Đức Thánh Cha Phanxicô tại G7: ‘AI không được thay thế việc đưa ra quyết định của con người’

Đức Thánh Cha Phanxicô nhấn mạnh rằng phẩm giá con người đòi hỏi các quyết định của trí tuệ nhân tạo (AI) phải nằm dưới sự kiểm soát của con người khi ngài lần đầu tiên tham gia hội nghị thượng đỉnh G7 vào thứ Sáu, ngày 14 tháng 6.

“Đối mặt với sự kỳ diệu của máy móc, vốn dường như có thể lựa chọn một cách độc lập, chúng ta phải hiểu rõ rằng việc đưa ra quyết định, ngay cả khi chúng ta phải đối mặt với những khía cạnh đôi khi kịch tính và cấp bách của nó, phải luôn được trao cho con người”, Đức Thánh Cha phát biểu trước các nhà lãnh đạo thế giới hôm 14 tháng 6.

“Chúng ta sẽ đẩy nhân loại vào một tương lai không còn hy vọng nếu chúng ta tước đi khả năng đưa ra quyết định về bản thân và cuộc sống của họ bằng cách buộc họ phải phụ thuộc vào sự lựa chọn của máy móc”, Đức Thánh Cha cho biết thêm. “Chúng ta cần đảm bảo và bảo vệ một không gian để con người có thể kiểm soát phù hợp những lựa chọn do các chương trình trí tuệ nhân tạo đưa ra: chính phẩm giá con người phụ thuộc vào điều đó”.

Hội nghị thượng đỉnh các quốc gia công nghiệp hóa Nhóm 7 quốc gia công nghiệp phát triển (G7) đang được tổ chức từ ngày 13 đến ngày 15 tháng 6 tại vùng Puglia phía nam nước Ý.

Đức Thánh Cha Phanxicô đã tham gia phiên họp “tiếp cận cộng đồng” vào ngày 14 tháng 6, bao gồm cả các quốc gia và tổ chức quốc tế được mời và nói về các chủ đề về trí tuệ nhân tạo, năng lượng cũng như các khu vực Châu Phi và Địa Trung Hải.

Đức Thánh Cha đã tổ chức các cuộc gặp song phương với một số nhà lãnh đạo đáng chú ý trước phiên họp, trong đó có Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy. Sau phiên họp, Đức Thánh Cha có cuộc gặp gỡ song phương với Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và những người khác.

Gọi AI là “một công cụ thú vị và đáng sợ”, Đức Thánh Cha nhấn mạnh rằng trí tuệ nhân tạo phải được sử dụng vì mục đích tốt đẹp và xây dựng một ngày mai tốt đẹp hơn, đồng thời hướng tới lợi ích của con người.

“Việc sử dụng tốt công nghệ AI tùy thuộc vào mọi người, nhưng trách nhiệm thuộc về chính trị là tạo ra các điều kiện để việc sử dụng hữu hiệu như vậy có thể thực hiện được và mang lại hiệu quả”, Đức Thánh Cha nhấn mạnh.

Vatican cho biết bản sao toàn bộ bài phát biểu của Đức Thánh Cha, được đọc dưới dạng phiên bản rút gọn một chút, đã được trao cho các tham dự viên tham dự hội nghị.

Đức Thánh Cha Phanxicô đã thu hút sự chú ý đến sự phức tạp của trí tuệ nhân tạo như một công cụ, đồng thời cảnh báo rằng “nếu trong quá khứ, con người chế tạo ra những công cụ đơn giản nhận thấy cuộc sống của họ được định hình bởi chúng – con dao giúp họ sống sót qua giá lạnh nhưng cũng phát triển nghệ thuật chiến tranh – giờ đây con người đã chế tạo ra những công cụ phức tạp, họ sẽ thấy cuộc sống của mình được định hình bởi chúng nhiều hơn nữa”.

Đức Thánh Cha Phanxicô cũng kêu gọi các nhà lãnh đạo tái xem xét việc triển khai cái gọi là “vũ khí tự động gây chết người” và cấm sử dụng chúng.

“Điều này bắt đầu từ một cam kết hiệu quả và cụ thể nhằm đưa ra sự kiểm soát phù hợp và lớn hơn bao giờ hết của con người. Không một cỗ máy nào có thể chọn lấy đi mạng sống của con người”, Đức Thánh Cha nói.

Đức Thánh Cha cảnh báo rằng việc sử dụng tốt các dạng trí tuệ nhân tạo tiên tiến sẽ không hoàn toàn nằm dưới sự kiểm soát của người dùng hoặc nhà thiết kế ban đầu, vì trong tương lai, các chương trình AI thậm chí sẽ có thể giao tiếp trực tiếp với nhau để cải thiện hiệu suất.

Sau một buổi sáng đã trọn vẹn, bao gồm các buổi tiếp kiến ​​với Tổng thống Cape Verde và hơn 100 diễn viên hài từ khắp nơi trên thế giới, Đức Thánh Cha Phanxicô đã di chuyển bằng trực thăng tới Borgo Egnazia, khu nghỉ dưỡng sang trọng nơi diễn ra cuộc họp G7.

Đức Thánh Cha Phanxicô đã quay trở về Vatican vào khoảng 9 giờ tối theo giờ địa phương sau khi di chuyển bằng trực thăng khoảng một tiếng rưỡi.

Vatican đã tham gia rất nhiều vào cuộc đối thoại về đạo đức trí tuệ nhân tạo, tổ chức các cuộc thảo luận cấp cao với các nhà khoa học và giám đốc điều hành công nghệ về đạo đức trí tuệ nhân tạo trong năm 2016 và 2020.

Trong bài phát biểu của mình tại G7 hôm thứ Sáu, Đức Thánh Cha Phanxicô cũng đã nhấn mạnh một số hạn chế cụ thể của AI, bao gồm khả năng dự đoán hành vi của con người.

Đức Thánh Cha mô tả việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trong hệ thống tư pháp để phân tích dữ liệu về sắc tộc, loại tội phạm, hành vi trong tù, v.v. của tù nhân để đánh giá mức độ phù hợp của họ đối với việc quản thúc tại gia thay vì bỏ tù.

“Con người luôn phát triển và có khả năng làm chúng ta ngạc nhiên bằng những hành động của mình. Đây là điều mà máy móc không thể tính tới được”, Đức Thánh Cha nói.

Đức Thánh Cha chỉ trích “trí tuệ nhân tạo tạo sinh” (Generative AI), thứ mà ngài cho rằng có thể đặc biệt hấp dẫn đối với sinh viên ngày nay, những người thậm chí có thể sử dụng nó để soạn bài.

“Tuy nhiên, họ quên rằng, nói đúng ra, cái gọi là trí tuệ nhân tạo tạo sinh không thực sự ‘sáng tạo’. Thay vào đó, nó tìm kiếm thông tin trong kho dữ liệu khổng lồ và kết hợp chúng lại với nhau theo phong cách được yêu cầu. Nó không phát triển những phân tích hay khái niệm mới nhưng lặp lại những gì nó tìm thấy, tạo cho chúng một hình thức hấp dẫn”, Đức Thánh Cha nói.

“Khi đó, nó càng tìm thấy một khái niệm hoặc giả thuyết được lặp đi lặp lại thì nó càng cho rằng nó hợp lý và có giá trị. Thay vì mang tính ‘sáng tạo’, thay vào đó nó ‘củng cố’ theo nghĩa nó sắp xếp lại nội dung hiện có, giúp củng cố nội dung đó mà thường không kiểm tra xem nội dung đó có chứa lỗi hay định kiến ​​hay không”.

Điều này có nguy cơ làm suy yếu văn hóa và quá trình giáo dục bằng cách củng cố “tin giả” hoặc một câu chuyện nổi trội, Đức Thánh Cha tiếp tục, đồng thời lưu ý rằng “giáo dục phải cung cấp cho học sinh khả năng suy tư thực sự, tuy nhiên nó có nguy cơ bị giảm xuống chỉ còn là sự lặp lại của các khái niệm, vốn sẽ ngày càng được đánh giá là không thể phản đối, chỉ vì chúng thường xuyên lặp lại”.

Đức Thánh Cha Phanxicô cũng đề cập đến việc sử dụng ngày càng nhiều các chương trình AI, như Chatbot, tương tác trực tiếp với mọi người theo những cách thậm chí có thể mang lại cảm giác dễ chịu và yên tâm vì chúng được thiết kế để đáp ứng nhu cầu tâm lý của con người.

“Thật là một sai lầm thường xuyên và nghiêm trọng khi quên rằng trí tuệ nhân tạo không phải là một con người khác”, Đức Thánh Cha nhấn mạnh.

Dưới đây là một số hình ảnh:

Minh Tuệ (theo CNA)