Đức Thánh Cha Lêô XIV: “Hình thức nghèo túng nghiêm trọng nhất là không biết Thiên Chúa”

Đức Thánh Cha Lêô XIV khẳng định rằng “hình thức nghèo túng nghiêm trọng nhất là không biết Thiên Chúa” và đồng thời nhấn mạnh rằng việc để Người đồng hành với chúng ta trên hành trình cuộc sống sẽ giúp chúng ta nhìn nhận của cải vật chất dưới một ánh sáng khác, bởi vì “chúng ta khám phá ra kho báu đích thực mà mình cần”.

“Của cải thường gây thất vọng và có thể dẫn đến những hoàn cảnh nghèo túng bi đát – trước hết là sự nghèo túng phát sinh từ việc không nhận ra nhu cầu của chúng ta đối với Thiên Chúa và nỗ lực sống mà không cần đến Ngài”,  Đức Thánh Cha nhận định.

Ngài đưa ra những suy tư này trong Sứ điệp nhân Ngày Thế giới Người Nghèo lần thứ IX, được Phòng Báo chí Tòa Thánh công bố hôm 13 tháng 6, sẽ được cử hành vào Chúa nhật ngày 16 tháng 11 sắp tới.

Tương tự như khi Đức Thánh Cha Phanxicô lên tiếng cảnh báo về sự toàn cầu hóa của sự thờ ơ, Đức Thánh Cha Lêô cũng đưa ra lời cảnh tỉnh trước nguy cơ “trở nên chai đá và cam chịu” trước những hình thức nghèo túng mới.

Do đó, Đức Thánh Cha đã định hình trách nhiệm xã hội trong việc cổ võ vấn đề công ích, đặc trưng của Giáo hội Công giáo, dựa trên “hành động sáng tạo của Thiên Chúa, Đấng ban cho mọi người quyền được chia sẻ các của cải trần thế”, và cũng như những của cải này, “thành quả từ lao động của con người cũng phải được mọi người tiếp cận một cách công bằng”.

Đức Thánh Cha đã trích lời Thánh Augustinô: “Bạn cho người đói ăn, nhưng sẽ tốt hơn nếu chẳng ai bị đói để bạn không phải cho họ ăn. Bạn cho người trần truồng quần áo mặc, nhưng ước gì ai nấy đều có áo mặc để chẳng cần phải cung cấp thêm nữa”.

Ngài nhấn mạnh rằng việc giúp đỡ người nghèo “là vấn đề của sự công bằng trước khi là một hành vi bác ái”. Đức Thánh Cha cũng lưu ý rằng khi gặp gỡ những người nghèo khổ, đôi khi “chính chúng ta cũng có thể mất mát so với trước đây, và đang đánh mất những điều từng tưởng là chắc chắn: một mái ấm, đủ lương thực mỗi ngày, tiếp cận y tế và giáo dục tốt, thông tin, tự do tôn giáo và quyền tự do ngôn luận”.

Theo Đức Thánh Cha, Ngày Thế giới Người Nghèo nhằm nhắc nhớ Giáo hội rằng người nghèo “là trung tâm của toàn bộ hoạt động mục vụ của chúng ta”, không chỉ trong các công việc bác ái mà còn trong “sứ điệp mà Giáo hội cử hành và loan báo”

“Thiên Chúa đã mang lấy sự nghèo khó của họ để làm cho chúng ta được trở nên phong phú qua tiếng nói, câu chuyện và gương mặt của họ”, Đức Thánh Cha viết trong sứ điệp được ký ngày 13 tháng 6, Lễ Thánh Antôn Pađua – vị Thánh Bổn mạng của người nghèo.

Đức Thánh Cha khẳng định rằng người nghèo “không phải là gánh nặng khiến Giáo hội xao lãng mà là những người anh chị em thân yêu của chúng ta”. Ở điểm này, ngài nhấn mạnh rằng “Bằng chính đời sống, lời nói và sự khôn ngoan của mình, họ giúp chúng ta tiếp xúc với chân lý của Tin Mừng”.

Ngài cũng khẳng định rằng người nghèo không chỉ là “đối tượng thụ hưởng” trong hoạt động mục vụ của Giáo hội, mà còn là “chủ thể sáng tạo” đang mời gọi chúng ta “tìm ra những cách thức mới mẻ để sống Tin Mừng trong thời đại ngày hôm nay”.

Bằng cách ấy, Đức Thánh Cha chỉ ra rằng mọi hình thức nghèo túng đều là một lời mời gọi “sống Tin Mừng cách cụ thể và đưa ra những dấu chỉ hữu hiệu của niềm hy vọng”.

Ngài lưu ý rằng những người không có phương tiện vật chất có thể trở nên chứng nhân cho một “niềm hy vọng mạnh mẽ và kiên vững, chính vì họ sống điều đó giữa những bất trắc, nghèo túng, bất ổn và bị gạt ra bên lề xã hội”.

“Họ không thể cậy dựa vào sự bảo đảm đến từ quyền lực hay tài sản; trái lại, họ thường là nạn nhân của chính những điều ấy. Vì thế, họ phải tìm kiếm niềm hy vọng ở nơi khác”, Đức Thánh Cha nói thêm.

Do đó, Đức Thánh Cha khẳng định rằng khi Thiên Chúa được đặt ở trung tâm như là “niềm hy vọng đầu tiên và duy nhất của chúng ta”, thì cũng chính lúc ấy “chúng ta cũng chuyển từ những hy vọng tạm bợ sang một niềm hy vọng bền vững lâu dài”.

Hình thức phân biệt đối xử nghiêm trọng nhất đối với người nghèo là “thiếu sự chăm sóc thiêng liêng”

Đức Thánh Cha trích Thông điệp Evangelii Gaudium của Đức cố Giáo hoàng Phanxicô, người tiền nhiệm của ngài, trong đó khẳng định rằng hình thức phân biệt đối xử tệ hại nhất mà người nghèo phải chịu là “thiếu sự chăm sóc thiêng liêng”.

“Đây là quy luật của đức tin và là bí quyết của niềm hy vọng: mọi của cải trần gian, thực tại vật chất, thú vui thế gian, sự thịnh vượng kinh tế, dù có quan trọng đến đâu, cũng không thể mang lại hạnh phúc cho tâm hồn con người”, Đức Thánh Cha nhấn mạnh.

Đức Thánh Cha cũng suy tư về “mối tương quan tuần hoàn” giữa ba nhân đức đối thần: Tin, Cậy, Mến. “Niềm hy vọng nảy sinh từ đức tin, được nuôi dưỡng và nâng đỡ bởi nền tảng của đức mến, mẹ của mọi nhân đức. Tất cả chúng ta đều cần đến đức mến, ngay trong hiện tại”, ngài nói.

Vì thế, Đức Thánh Cha Lêô khẳng định rằng đức mến là một thực tại “mời gọi và hướng dẫn các quyết định của chúng ta vì thiện ích chung”, đồng thời chỉ ra rằng “ai thiếu đức mến thì không chỉ thiếu đức tin và đức cậy, mà còn tước đoạt nơi người lân cận niềm hy vọng”.

Khi đề cập cách riêng đến niềm hy vọng Kitô giáo mà Lời Chúa loan báo, ngài cho rằng đó là một “niềm xác tín ở mọi bước đường cuộc sống” bởi vì nó không phụ thuộc vào sức riêng của con người “nhưng vào lời hứa của Thiên Chúa, Đấng luôn trung tín”.

Chính vì thế, ngài cho biết các Kitô hữu, ngay từ đầu, đã chọn hình ảnh chiếc mỏ neo làm biểu tượng của niềm hy vọng, vì nó mang lại sự ổn định và an toàn. “Giữa những thử thách của cuộc đời, niềm hy vọng của chúng ta được soi sáng nhờ xác tín vững chắc và đầy an ủi về tình yêu Thiên Chúa, được đổ tràn trong tâm hồn chúng ta nhờ Chúa Thánh Thần. Niềm hy vọng ấy không làm chúng ta thất vọng”, Đức Thánh Cha nhấn mạnh.

Đức mến là lệnh truyền về xã hội cao cả nhất của Giáo hội

Do đó, Đức Thánh Cha Lêô nhấn mạnh rằng lời mời gọi trong Kinh Thánh về đức cậy cũng bao hàm “bổn phận đảm nhận trách nhiệm của mình trong dòng lịch sử, không chần chừ”, và đồng thời khẳng định rằng “đức mến thực sự là mệnh lệnh xã hội cao cả nhất”, như được nêu trong số 1889 trong Sách Giáo lý của Hội Thánh Công giáo.

Ngài giải thích rằng “nghèo túng có những nguyên nhân mang tính cơ cấu cần được giải quyết và loại trừ. Trong khi đó, mỗi người trong chúng ta được mời gọi mang đến những dấu chỉ mới mẻ của niềm hy vọng để làm chứng cho đức mến Kitô giáo, như bao vị thánh đã thực hiện suốt dòng lịch sử”.

Theo Đức Thánh Cha, bệnh viện và trường học là những cơ sở được thiết lập để tiếp cận những người dễ tổn thương và bị gạt ra bên lề, và chúng “phải trở thành một phần trong chính sách công của mọi quốc gia”. Tuy nhiên, ngài lấy làm tiếc rằng “chiến tranh và bất bình đẳng thường ngăn cản điều đó xảy ra”.

Ngài cũng nhấn mạnh những ví dụ cụ thể về những dấu chỉ cụ thể về hy vọng: “nhà tập thể, các cộng đồng dành cho trẻ vị thành niên, trung tâm lắng nghe và tiếp nhận, bếp ăn tình thương, mái ấm cho người vô gia cư, và trường học dành cho học sinh có thu nhập thấp”.

Và ngài nói thêm: “Có biết bao dấu chỉ thầm lặng của niềm hy vọng thường bị bỏ qua nhưng lại vô cùng quan trọng để giúp chúng ta từ bỏ thái độ dửng dưng và khơi gợi nơi người khác sự dấn thân vào các hình thức tình nguyện khác nhau!”.

Sau cùng, Đức Thánh Cha kêu gọi thúc đẩy các chính sách nhằm xóa bỏ “những hình thức nghèo đói cũ và mới”, cũng như thực thi những sáng kiến mới để nâng đỡ và trợ giúp “những người nghèo khổ nhất trong số những người nghèo”.

“Việc làm, giáo dục, nhà ở và y tế là nền tảng cho một sự an toàn không bao giờ có thể đạt được bằng vũ khí. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đối với những sáng kiến hiện đang hiện diện, và đối với nỗ lực không ngừng mỗi ngày của rất nhiều người có tinh thần thiện chí trên toàn thế giới”, Đức Thánh Cha nói.

Minh Tuệ (theo CNA)