏi lúng túng khi ngồi ở hàng ghế đầu của thính phòng.
Trong một chương trình truyền hình trực tiếp, các chuyên gia đã báo cáo vào tháng 2 rằng ít nhất 4.815 bé trai và bé gái đã bị lạm dụng kể từ năm 1950, hầu hết ở độ tuổi 10-14.
Trước những phát hiện đáng kinh ngạc, các quan chức cấp cao của Giáo hội Bồ Đào Nha đã khẳng định rằng chỉ có một số ít trường hợp giáo sĩ lạm dụng tình dục. Họ thậm chí còn mất uy tín hơn với phản ứng vụng về và do dự đến nỗi các nạn nhân được truyền cảm hứng để thành lập nhóm vận động cho những người sống sót đầu tiên của Bồ Đào Nha để yêu cầu bồi thường.
Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ lội vào vũng lầy của sự tính toán của Bồ Đào Nha với di chứng của vấn nạn giáo sĩ lạm dụng tình dục và những hành động bao che khi ngài đến Lisbon vào thứ Tư tới để tham gia Đại hội Giới trẻ Thế giới, cuộc tụ họp của giới trẻ Công giáo quốc tế. Mặc dù không có đề cập đến vụ bê bối trong chương trình nghị sự chính thức của tính toán, nhưng ngài dự kiến sẽ gặp gỡ các nạn nhân trong chuyến viếng thăm của mình.
Đức Thánh Cha Phanxicô cũng sẽ viếng thăm Đền thờ ở Fatima, một thị trấn nông thôn của Bồ Đào Nha, là một trong những điểm hành hương nổi tiếng nhất của Giáo hội Công giáo. Năm 1917, ba đứa trẻ chăn cừu người Bồ Đào Nha cho biết chúng đã nhìn thấy Đức Trinh Nữ Maria hiện ra trên một cây sồi ở đó, một sự kiện phi thường trong lịch sử Giáo hội vào thế kỷ 20.
Antonio Grosso, người nói rằng mình đã bị lạm dụng tình dục tại một nơi trú ẩn tôn giáo trước đây dành cho các bé trai ở Fatima vào những năm 1960, đã nỗi giận phản đối cách tiếp cận của Giáo hội.
Các quan chức Giáo hội “không tin những gì nạn nhân nói với họ, nhưng họ tin những đứa trẻ nói rằng chúng đã nghe thấy Đức Mẹ nói với chúng trên một ngọn cây”, một nhân viên ngân hàng 70 tuổi đã nghỉ hưu nói.
Bồ Đào Nha là quốc gia gần đây nhất phải đối mặt với hàng thập kỷ lạm dụng tình dục bởi các Linh mục và sự bao che của các Giám mục và Bề trên Dòng tu. Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo Giáo hội Bồ Đào Nha dường như đã học được rất ít từ các anh em Giám mục của họ ở Hoa Kỳ, Châu Âu và Châu Mỹ Latinh, những người đã phải đối mặt với những cuộc khủng hoảng tương tự.
Kể từ khi báo cáo được công bố, hàng giáo phẩm của Bồ Đào Nha đã thay đổi kế hoạch — và vẫn chưa ngã ngũ — về vấn đề thanh toán tiền bồi thường cho các nạn nhân. Họ đã do dự trong việc đình chỉ các thành viên đang hoạt động trong hàng giáo sĩ có tên trong báo cáo.
Bà Anne Barrett Doyle của BishopAccountability.org, một nhóm của Hoa Kỳ duy trì một kho lưu trữ trực tuyến về vấn đề lạm dụng trong Giáo hội Công giáo, cho biết các Giám mục Bồ Đào Nha đã mong đợi ủy ban độc lập sẽ giúp họ khôi phục lòng tin bằng cách tiết lộ lịch sử lạm dụng và hành vi bao che trong khi cho phép họ “xin lỗi, đưa ra sự đảm bảo về những cải cách, và tiếp tục”.
“Kế hoạch của họ phản tác dụng khủng khiếp”, bà Doyle nói trong một email. “Với việc tìm thấy gần 5.000 nạn nhân và tuyên bố gây sửng sốt về việc các linh mục bị buộc tội vẫn đang thi hành sứ vụ, ủy ban hóa ra lại độc lập hơn so với những gì các giám mục mặc cả… Đó là một tính toán sai lầm tai hại”.
Với kết quả gây sốc, ban đầu các nhà chức trách Giáo hội lập luận rằng các khoản bồi thường có thể xảy ra là vấn đề của các tòa án, nơi ở Bồ Đào Nha bị tồn đọng và có tiếng xấu là chậm đưa ra quyết định, thường mất nhiều năm. Đức Hồng Y Manuel Clemente Địa phận Lisbon cho biết Giáo hội sẽ chỉ làm những gì mà tòa án xác định là phải làm.
“Mọi thứ có thể được thực hiện theo luật sẽ được thực hiện theo luật”, Đức Hồng Y Clemente giải thích. “Nhưng đừng mong đợi chúng tôi làm bất cứ điều gì khác, bởi vì chúng tôi không thể làm gì khác”.
Đức Hồng Y Clemente và các quan chức khác cũng nhận xét rằng theo luật Bồ Đào Nha, kẻ thủ phạm phải chịu trách nhiệm về bất kỳ khoản bồi thường nào — chứ không phải tổ chức mà người đó trực thuộc.
Đức Hồng Y Clemente cho biết sẽ là “sự xúc phạm” nếu đề nghị bồi thường cho các nạn nhân. Hơn nữa, ngài và các quan chức Giáo hội khác tuyên bố rằng không có nạn nhân nào trong bảng câu hỏi trực tuyến do ủy ban chuyên gia tạo ra cho biết họ đang tìm kiếm sự đền bù. Ủy ban nói với hãng tin Associated Press rằng điều đó không đúng.
Đến tháng 4, Giáo hội đã làm dịu quan điểm của mình, nói rằng họ không loại trừ việc bồi thường. Giáo hội hứa sẽ “sẵn sàng giúp đỡ” các nạn nhân và cho biết nếu thủ phạm bị kết án không thể chi trả, Giáo hội sẽ làm điều đó. Các quan chức Giáo hội đã không xây dựng chi tiết về những kế hoạch đó.
Đức Hồng Y Clemente cũng tuyên bố rằng Ủy ban Độc lập về Nghiên cứu các vụ Lạm dụng Trẻ em trong Giáo hội Công giáo, một nhóm chuyên gia do các nhà chức trách Bồ Đào Nha thành lập, đã trao cho Giáo hội một danh sách tên những kẻ lạm dụng bị cáo buộc mà không có bằng chứng thực tế.
Nhận xét đó đã gây khó chịu đối với các chuyên gia, những người nói rằng họ đã nỗ lực để đưa ra những phát hiện của mình và cung cấp tài liệu hỗ trợ, bao gồm cả lời khai của nhân chứng được chấp nhận trước tòa.
Ngoài ra, các nhà chúc trách Giáo hội cho biết các giáo sĩ đang hoạt động được nêu tên là những kẻ lạm dụng bị cáo buộc chỉ có thể bị đình chỉ nhiệm vụ sau khi có thủ tục pháp lý hợp pháp để họ có thể trình bày lời bào chữa của mình, có lẽ là trong phòng xử án. Các quan chức, dưới áp lực của công chúng, sau đó đã đình chỉ bốn trong số hai chục linh mục được xác định trong báo cáo.
Vào tháng 3 năm ngoái, Giáo hội đã hứa sẽ xây dựng một đài tưởng niệm các nạn nhân vốn sẽ được khánh thành vào dịp Đại hội Giới trẻ Thế giới. Một vài tuần trước khi Đức Thánh Cha Phanxicô đến, trong một sự bối rối khác, các nhà chức trách Giáo hội đã loại bỏ kế hoạch đó và nói một cách mơ hồ rằng sẽ có hành động gì đó được thực hiện sau.
Grosso, nạn nhân bị lạm dụng, cho biết anh và những người khác đã rất “phẫn nộ và vô cùng đau buồn” trước phản ứng của Giáo hội nên họ đã thành lập một nhóm vận động hành lang, được gọi là Hiệp hội Trái tim Câm lặng, để giúp các nạn nhân nhận được tiền bồi thường. Nhóm này cũng cung cấp sự hỗ trợ tâm lý và trợ giúp pháp lý chuyên nghiệp.
Hành trình cá nhân của Grosso đã đưa anh từ một người tương lai sẽ trở thành Linh mục đang theo học tại một Chủng viện ở Bồ Đào Nha khi còn nhỏ trở thành người đồng sáng lập hiệp hội các nạn nhân bị lạm dụng tình dục đầu tiên ở Bồ Đào Nha. Khi còn nhỏ, Grosso nói, anh rất thích Thánh lễ đến nỗi anh đã tái diễn lại việc cử hành Thánh lễ ở nhà.
Nhưng trong khoảng thời gian từ 10 đến 12 tuổi, khi đi học xa nhà, Grosso nói rằng anh đã bị lạm dụng tình dục trước hết bởi một Linh mục và sau đó là một tu sĩ Dòng Phanxicô.
Bị dằn vặt bởi cảm giác tội lỗi và tổn thương, trong suốt 10 năm, Grosso không bao giờ nói với ai về những gì đã xảy ra. Khi còn là một thiếu niên, Grosso đã có những giai đoạn “giận dữ, nhục nhã, xấu hổ”, Grosso nói. Kết quả: một cậu bé muốn trở thành Linh mục đã trở thành một người vô thần trưởng thành.
Chỉ khi đã trở thành một thanh niên, Grosso mới bắt đầu đề cập chủ đề này với bạn bè. Grosso nói với bạn gái của mình, người đã trở thành vợ anh ấy. Họ đã có hai cô con gái.
Khi Grosso công khai kể lại câu chuyện của mình trong một cuộc phỏng vấn trên tạp chí Bồ Đào Nha năm 2002, cảm thấy được khuyến khích làm như vậy bởi những tiết lộ về vấn nạn lạm dụng tình dục trong Giáo hội đang nổi lên khắp thế giới, cô con gái 27 tuổi lúc đó của anh là Barbara đã gửi cho anh một lá thư viết tay. Grosso đã giữ nó gấp lại trong ví của mình trong suốt hai thập kỷ qua. Bức thư ca ngợi lòng dũng cảm của Grosso và nói với anh ấy rằng con gái anh ấy tự hào về anh ấy. Anh đọc bức thư mà ứa nước mắt.
Grosso cảm thấy xúc động để hành động ngay bây giờ, bởi vì Giáo hội đã phản ứng với “sự khinh thường” trước sự dày vò của các nạn nhân và vẫn đang cố gắng che đậy sự thật. Grosso muốn thấy Đức Thánh Cha Phanxicô nói về vấn đề này khi ở Bồ Đào Nha.
Giáo hội ở Bồ Đào Nha đã đưa ra lời xin lỗi về vấn đề lạm dụng. Giáo hội đang phối hợp làm việc với hiệp hội hỗ trợ nạn nhân của Bồ Đào Nha và đang thiết lập các thủ tục và điều chỉnh các phản ứng của mình đối với vấn nạn lạm dụng tình dục trong Giáo hội. Đội ngũ nhân viên tại Đại hội Giới trẻ Thế giới đang được đào tạo cụ thể về cách ngăn ngừa và phát hiện lạm dụng.
Tuy nhiên, vấn đề còn vượt xa khỏi Bồ Đào Nha, Barrett Doyle nói.
Tính toán của Bồ Đào Nha chậm hơn so với những sự việc đã xảy ra ở Hoa Kỳ, Úc, Pháp và Đức, bà Barrett Doyle nói, nhưng ngang bằng với các phản ứng của Giáo hội ở Tây Ban Nha và Ba Lan cũng như hầu hết các quốc gia ở Nam Mỹ, Trung Mỹ và Châu Phi.
“Nói cách khác, và đáng buồn thay, hàng giáo phẩm của Bồ Đào Nha không phải là ngoại lệ; nó là tiêu biểu”, bà Barrett Doyle nói.
Minh Tuệ (theo America)
