Đừng nhầm lẫn, “Fiducia Supplicans: Về ý nghĩa mục vụ của các phép lành” đưa ra một “suy tư thần học” được soạn thảo cẩn thận, như đã nêu trong văn bản, “ngụ ý một sự phát triển thực sự từ những gì đã được nói về các phép lành trong Huấn quyền và các văn bản chính thức của Giáo hội. Tuyên bố của Bộ Giáo lý Đức tin mở rộng và đào sâu sự hiểu biết cổ điển về các phép lành bằng cách đưa ra “một đóng góp cụ thể và mang tính đổi mới cho ý nghĩa mục vụ của các phép lành” (nhấn mạnh trong nguyên bản) như được áp dụng cụ thể cho “khả năng có thể chúc lành cho các cặp vợ chồng trong những tình huống không đúng lễ giáo và các cặp đồng tính mà không chính thức xác nhận tình trạng của họ hoặc thay đổi giáo huấn lâu đời của Giáo hội về vấn đề hôn nhân bằng bất kỳ cách thức nào”.
Theo tôi, sự phát triển thực sự ở đây là Đức Thánh Cha Phanxicô đã chuyển trọng tâm sự bận tâm của Giáo hội từ bản chất của mối quan hệ sang cặp đôi liên quan, bằng cách cho phép chúc lành cho các cặp đồng giới mà không tán thành sự kết hợp của họ. (Sự khác biệt này đã được nhắc lại trong thông cáo báo chí do Bộ Giáo lý Đức tin đưa ra vào ngày 5 tháng 1 “để giúp làm rõ việc tiếp nhận Fiducia Supplicans”).
Nghĩa là, Đức Thánh Cha Phanxicô tái tập trung sự chú ý của Giáo hội vào nhu cầu mục vụ dành cho các cặp đồng giới trong khi vẫn ủng hộ Giáo lý của Giáo hội về vấn đề hôn nhân. Việc chuyển sang các nhu cầu mục vụ này vừa cần thiết vừa được hoan nghênh.
Chúng ta có thể lập biểu đồ cho sự phát triển này thông qua ba tài liệu được công bố trong 2 năm qua, bao gồm cả tuyên bố “Fiducia Supplicans”. Trong “Phản hồi của Bộ Giáo lý Đức tin đối với một Dubium về việc chúc lành cho các cuộc kết hợp của những người đồng giới” được ban hành vào tháng 2 năm 2021, Bộ Giáo lý Đức tin khi đó đã tuyên bố rõ ràng rằng “bất kỳ hình thức chúc lành nào có xu hướng thừa nhận các cuộc kết hợp đồng giới như vậy đều bất hợp pháp”. “Việc chúc lành sẽ không biểu lộ ý định trao phó những cá nhân đó cho sự bảo vệ và nâng đỡ của Thiên Chúa… mà là chấp thuận và khuyến khích một sự lựa chọn và một lối sống không thể được công nhận là được sắp xếp một cách khách quan theo các kế hoạch được Thiên Chúa mạc khải”.
Tài liệu thứ hai là một bức thư được công bố vào ngày 2 tháng 10 năm 2023, trong đó Đức Thánh Cha Phanxicô đã trả lời một lá thư dubia do 2 vị Hồng y chuyển cho ngài (và được 3 vị Hồng y khác ủng hộ), tìm cách làm sáng tỏ 5 câu hỏi về Giáo lý, bao gồm cả câu hỏi dubium “ liên quan đến việc khẳng định rằng việc thực hành rộng rãi việc chúc phúc cho các cặp đồng giới là phù hợp với Mặc khải và Huấn quyền”. Các Hồng y hỏi Đức Thánh Cha: “Liệu Giáo hội… có thể chấp nhận những tình huống tội lỗi khách quan như ‘điều tốt’ có thể xảy ra, chẳng hạn như việc kết hợp với những người đồng giới, mà không rời xa Giáo lý đã được mạc khải không?”. Lưu ý rằng trọng tâm lại là các cuộc kết hợp chứ không phải những người liên quan.
Một cặp đôi đồng tính thắp nến tạ ơn tại một nhà thờ Công giáo ở Essen, Đức, vào ngày 30 tháng 10 năm 2021 (Ảnh: OSV News/Harald Oppitz, KNA)
Như đã lưu ý trong “Fiducia Supplicans”, câu trả lời của Đức Thánh Cha Phanxicô đối với các dubium về việc chúc phúc cho các cặp đồng tính “đã cung cấp những giải thích rõ ràng quan trọng cho suy tư này và thể hiện một yếu tố quyết định trong công việc của Bộ Giáo lý Đức tin”. Trong khi thừa nhận rằng Giáo hội “có một sự hiểu biết rất rõ ràng về vấn đề hôn nhân…và nó còn hơn cả một ‘lý tưởng’ đơn thuần”, Đức Thánh Cha nhấn mạnh rằng “sự thận trọng mục vụ phải phân biệt một cách đầy đủ liệu có những hình thức chúc phúc, được yêu cầu bởi một hay nhiều người, vốn không truyền tải một quan niệm sai lầm về hôn nhân”.
Hơn nữa, Đức Thánh Cha nhấn mạnh “trong mối tương quan của chúng ta với mọi người, chúng ta không được đánh mất lòng bác ái mục vụ…. Việc bảo vệ chân lý khách quan không phải là biểu hiện duy nhất của lòng bác ái này”.
Khi nói về sự thận trọng mục vụ và bác ái, Đức Thánh Cha Phanxicô đang nhẹ nhàng hướng dẫn Giáo hội tránh xa điều mà nhiều người coi là chủ nghĩa giáo điều võ đoán của những vị Hồng y đối thoại với ngài.
Cuối cùng, Đức Thánh Cha đưa ra cách tiếp cận mục vụ, mở rộng của mình liên quan đến việc chúc lành cho các cá nhân trong các cuộc kết hợp đồng giới với tuyên bố “Fiducia Supplicans”: “Khi một cặp đồng tính xin được chúc lành…một lời chúc phúc như vậy…là một biểu hiện của trái tim mẫu tử của Giáo hội – tương tự như những gì xuất phát từ cốt lõi của lòng đạo đức bình dân – thì không có ý định hợp pháp hóa bất cứ điều gì, nhưng đúng hơn là cởi mở cuộc sống của một người với Thiên Chúa, cầu xin Ngài nâng đỡ phù giúp để sống tốt hơn, và cũng cầu xin Chúa Thánh Thần để các giá trị của Tin Mừng có thể được sống một cách trung thành hơn” (nhấn mạnh thêm). Đối với những người chỉ trích cho rằng cách tiếp cận này mâu thuẫn với Giáo huấn không thể thay đổi rằng Giáo hội không thể ban phép lành cho những hành vi tội lỗi, câu trả lời của Đức Thánh Cha Phanxicô rất rõ ràng và trực tiếp: Khi đáp lại lời yêu cầu ban phép lành của một cặp đồng giới, Giáo hội đang chúc lành cho họ chứ không phải cho mối quan hệ của họ.
Đức Thánh Cha Phanxicô có thể khẳng định trong “Fiducia Supplicans” rằng “Thiên Chúa không bao giờ khước từ bất cứ ai đến gần Ngài!” và sau đó hãy can đảm áp dụng chân lý không thể phủ nhận đó cho các cặp đồng tính đang tìm kiếm phước lành của Thiên Chúa thông qua Giáo hội. Sự can đảm và lòng trắc ẩn của Đức Thánh Cha trong việc thúc đẩy cách tiếp cận mục vụ đối với vấn đề gây tranh cãi này trong Giáo hội đáng được hoan nghênh một cách nồng nhiệt.
Minh Tuệ (theo America)
