Đức Tổng giám mục Sviatoslav Shevchuk Địa phận Kiev-Halych, Tổng Giám mục của Giáo hội Công giáo Ukraine, trong một cuộc phỏng vấn tại Rôma ngày 23 tháng 2 năm 2016 (Ảnh: Paul Haring / CNS)
RÔMA – Khi căng thẳng giữa Nga và Ukraina tiếp tục gia tăng, một trong những vị Giám chức Công giáo hàng đầu của đất nước đã nhắc lại mong muốn của mình về chuyến viếng thăm của Đức Giáo hoàng, điều mà ngài tin rằng sẽ giúp làm dịu các cuộc leo thang và đồng thời chấm dứt cuộc xung đột kéo dài gần 8 năm.
Phát biểu trong cuộc họp bàn tròn trên các phương tiện truyền thông trực tuyến vào ngày 8 tháng 2, Đức Tổng Giám mục Sviatoslav Shevchuk của Giáo hội Công giáo Hy Lạp Ukraina cho biết rằng dù điều đó xảy ra ngay lúc này hay một khi đã đạt được giải pháp thì đều không thành vấn đề, nhưng điều mà người dân Ukraina mong muốn đó là “Đức Giáo hoàng đến thăm Ukraina”.
“Chúng tôi không thể chờ đợi 10 năm cho đến khi tất cả các điều kiện đều có, tất cả các điều kiện tiền đề”, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói, và đồng thời cũng nhấn mạnh rằng Đức Thánh Cha Phanxicô “là người có thẩm quyền luân lý lớn nhất trên thế giới”.
“Trong tất cả các nhà lãnh đạo tôn giáo, bao gồm Đức Thượng phụ Chính thống Nga Kirill và các vị Thượng phụ Chính thống giáo khác,“ở một quốc gia Chính thống giáo chiếm đa số, người có thẩm quyền luân lý lớn nhất đó là Đức Thánh Cha Phanxicô. Tất cả đều nói rằng: Nếu như Đức Giáo hoàng đến Ukraina, chiến tranh sẽ kết thúc”, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói, và ngài cho biết thêm:”Đức Giáo hoàng thực sự là một vị sứ giả của hòa bình”.
Đức Tổng Giám mục Shevchuk đã ca ngợi các sáng kiến gần đây của Đức Thánh Cha Phanxicô liên quan đến Ukraina, bao gồm những lời cầu nguyện trong bài diễn văn ‘Urbi et Orbi’ Giáng sinh truyền thống và quyết định chỉ định ngày 26 tháng 1 là ngày ăn chay và cầu nguyện cho hòa bình tại Ukraina.
Những cử chỉ này, Đức Tổng Giám mục Shevchuk, đã được “cảm nhận mạnh mẽ trên khắp thế giới”.
Đức Tổng Giám mục Shevchuk cho biết ngài đã nhắc lại lời mời Đức Thánh Cha Phanxicô đến thăm Ukraina của mình trong cuộc hội kiến với Đức Thánh Cha tại Vatican trong khi ngài đến thăm Rôma vào tháng 11.
“Bản thân những cử chỉ này hết sức hùng hồn và việc đến thăm Ukraine sẽ là một điều cực kỳ tuyệt vời đối với toàn thể nhân loại”, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói. Trong khi không ai mong đợi “những phép lạ”, chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha là một sự kiện tinh thần mạnh mẽ vốn sẽ “củng cố tất cả chúng ta trong đức tin. Chúng ta cần những cử chỉ hữu hình”.
Các Giám mục Công giáo theo nghi lễ Đông phương của Ukraine đã thúc đẩy chuyến thăm của Đức Giáo hoàng trong nhiều năm, và Đức Tổng Giám mục Shevchuk đã đưa ra những tuyên bố gần đây cho thấy chuyến thăm của Đức Giáo hoàng có thể diễn ra vào đầu năm nay, với một số suy đoán rằng nó có thể diễn ra vào mùa hè.
Đức Thánh Cha Phanxicô, người đã lên tiếng ủng hộ hòa bình tại Ukraine, cũng đã được mời đến thăm Ukraine bởi Tổng thống Volodymyr Zelenskyy, người lần đầu tiên đưa ra lời mời trong chuyến viếng thăm Vatican vào tháng 2 năm 2020 và là người đã nhắc lại lời mời này trong một cuộc điện thoại riêng với Đức Thánh Cha vào tháng 6 năm 2021.
Lời kêu gọi gần đây nhất của Đức Tổng Giám mục Shevchuk về chuyến viếng thăm này được đưa ra trong bối cảnh của cuộc căng thẳng với Nga có thể đang lên đến đỉnh điểm.
Trong những tuần gần đây, Nga đã tích lũy hàng nghìn binh sĩ tại biên giới với Ukraine, với số lượng binh sĩ Nga xung quanh lãnh thổ lên tới gần 150.000 người, Đức Tổng Giám mục Shevchuk cho biết.
Nga đã phủ nhận việc họ đang chuẩn bị cho một cuộc xâm lược, nhưng đồng thời cho biết họ sẵn sàng thực hiện “các biện pháp quân sự-kỹ thuật” không xác định nếu cần, và việc NATO hứa không bao giờ thừa nhận Ukraine và rút một phần quân khỏi Đông Âu, không được đáp ứng.
Năm 2014, các công dân Ukraine đã lật đổ Tổng thống thân Nga Viktor Fedorovych Yanukovych, và ngay sau đó, Nga đã sáp nhập Bán đảo Crimea phía Nam của Ukraine và hậu thuẫn cho những kẻ ly khai đã chiếm lĩnh nhiều vùng rộng lớn ở Donetsk và Luhansk ở phía đông của đất nước.
Kể từ đó, các vụ tấn công bằng pháo kích và bắn tỉa đã trở thành chuyện thường ngày ở miền đông Ukraine, với ước tính của Liên hợp quốc cho đến nay đã có khoảng 1,5 triệu người phải di dời và ước tính khoảng 14.000 người đã chết, trong đó nhiều người là dân thường.
Từ lâu, Nga đã phản đối chống lại những tiến bộ của Ukraine đối với các thể chế châu Âu và nỗ lực gia nhập Liên minh châu Âu và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Với việc Nga tiếp tục đưa quân tới biên giới của mình với Ukraine, Mỹ và các nước châu Âu khác như Đức và Pháp đã bước vào đàm phán, khi các nhà quan sát ngày càng cảnh báo rằng một cuộc tấn công quân sự của Nga ở Ukraine sẽ khiến cho vấn đề an ninh của toàn châu Âu bị đe dọa.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron hiện đang thăm Moscow với nỗ lực hòa giải tình hình.
Tuần trước, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ra lệnh điều động gần 3.000 binh sĩ tới Ba Lan và Romania để bảo vệ tốt hơn sườn phía đông của NATO. Hôm thứ Hai, Đức thông báo rằng họ sẽ triển khai 350 binh sĩ tới Lithuania để củng cố sự hiện diện của NATO ở đó.
Trong phát biểu của mình hôm thứ Ba, Đức Tổng Giám mục Shevchuk cho biết sự leo thang hiện tại với Nga khác với sự khởi đầu của cuộc xung đột vào năm 2014 ở chỗ giờ đây “Nó không còn là song phương, giữa Ukraine và Nga”.
Ukraine “không thể giải quyết cuộc xung đột này thông qua đối thoại song phương”, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói, và đồng thời lưu ý rằng cuộc xung đột đã trở thành “sự leo thang giữa Nga và cộng đồng phương Tây, các quốc gia được tập hợp trong khối quân sự phòng thủ này, và Ukraine nằm ở giữa; hai khối đối đầu nhau và chúng tôi không biết điều gì sẽ xảy ra vào ngày mai”.
Đức Tổng Giám mục Shevchuk cho biết tình hình hiện tại, theo quan điểm của ngài, là một cuộc chiến đang xảy ra ở bốn cấp độ, trong đó cấp độ thứ nhất là mối đe dọa leo thang quân sự “ngày càng đáng lo ngại”, và thứ hai là việc sử dụng “thông tin sai lệch” và “tuyên truyền” để gây ra nỗi sợ hãi.
“Mỗi ngày bạn đọc những gì người Mỹ, người Đức, người Nga nói” và sự hiện diện của những thông tin sai lệch trong các báo cáo quốc tế “thường gắn liền với một số phạm vi gây ra nỗi sợ hãi ở người đọc. Người dân sợ hãi, họ không biết phải làm gì”, Đức Tổng Giám mục Shevchuk cho biết.
Đức Tổng Giám mục Shevchuk cũng nhấn mạnh rằng cuộc xung đột là một phần của cuộc chiến kinh tế và chính trị, trong đó Nga đang cố gắng đảm bảo tầm ảnh hưởng của mình trong khu vực
“Nếu chúng ta có được bước tiến quân sự từ Nga, thì mục tiêu đó là“ thay đổi chính phủ, hướng tới một chế độ trung thành với Nga”, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói. Nếu điều này xảy ra, “Đối với các Giáo hội, điều này đồng nghĩa với việc quay trở lại với các hang toại đạo, rút lui khỏi tự do tôn giáo. Chúng tôi ghi nhớ rất rõ thời Liên Xô”, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói.
Về tác động kinh tế của cuộc xung đột, Đức Tổng Giám mục Shevchuck cho biết nhiều năm bạo lực đang gây ra hậu quả nghiêm trọng, với việc tăng giá xăng và các nguồn lực cần thiết khác “gây ra sự bần cùng kiệt quệ của người dân”.
“Ở Ukraine, người dân ngày càng nghèo khổ”, Đức Tổng Giám mục Shevchuck nói, và ám chỉ đến một cuộc khảo sát gần đây ở Ukraine cho thấy rằng số lượng công dân không thể nộp thuế tài sản đã tăng gấp ba lần. Đức Tổng Giám mục Shevchuck cho biết cũng đã có sự gia tăng trong các chương trình phúc lợi và các dịch vụ tâm lý dành cho những người đang phải vật lộn với nỗi sợ hãi và sự không chắc chắn.
Mọi thứ phải được thực hiện “để ngăn chặn sự trầm trọng thêm, cuộc leo thang quân sự”, Đức Tổng Giám mục Shevchuck nói, nhưng với tư cách là công dân, “chúng ta phải chuẩn bị để chúng ta không bị coi là thiếu sự chuẩn bị nếu tình hình xấu đi”.
Về vai trò của chính yếu của Giáo hội trong cuộc xung đột, Đức Tổng Giám mục Shevchuk cho biết bước đầu tiên và quan trọng nhất là cầu nguyện.
“Đó là những gì chúng ta phải làm, sát cánh bên nhau và cầu nguyện cho hòa bình”, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói, đồng thời cũng cho biết rằng tuyên bố của Đức Thánh Cha về ngày ăn chay và cầu nguyện cho Ukraine vào ngày 26 tháng 1 là “một khoảnh khắc tâm linh cực kỳ mạnh mẽ đối với chúng tôi, cũng ở cấp độ toàn cầu”.
Thật an ủi khi biết rằng những người Công giáo ở Nga cũng đang cầu nguyện cho hòa bình ở Ukraine, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói, và đồng thời cũng cho biết thêm rằng: “Sự hiệp nhất trong lời cầu nguyện này quả là một sức mạnh to lớn”.
Giáo hội, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói, cũng phải tập trung vào việc chăm sóc những người đang đau khổ nhất, cho dù đó là về mặt vật chất do sự suy thoái kinh tế bởi cuộc xung đột, hay về mặt tâm lý do áp lực và bất ổn thường xuyên.
Vị Giám chức cũng nhấn mạnh sự cần thiết để các nhà lãnh đạo Giáo hội “phải là những người rao giảng về niềm hy vọng”, bởi vì khi tất cả những tin tức và thông tin xuất hiện đều gây ra sự sợ hãi, “Giáo hội đang cầu nguyện cho niềm hy vọng, Thiên Chúa ở cùng chúng ta, Ngài sẽ ban sức mạnh cho chúng ta. Ngài sẽ giải thoát chúng ta”.
Cũng cần phải có sự “củng cố xã hội” trong đó các bên khác nhau hợp tác với nhau để thúc đẩy hòa bình và sự thống nhất, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói, đồng thời cũng lưu ý rằng theo một cuộc khảo sát gần đây, các cấu trúc xã hội đáng tin cậy nhất ở Ukraine là chi nhánh quốc gia, các tổ chức tình nguyện và các Giáo hội Chính thống và Công giáo khác nhau của đất nước.
“Các nhà thờ này rất quan trọng để xây dựng lòng tin. Đó là một trách nhiệm lớn lao đối với Giáo hội”, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói, bởi vì “tiếng nói của chúng ta được lắng nghe, mẫu gương của chúng ta được noi theo”.
Vị Giám chức kêu gọi sự hợp tác nhiều hơn giữa các nhà lãnh đạo Giáo hội, bao gồm cả các nhà lãnh đạo Giáo hội ở Nga, trong việc phản đối việc leo thang quân sự hơn nữa.
“Ngay bây giờ, điều quan trọng là phải nói bằng tất cả tiếng nói của các bạn để nói không với chiến tranh. Chiến tranh không phải là công cụ để giải quyết các vấn đề, các vấn đề địa chính trị giữa các quốc gia. Cách duy nhất để tránh hành động quân sự là luật pháp quốc tế và ngoại giao”, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói.
Khi tình hình tiếp tục diễn biến và các đồng minh NATO tiếp tục nỗ lực đàm phán một giải pháp cho sự căng thẳng đang ngày càng leo thang, những người Kitô hữu, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói, “phải nói không” với chiến tranh, bởi vì “Cách duy nhất để vượt qua khó khăn là tôn trọng, yêu thương, đối với người lân cận của chúng ta, và liên đới. Nó sẽ tiếp thêm sức mạnh cho chúng ta để tiến về phía trước”.
Khi được hỏi về những cáo buộc rằng Đức Thánh Cha Phanxicô đang do dự về việc đến thăm Ukraine hoặc lên tiếng mạnh mẽ hơn để tránh khiến mối quan hệ của ngài đối với Nga và mối quan hệ đang chớm nở của ngài với Đức Thượng phụ Chính thống giáo Nga Kirill bị đe dọa, Đức Tổng Giám mục Shevchuk cho biết phong cách của Vatican không phải là cưỡng bức, mà là một trung gian hòa giải.
Chính sách ngoại giao của Vatican nỗ lực “vượt ra khỏi xung đột để có được sự tự do để hòa giải, hòa giải các bên đối lập”, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói. “Vatican không gây ra những sự lên án hệ trọng”.
Đức Tổng Giám mục Shevchuk bày tỏ sự tin tưởng vào tính hiệu quả của chiến lược của Vatican đối với cuộc xung đột Ukraine-Nga, ngài cho biết rằng, “theo những gì tôi hiểu, tôi nhận thấy rằng sức mạnh ngoại giao của Vatican là rất mạnh mẽ”.
“Công việc mà các nhà ngoại giao Vatican đang thực hiện quả là hết sức quan trọng. Phong cách của họ khác với phong cách ngoại giao thế tục. Không có sự lên án cụ thể và chỉ ra việc ai phải chịu trách nhiệm, nhưng chúng ta đã hỗ trợ trong những năm gần đây trong việc hòa giải, để trở thành trung gian hòa giải hòa bình”, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói.
“Một cách kín đáo, Tòa Thánh đang nỗ lực cứu vãn tình hình, thúc đẩy truyền thông”, Đức Tổng Giám mục Shevchuk nói, và đồng thời cũng cho biết thêm rằng: “Tôi thiết nghĩ tình hình này sẽ tiến triển và đối với tôi, Tòa Thánh đã chuẩn bị sẵn sàng để ứng phó một cách thích đáng”.
Minh Tuệ (theo Crux)
