Đức Thánh Cha Lêô XIV cầu nguyện vào cuối buổi tiếp kiến chung hàng tuần tại Quảng trường Thánh Phêrô, Vatican ngày 11 tháng 6 năm 2025 (Ảnh: CNS/ Lola Gomez)
Đức Thánh Cha Lêô XIV đã thực hiện việc bổ nhiệm Giám mục Trung Quốc đầu tiên của ngài theo khuôn khổ thỏa thuận giữa Vatican và Bắc Kinh ký kết năm 2018, qua đó cho thấy ngài tiếp tục theo đuổi một trong những quyết định đối ngoại gây tranh luận nhất dưới triều đại của Đức cố Giáo hoàng Phanxicô.
Tòa Thánh đã bày tỏ sự hài lòng khi việc Đức Thánh Cha Lêô bổ nhiệm Đức Cha Giuse Lâm Văn Đoàn (Joshep Lin Yuntuan) làm Giám mục Phụ tá của Giáo phận Phúc Châu hôm 5 tháng 6 đã được chính quyền Trung Quốc công nhận vào ngày thứ Tư vừa qua.
Trong một tuyên bố, Vatican nhấn mạnh rằng việc Đức Cha Lin nhận Giáo phận cũng như sự công nhận dân sự đối với việc bổ nhiệm này “là một hoa trái mới của cuộc đối thoại giữa Tòa Thánh và chính quyền Trung Quốc, và là một bước tiến quan trọng trong hành trình hiệp thông của Giáo phận”.
Đức có Giáo hoàng Phanxicô đã khiến một số người Công giáo nổi giận khi ngài chấp thuận thỏa thuận vào năm 2018 về việc đề cử Giám mục, vốn là vấn đề gây chia rẽ nhất trong quan hệ Vatican-Trung Quốc kể từ khi quan hệ ngoại giao bị cắt đứt khi Đảng Cộng sản lên nắm quyền. Trung Quốc lâu nay vẫn khẳng định quyền độc tôn trong việc bổ nhiệm các Giám mục như một biểu hiện của chủ quyền quốc gia, trong khi Vatican luôn khẳng định quyền tối thượng của Đức Giáo hoàng trong việc chọn người kế vị các Tông đồ.
Ước tính có khoảng 12 triệu tín hữu Công giáo tại Trung Quốc, lâu nay bị chia rẽ giữa Giáo hội chính thức do nhà nước kiểm soát – vốn không công nhận thẩm quyền của Đức Giáo hoàng – và Giáo hội thầm lặng trung thành với Rôma, chịu nhiều bách hại trong nhiều thập kỷ. Trong suốt thời gian ấy, Tòa Thánh đã nỗ lực hàn gắn sự chia rẽ trong đoàn chiên, và thỏa thuận năm 2018 được ký kết nhằm mục đích đó, đồng thời hợp thức hóa tình trạng của 7 Giám mục vốn không được Rôma công nhận, và đồng thời và xóa bỏ mối quan hệ bất hòa kéo dài nhiều thập niên giữa Trung Quốc và Tòa Thánh.
Chi tiết của thỏa thuận năm 2018 chưa từng được công bố, nhưng theo đó, Giáo hội quốc doanh do nhà nước kiểm soát được tham gia vào quá trình chọn lựa các vị chủ chăn của Giáo hội, tuy nhiên Đức Giáo hoàng vẫn giữ quyền phủ quyết đối với quyết định sau cùng.
Thỏa thuận này từng bị một số người chỉ trích vì cho rằng Vatican đã nhượng bộ trước yêu sách của Bắc Kinh và bỏ rơi những tín hữu trung thành trong Giáo hội thầm lặng. Tuy nhiên, Tòa Thánh cho rằng đây là thỏa thuận khả dĩ tốt nhất trong bối cảnh hiện tại, và kể từ đó thỏa thuận này đã được gia hạn theo định kỳ.
Một trong những vấn đề chính yếu về chính sách đối ngoại mà Đức Thánh Cha Lêô – vị Giáo hoàng người Mỹ đầu tiên trong lịch sử – phải đối mặt đó là liệu ngài sẽ tiếp tục gia hạn thỏa thuận này, hay lắng nghe những tiếng nói phản đối và thực hiện một số thay đổi.
Phía Trung Quốc được cho là đã vi phạm thỏa thuận khi đơn phương bổ nhiệm một số Giám mục mà không có sự chấp thuận của Đức Giáo hoàng. Vấn đề này lên tới đỉnh điểm ngay trước Mật nghị bầu chọn Đức Thánh Cha Lêô, khi Giáo hội Trung Quốc tiến hành cuộc bầu chọn sơ bộ hai Giám mục – một bước đi trước khi các ngài được tấn phong chính thức.
Minh Tuệ (theo America)
