Đức Thánh Cha Lêô XIV cầu nguyện khi kết thúc buổi tiếp kiến những người hành hương tại Rôma nhân Năm Thánh 2025 tại Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô, Vatican ngày 14 tháng 6 năm 2025 (Ảnh: CNS/ Lola Gomez)
Hôm 14 tháng 6, Đức Thánh Cha Lêô XIV đã bày tỏ “mối quan ngại sâu sắc” trước tình hình căng thẳng nghiêm trọng giữa Israel và Iran, sau khi Israel thực hiện các cuộc không kích nhằm vào Iran vào tối hôm thứ Năm tuần trước, kéo theo đợt phản công bằng máy bay không người lái và tên lửa của Iran vào thứ Sáu, và các cuộc giao tranh vũ trang vẫn tiếp tục trong 24 giờ sau đó.
“Trong một thời khắc mong manh như thế này, tôi tha thiết lặp lại lời kêu gọi về trách nhiệm và lý trí”, Đức Thánh Cha nhấn mạnh, đồng thời mời gọi cộng đồng quốc tế ngăn chặn tình hình khỏi leo thang thành một cuộc chiến tranh quy mô lớn. “Tất cả các quốc gia đều có bổn phận ủng hộ công cuộc kiến tạo hòa bình, khởi xướng những nẻo đường hòa giải và cổ võ các giải pháp bảo đảm an ninh và phẩm giá cho tất cả mọi người”.
Vị Giáo hoàng gốc Hoa Kỳ cũng kêu gọi cộng đồng quốc tế “cam kết xây dựng một thế giới an toàn hơn và thoát khỏi mối đe dọa hạt nhân” thông qua “cuộc gặp gỡ trong tôn trọng và đối thoại chân thành, nhằm kiến tạo nền hòa bình lâu dài, dựa trên công lý, tình huynh đệ và công ích”.
Việc Đức Thánh Cha nhắc đến “mối đe dọa hạt nhân” mang ý nghĩa đặc biệt, vì Israel đã thực hiện một cuộc tấn công được lên kế hoạch từ lâu nhằm vào cơ sở làm giàu uranium của Iran tại Natanz, khiến một số nhà khoa học hạt nhân Iran thiệt mạng — điều mà Israel từng thực hiện trong những năm trước.
Thủ tướng Israel, ông Benjamin Netanyahu, là người ra lệnh tiến hành cuộc tấn công mà ông đã đe dọa thực hiện suốt nhiều thập niên, với cáo buộc rằng Iran đang tiến rất gần đến khả năng chế tạo bom nguyên tử, mặc dù Iran liên tục phủ nhận ý định đó.
Ông Netanyahu, các đối tác trong chính phủ và nhiều người dân Israel coi một Iran sở hữu vũ khí hạt nhân là mối đe dọa hiện sinh đối với quốc gia — mặc dù Israel là quốc gia duy nhất ở Trung Đông được biết đến là có vũ khí hạt nhân, được cho là đã sở hữu từ cuối những năm 1960. Israel là một trong chín quốc gia có vũ khí hạt nhân, bên cạnh Hoa Kỳ, Nga, Pháp, Trung Quốc, Vương quốc Anh, Pakistan, Ấn Độ và Bắc Triều Tiên.
Cuộc tấn công của Israel diễn ra chỉ một ngày sau khi Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) thông qua một nghị quyết — với 19 phiếu thuận, 3 phiếu chống và 11 phiếu trắng — tuyên bố rằng Iran đã vi phạm các nghĩa vụ về không phổ biến vũ khí hạt nhân, lần đầu tiên trong vòng 20 năm. Nghị quyết cũng cho biết vấn đề này có thể được chuyển đến Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc.
“Tình hình tại Iran đang rất đáng lo ngại. Các cơ sở hạt nhân không bao giờ được phép trở thành mục tiêu tấn công”, ông Rafael Grossi, Tổng Giám đốc IAEA, tuyên bố. “Đối thoại và ngoại giao là con đường duy nhất phía trước — đối với Iran, đối với Israel, toàn khu vực và cộng đồng quốc tế”. Ông Grossi còn cho biết thêm: “Tôi sẵn sàng đến Iran trong thời gian sớm nhất để đánh giá tình hình và bảo đảm an toàn, an ninh và ngăn ngừa phổ biến vũ khí hạt nhân”.
“Không ai được phép đe dọa đến sự tồn tại của người khác”, Đức Thánh Cha Lêô tuyên bố trong một phát biểu dường như nhằm đáp lại những phát ngôn của một số nhà lãnh đạo Iran từng nhiều lần kêu gọi hủy diệt Israel.
Israel cũng đã tấn công các căn cứ của Vệ binh Cách mạng Iran và tiêu diệt một số chỉ huy quân sự cấp cao — điều mà nước này cũng đã thực hiện trước đây. Trong bài phát biểu truyền hình gửi đến toàn quốc vào buổi tối hôm đó, Thủ tướng Netanyahu đã kêu gọi thay đổi chế độ tại Iran.
Ông Netanyahu ra lệnh tiến hành cuộc tấn công chỉ một ngày sau khi Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc thông qua một nghị quyết với đa số tuyệt đối, kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức tại Gaza. Nghị quyết cũng lên án mạnh mẽ việc lợi dụng nạn đói như một công cụ chiến tranh, yêu cầu dỡ bỏ hoàn toàn lệnh phong tỏa của Israel đối với viện trợ nhân đạo, và khẳng định nghĩa vụ bảo vệ thường dân theo luật pháp quốc tế. Nghị quyết được thông qua với 149 phiếu thuận, 12 phiếu chống và 19 phiếu trắng. Trong số các quốc gia bỏ phiếu chống có Hoa Kỳ, Israel, Argentina, Hungary và Paraguay.
Lời kêu gọi của Đức Thánh Cha được đưa ra vào cuối một sự kiện đã được lên kế hoạch từ lâu — Năm Thánh Thể thao — được tổ chức tại Vatican vào thứ Bảy, ngày 14 tháng 6. Ngay cả khi Giáo hội đang chào đón các vận động viên và các bộ trưởng thể thao đến từ khắp nơi trên thế giới, Đức Thánh Cha Lêô vẫn chọn kết thúc diễn từ công khai của ngài bằng một lời cảnh báo mạnh mẽ về nguy cơ leo thang chiến tranh:
“Ngay cả trong những ngày này, vẫn có những tin tức khiến người ta hết sức quan ngại. Tình hình tại Iran và Israel đã trở nê xấu đi một cách nghiêm trọng, và trong một thời khắc mong manh như thế này, tôi muốn một lần nữa mạnh mẽ kêu gọi tinh thần trách nhiệm và lý trí. Cam kết xây dựng một thế giới an toàn hơn và không còn mối đe dọa hạt nhân phải được thực hiện thông qua những cuộc gặp gỡ đầy tôn trọng và đối thoại chân thành, nhằm xây dựng nền hòa bình lâu dài, đặt nền tảng trên công lý, tình huynh đệ và công ích. Không ai được phép đe dọa đến sự tồn tại của người khác. Tất cả các quốc gia đều có bổn phận ủng hộ công cuộc kiến tạo hòa bình, khởi sự những nẻo đường hòa giải và cổ võ các giải pháp bảo đảm an ninh và phẩm giá cho tất cả mọi người”.
Minh Tuệ (theo America)
