Dù chỉ mới đảm nhận Sứ vụ Giáo hoàng được một tháng, mọi lời nói và hành động của Đức Thánh Cha Lêô XIV đã được giới truyền thông phân tích tỉ mỉ nhằm tìm hiểu não trạng của vị tân Giáo hoàng, được bầu chọn hôm 8 tháng 5, chỉ vài tuần sau khi Đức cố Giáo hoàng Phanxicô qua đời hôm 21 tháng 4.
Phần lớn những gì Đức Thánh Cha Lêô thực hiện đến nay đều là những kế hoạch đã được chuẩn bị cho người tiền nhiệm, bao gồm việc bổ nhiệm các Giám mục cũng như các cuộc gặp gỡ với các vị hữu trách. Ngay cả nhiều bài giảng và diễn văn của ngài cũng có thể đã được soạn thảo sẵn cho Đức cố Giáo hoàng Phanxicô.
Chính Đức Thánh Cha Lêô đã phát biểu vào ngày 24 tháng 5: “Các vị Giáo hoàng qua đi, nhưng Giáo triều vẫn tiếp tục ở lại”.
Hơn nữa, hiện đang là tháng Sáu – thời điểm mà Vatican thường bước vào mùa hè với nhịp độ chậm lại, và các quyết định hay thay đổi quan trọng thường không bắt đầu cho đến tháng Chín.
Chính vì thế, việc Văn phòng Nghi lễ Phụng vụ đưa ra thông báo hôm thứ Tư về công tác chuẩn bị cho Đại lễ kính hai Thánh Phêrô và Phaolô Tông Đồ – sẽ được cử hành tại Đền thờ Thánh Phêrô vào ngày 29 tháng 6 – là điều đáng chú ý.
Văn bản cho biết: “Đức Thánh Cha Lêô XIV sẽ chủ sự Thánh lễ, làm phép và trao dây Pallium cho các Tổng Giám mục Chính toà mới được bổ nhiệm”.
Dẫu vậy, vào năm 2015, Đức Thánh Cha Phanxicô đã thay đổi: các Tổng Giám mục được trao dây Pallium trong Thánh lễ ngày 29 tháng 6 tại Rôma, nhưng việc đặt dây Pallium chính thức được tổ chức sau đó tại Tổng Giáo phận nơi vị Tổng Giám mục coi sóc, do vị Sứ thần Toà Thánh tại quốc gia ấy chủ sự.
“Ý nghĩa của thay đổi này là nhằm nhấn mạnh mối liên kết giữa các vị Tổng Giám mục Chính toà – những người vừa được bổ nhiệm – với Giáo hội địa phương của các ngài”, Đức Ông Guido Marini, khi ấy đang giữ chức Chưởng nghi Phụng vụ Giáo hoàng, giải thích trong cuộc phỏng vấn với Đài Vatican ngày 29 tháng 1 năm 2015. (Hiện nay, Đức Ông Marini là Giám mục giáo phận Tortona, Ý)
Vào năm 2015, Đức Ông Marini cho biết sự thay đổi này là một phần trong “hành trình Hiệp hành của Giáo hội Công giáo, vốn được Đức cố Giáo hoàng Phanxicô liên tục nhấn mạnh ngay từ đầu triều đại Giáo hoàng của ngài, như một điều cấp thiết và quý giá trong thời điểm hiện tại của lịch sử Giáo hội”.
Ngài nói rằng việc tổ chức nghi thức trao dây Pallium tại chính Tổng Giáo phận quê nhà của các vị Tổng Giám mục sẽ “tăng cường sự tham dự của Giáo hội địa phương trong một biến cố quan trọng của đời sống và lịch sử Giáo hội địa phương”.
Nguyên Tổng Giám mục San Francisco, Đức Cha John R. Quinn, vào năm 2015 cũng đã chia sẻ với America Magazine rằng sự thay đổi trong chính sách trao Pallium là một phương thế để Đức Phanxicô “nhấn mạnh tính Hiệp hành trong Giáo hội”, đồng thời ngài cũng cho biết thêm rằng sự thay đổi này “trở thành một lời nhắc nhở dành cho vị Tổng Giám mục, cho Giáo phận của ngài, cũng như cho các Giám mục và Giáo phận trong Giáo Tỉnh của ngài rằng họ đang được mời gọi khai mở những con đường mới hướng đến tinh thần Hiệp hành đích thực với sự tham dự và tinh thần hiệp thông nơi Giáo hội địa phương của họ”.
(Đức Tổng Giám mục Quinn qua đời ngày 22 tháng 6 năm 2017)
Vào ngày 19 tháng 5 vừa qua, Đức Thánh Cha Lêô đã khẳng định với các nhà lãnh đạo Kitô giáo rằng “tính Hiệp hành và đại kết có mối liên hệ chặt chẽ với nhau”.
“Tôi muốn bảo đảm với quý vị về ý định của tôi trong việc tiếp nối cam kết của Đức cố Giáo hoàng Phanxicô trong việc cổ võ chiều kích Hiệp hành của Giáo hội Công giáo, cũng như phát triển những hình thức cụ thể và mới mẻ để tăng cường tính Hiệp hành trong lĩnh vực đại kết”, Đức tân Giáo hoàng Lêô tuyên bố khi ấy.
Suốt hơn một thập niên qua, Toà Thánh vẫn gặp khó khăn trong việc định nghĩa rõ ràng thuật ngữ “Hiệp hành”: liệu đó có mang nghĩa giống cơ cấu lập pháp hiện diện trong các Giáo hội Đông phương – điều từng bị quyền bính của Đức Giáo hoàng ở phương Tây lấn át – hay chỉ đơn giản là mô hình thảo luận được áp dụng trong Thượng Hội đồng Giám mục sau Công đồng Vaticanô II?
Trước khi trở thành Giáo hoàng Lêô, Đức Hồng y Robert Francis Prevost, người sinh tại Hoa Kỳ, đang đảm nhận chức vụ Tổng trưởng Bộ Giám mục, vì vậy, ngay cả một điều chỉnh nhỏ liên quan đến việc tiếp đón các tân Tổng Giám mục cũng mang tính biểu tượng rất lớn.
Việc chuyển nghi thức đặt dây Pallium từ Rôma về các Tổng Giáo phận là một trong những hành động chính thức đầu tiên liên quan đến một trong những trọng tâm lớn của triều đại Đức có Giáo hoàng Phanxicô.
Đức Thánh Cha Lêô đã nhiều lần nhắc đến “tính Hiệp hành” chỉ trong thời gian ngắn từ khi bắt đầu Sứ vụ. Và vào ngày 29 tháng 6 tới đây, Giáo hội sẽ có cái nhìn đầu tiên về cách Đức Thánh Cha định nghĩa thuật ngữ ấy ra sao.
Minh Tuệ (theo Crux)
