Đức Thánh Cha Phanxicô: Con đường dẫn tới Thượng hội đồng 2023 về Đồng nghị tính đối mặt với ba ‘nguy cơ’

Hôm thứ Bảy, Đức Thánh Cha Phanxicô kêu gọi các tín hữu Công giáo nên ý thức về ba “nguy cơ” khi họ bắt tay vào con đường dẫn đến Thượng hội đồng năm 2023 về Đồng nghị tính.

Phát biểu tại một sự kiện đánh dấu sự khởi đầu của tiến trình kéo dài hai năm dẫn đến Thượng hội đồng vào ngày 9 tháng 10, Đức Thánh Cha Phanxicô cho biết rằng các cuộc tranh luận có thể bị cản trở bởi “chủ nghĩa hình thức”, “thuyết duy lý trí” và “cám dỗ của sự tự mãn”.

Đề cập đến nguy cơ đầu tiên, Đức Thánh Cha nói: “Nếu chúng ta muốn nói về một Giáo hội đồng nghị, chúng ta không thể chỉ thỏa mãn với vẻ bề ngoài; chúng ta cần nội dung, các phương tiện và cấu trúc có thể tạo điều kiện thuận lợi cho việc đối thoại và tương tác trong Dân Chúa, đặc biệt là giữa các Linh mục và giáo dân”.

“Tại sao tôi lại nhấn mạnh điều này? Bởi vì đôi khi có một số thành phần ưu tú trong hàng giáo sĩ khiến họ tách rời khỏi giáo dân; và cuối cùng Linh mục trở thành ‘chủ của ngôi nhà’ chứ không phải Mục tử cả một Giáo hội đang tiến về phía trước”.

“Điều này đòi hỏi cần phải thay đổi một số tầm nhìn quá thiên về chiều hướng từ trên xuống, méo mó và phiến diện về Giáo hội, sứ vụ Linh mục, vai trò của giáo dân, trách nhiệm của Giáo hội, vai trò quản trị, v.v.”

Chuyển sang nguy cơ thứ hai, Đức Thánh Cha Phanxicô cảnh báo rằng Thượng hội đồng “có thể biến thành hình thức của một nhóm nghiên cứu”, tự đánh mất chính mình trong sự trừu tượng hóa.

Đức Thánh Cha cho biết rằng tiến trình sau đó sẽ bao gồm “những con người bình thường đề cập đến những điều bình thường, không có chiều sâu hoặc sự hiểu biết sâu sắc về tâm linh, và kết thúc bằng những chia rẽ về ý thức hệ và đảng phái quen thuộc và không mang lại lợi ích, xa rời thực tế của Dân Thánh của Thiên Chúa và đời sống cụ thể của các cộng đồng trên toàn thế giới”.

Nguy cơ cuối cùng, Đức Thánh Cha nói, đó là chấp nhận thái độ rằng “Chúng tôi luôn thực hiện theo cách này”.

“Những người nghĩ như vậy, có lẽ thậm chí không nhận ra điều đó, đã mắc sai lầm khi không coi trọng thời đại mà chúng ta đang sống”, Đức Thánh Cha nhận xét.

“Mối nguy hiểm, cuối cùng, đó là áp dụng các giải pháp cũ cho các vấn đề mới. Một mảnh vải thô ráp lại tạo ra một vết rách tồi tệ hơn”.

“Điều quan trọng là tiến trình đồng nghị chính xác phải như thế này: tiến trình có sự tham gia của các Giáo hội địa phương, trong các giai đoạn khác nhau và từ dưới lên, trong một nỗ lực đầy hứng khởi và cuốn hút vốn có thể tạo nên một phong cách của sự hiệp thông và tham gia hướng đến việc truyền giáo”.

Đức Thánh Cha Phanxicô đã phát biểu tại “khoảnh khắc suy tư” được phát trực tiếp để khai mạc con đường đồng nghị tại Hội trường Thượng hội đồng Mới của Vatican.

Đây  là sự kiện đầu tiên trong số hai sự kiện quan trong vào cuối tuần này, theo sau đó là Thánh lễ do Đức Thánh Cha Phanxicô cử hành vào Chúa nhật ngày 10 tháng 10, chính thức khai mạc quá trình tham vấn toàn cầu kéo dài hai năm.

Vào tháng 5, Vatican đã thông báo rằng Thượng hội đồng về Đồng nghị tính sẽ khai mạc với giai đoạn cấp Giáo phận kéo dài từ tháng 10 năm 2021 đến tháng 4 năm 2022.

Giai đoạn thứ hai, gia đoạn châu lục sẽ diễn ra từ tháng 9 năm 2022 đến tháng 3 năm 2023.

Giai đoạn thứ ba, gia đoạn toàn cầu sẽ bắt đầu với Đại hội đồng Thường kỳ lần thứ XVI của Thượng Hội đồng Giám mục, dành riêng về chủ đề “Vì một Giáo hội Đồng nghị tính: Hiệp thông, Tham gia và Truyền giáo” tại Vatican vào tháng 10 năm 2023.

Vào tháng 9, Vatican đã phát hành một tài liệu chuẩn bị và sổ tay khuyến khích các Giáo phận tham khảo ý kiến của tất cả những người đã được rửa tội, kể cả những người không còn tham gia vào đời sống Giáo hội.

Trong bài diễn văn của mình, Đức Thánh Cha thừa nhận thách thức của việc mời gọi sự tham gia của tất cả mọi người vào quá trình này.

Nhưng Đức Thánh Cha nói: “Nếu không có sự tham gia thực sự của Dân Chúa, hãy nói về sự hiệp thông có nguy cơ chỉ còn là một ước nguyện sùng đạo”.

“Về vấn đề này, chúng ta đã tiến hành một số bước, nhưng vẫn còn một số khó khăn nhất định và chúng ta phải thừa nhận sự thất vọng và thiếu kiên nhẫn của nhiều nhân viên mục vụ, các thành viên của các cơ quan tham vấn Giáo phận và Giáo xứ, và phụ nữ, những người thường xuyên phải đứng bên lề”.

“Việc cho phép mọi người tham gia là một bổn phận thiết yếu của Giáo hội!”.

Sự kiện bắt đầu với việc tôn kính và công bố Lời Chúa, trong đó có bài đọc trích từ Sách Khải huyền 1: 9-20.

Đức Thánh Cha đã phát biểu sau những bài suy niệm của Cha Paul Béré, S.J., đến từ Burkina Faso, và nữ thần học gia Cristina Inogés Sanz, đến từ Tây Ban Nha.

Sau bài diễn văn của Đức Thánh Cha Phanxicô, Đức Hồng Y Jean-Claude Hollerich, S.J., Tổng tường trình viên của Thượng Hội Đồng, đã mô tả tiến trình của Thượng Hội Đồng là một “khoảnh khắc của sự phân định”.

Đức Thánh Cha nói: “Chúng ta hãy cầu nguyện cho sự hiệp thông thực sự. Hiệp thông với Thiên Chúa, Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, mở ra cho chúng ta sự hiệp thông của Giáo hội”.

“Sự hiệp thông với Thiên Chúa, Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, sẽ ngăn chúng ta biến Thượng hội đồng trở thành một cuộc tranh luận chính trị, nơi mỗi người tranh đấu cho chương trình nghị sự của riêng mình”.

“Đây chính là lý do tại sao hành trình của chúng ta sẽ dẫn đến một giai đoạn mà trong đó Đức Thánh Cha sẽ đưa ra kết luận dựa trên văn kiện cuối cùng của Thượng Hội đồng Giám mục, vốn sẽ là thành quả của tất cả quá trình lắng nghe và phân định này”.

Các diễn giả tiếp theo gồm có Sơ Donna Ciangio, thuộc Dòng các Nữ tu Đa Minh Caldwell, người đã từng phục vụ với tư cách là Chưởng Ấn của Tổng giáo phận Newark, ở đông bắc New Jersey, kể từ năm 2018.

Phát biểu qua video, Nữ tu Ciangio giải thích rằng Tổng giáo phận đã đề nghị các cố vấn mục vụ của Giáo xứ thực hiện các phiên lắng nghe như một phần của tiến trình Thượng hội đồng.

“Chúng tôi cảm thấy đây là một cơ hội tuyệt vời để họ lắng nghe tất cả mọi thành phần trong Giáo xứ, cũng như những người bên lề, và cả những người Công giáo đã từ bỏ đức tin của họ”, Nữ tu Ciangio nói.

“Hy vọng của tôi đối với các phiên lắng nghe của Thượng hội đồng là chúng ta sẽ lắng nghe sâu sắc những gì Chúa Thánh Thần đang đòi hỏi đối với Giáo hội trong thế kỷ 21”.

Nữ tu Ciangio tiếp tục: “Nhiều người sẽ được tiếp thêm năng lượng bởi những cuộc trò chuyện thận trọng và trung thực. Họ sẽ nói về những khía cạnh tâm linh của đức tin vốn đã hình thành nên cuộc sống của họ, và họ sẽ thảo luận về những khía cạnh của Giáo hội cần được canh tân và đổi mới”.

“Hy vọng của tôi là các Giám mục của chúng ta sẽ lắng nghe một cách thận trọng những điều mọi người phân định là sự thay đổi cần thiết đối với Giáo hội trong thời đại của chúng ta, để sứ mạng của Đức Kitô tiếp tục với sức mạnh và lòng can đảm”.

Sự kiện cũng có sự góp mặt của Đức Tổng Giám mục Lazarus You Heung-sik, tân Tổng trưởng Bộ Giáo sĩ, người đã mô tả việc ngài lớn lên ở Hàn Quốc trong một gia đình không có đức tin tôn giáo.

“Tôi học trung học cơ sở và trung học phổ thông tại một trường Công giáo mang tên Thánh Anrê Kim Taegon tử đạo. Ngài là Linh mục tiên khởi người Hàn Quốc và đã hiến mạng sống của mình cho người khác. Lời chứng của Thánh Anrê Kim Taegon đã cuốn hút tôi rất nhiều”, Đức Tổng Giám mục You Heung-sik nói.

“Tôi đã được rửa tội vào đêm Giáng sinh năm 1966 lúc tôi 16 tuổi. Tôi là Kitô hữu đầu tiên trong gia đình của tôi”.

Đức Tổng Giám mục You Heung-sik giải thích rằng sau khi thụ phong Linh mục và được bổ nhiệm làm Giám mục, ngài đã quyết định tổ chức một Thượng hội đồng cấp Giáo phận.

“Đó quả là một ân sủng tuyệt vời, bởi vì nó đã khiến chúng tôi trải nghiệm vẻ đẹp của việc cùng bước đi bên nhau. Và nó cũng là một liều thuốc giải độc cho chủ nghĩa giáo quyền”, Đức Tổng Giám mục You Heung-sik lưu ý.

Bài diễn văn cuối cùng là bài phát biểu của Đức Hồng Y Mario Grech, Tổng thư ký của Thượng Hội Đồng Giám Mục.

Vị Hồng y người Malta giải thích rằng tài liệu chuẩn bị và sổ tay của Thượng hội đồng không nhằm mục đích “thiết lập trước các điều kiện của hành trình hoặc chỉ định đường hướng, buộc Giáo hội phải đi theo lộ trình đã được thiết lập trước”.

Thay vào đó, chúng là “các dấu hiệu”, chứ không phải là “một con đường”, chỉ ra đường hướng của tiến trình Thượng hội đồng.

Đức Hồng Y Grech đã đặt vấn đề về cách thức tiến hành đại hội đồng của Thượng Hội đồng Giám mục vào năm 2023. Ngài đặt vấn đề về việc liệu việc bỏ phiếu có luôn là cách thức tốt nhất để thiết lập sự đồng thuận giữa các tham dự viên hay không.

Đức Hồng Y Grech nói: “Thật không thể tưởng tượng được việc chỉ bỏ phiếu cho văn bản chung kết và các mục riêng lẻ của nó khi không có sự đồng thuận nhất định?”.

“Phải chăng việc nhận thấy trước những phản đối có lý do đối với văn bản là không đủ, có lẽ được ký bởi một số thành viên thích hợp của đại hội đồng, được giải quyết bằng một cuộc thảo luận bổ sung, và sử dụng lá phiếu như một phương sách cuối cùng?”.

“Tôi chỉ giới hạn bản thân trong một vài câu hỏi này, không phải để đưa ra giải pháp, mà chỉ ra một vấn đề mà chúng ta cần phải suy ngẫm một cách cẩn trọng”.

Đức Hồng Y Grech cũng gợi ý rằng đại hội đồng có thể quyết định không đệ trình tài liệu chung kết của mình ngay lập tức cho Đức Thánh Cha, mà thay vào đó gửi tài liệu đó đến các Giáo phận trên khắp thế giới.

“Trong trường hợp này, văn kiện chung kết sẽ đến tay vị Giám mục Rôma, người luôn được mọi người công nhận là người ban hành các sắc lệnh do các Công đồng và các Thượng hội đồng thiết lập, đã được sự đồng thuận của tất cả các Giáo hội”, Đức Hồng Y Grech nói.

Đức Thánh Cha Phanxicô đã kết thúc bài diễn văn của mình bằng lời cầu nguyện với Chúa Thánh Thần.

Đức Thánh Cha nói: “Lạy Chúa Thánh Thần, xin ngự đến! Xin hãy truyền cảm hứng cho những ngôn ngữ mới và đặt lên môi miệng chúng con những lời lẽ về sự sống: xin hãy ngăn cản chúng con trở thành một ‘Giáo hội giống như một bảo tàng’, lộng lẫy nhưng lặng thinh, chăm chăm vào quá khứ nhưng lại chẳng đoái hoài đến tương lai”.

“Xin hãy đến với chúng con, để trong kinh nghiệm Thượng hội đồng này, chúng con sẽ không đánh mất tinh thần nhiệt huyết của chúng con, không làm phai lạt sức mạnh của lời tiên tri, hoặc sa vào những cuộc thảo luận vô ích và không mang lại kết quả”.

“Xin hãy đến, lạy Thánh Thần Tình Yêu, xin hãy mở rộng quả tim của chúng con để chúng con lắng nghe tiếng nói của Ngài! Lạy Thánh Thần Chí Thánh, xin hãy đến, xin hãy đổi mới Dân Thánh của Thiên Chúa! Lạy Thánh Thần Sáng Tạo, xin hãy đến, xin hãy canh tân bộ mặt trái đất! ”

Minh Tuệ (theo CNA)