Đức TGM Gomez: ‘Công bằng xã hội bắt đầu từ việc thừa nhận nhân tính chung của chúng ta’

Đức Tổng Giám mục José Gomez là người đứng đầu Tổng Giáo phận lớn nhất Hao Kỳ. Ngài cũng là một người nhập cư, một người thuộc nhóm thiểu số và là Chủ tịch của Hội đồng Giám mục Công giáo Hoa Kỳ. Khi Đức Tổng Giám mục Gomez phát biểu về vấn đề phân biệt chủng tộc và bất công xã hội, điều đó rất đáng được chú ý.

Và Đức Tổng Giám mục Gomez có một bề dày thành tích trong việc phát biểu về những vấn đề này theo cách luôn thách thức cả sự bất công của hiện trạng và việc công cụ hóa đức tin như một phương tiện đơn thuần để đạt được những mục đích chính trị.

Sau vụ bạo lực của chủ nghĩa cực đoan da trắng thượng đẳng ở Charlottesville, Va. vào năm 2017, Đức Tổng Giám mục Gomez đã viết về sự cần thiết của các đạo luật công bình. Ngài thậm chí còn đi xa hơn, nhấn mạnh rằng chỉ riêng luật pháp là không đủ để chống lại sự phẫn nỗ và sự thù hận đang ảnh hưởng đến quốc gia của chúng ta, thậm chí ngay cả bên trong Giáo hội. Sự hoán cải, Đức Tổng Giám mục Gomez nhấn mạnh – sự cải đổi đối với người khác và thông qua tình yêu thương dành cho nhau, bắt nguồn từ nhân tính chung của chúng ta – là điều cần thiết.

Vào năm 2019, khi một người theo chủ nghĩa thượng tôn da trắng sát hại 22 người, hầu hết là người nhập cư, ở El Paso, Tex., Đức Tổng Giám mục Gomez đã nhấn mạnh rằng căn bệnh của chủ nghĩa dân tộc da trắng là hậu quả của việc chúng ta đánh mất xác tín cơ bản của Kitô giáo rằng tất cả mọi người đều là con cái của Thiên Chúa.

Sau khi anh George Floyd bị giết hại, khi các cuộc biểu tình và bạo loạn tràn ngập khắp cả nước, Đức Tổng Giám mục Gomez đã cử hành Thánh lễ tại Nhà thờ Chính Tòa của mình trùng với dịp tang lễ của anh Floyd. Đức Tổng Giám mục Gomez chia sẻ trong bài giảng của mình về sự phẫn nộ mà hình thức của sự bất công này vẫn còn tồn tại và nhu cầu cấp thiết cần phải “đối mặt với thực tế của sự bất bình đẳng của người da đen và chỉ nghĩa phân biệt chủng tộc hiện vẫn còn tiễm nhiễm các thể chế của chúng ta”.

Trong một tuyên bố mà Đức Tổng Giám mục Gomez đưa ra với tư cách là Chủ tịch Hội đồng Giám mục, ngài đã viết về sự phẫn nộ phải lẽ mà chúng ta phải trải qua khi đối mặt với sự bất công thực sự:

Tất cả chúng ta nên hiểu rằng các cuộc biểu tình mà chúng ta đang chứng kiến ở các thành phố của chúng ta phản ánh sự thất vọng và phẫn nộ chính đáng của hàng triệu anh chị em của chúng ta, những người ngày nay thậm chí phải trải qua sự sỉ nhục, bị hạ thấp phẩm giá và cơ hội không công bằng chỉ vì chủng tộc hoặc màu da của họ. Điều này không nên xảy ra ở Mỹ. Phân biệt chủng tộc đã được dung thứ quá lâu trong lối sống của chúng ta.

Thông qua tất cả các bài phát biểu, các tuyên bố và bài giảng này, chủ đề vẫn nhất quán: Tệ nạn phân biệt chủng tộc và bất công xã hội đang tiếp tục hoành hành trong xã hội của chúng ta không thể được giải quyết một cách thỏa đáng trừ khi chúng ta sẵn sàng thừa nhận chân lý sâu xa về nhân tính chung của chúng ta. Và nền tảng chắc chắn duy nhất cho nhân tính chung của chúng ta đó là tình huynh đệ phổ quát của chúng ta với tư cách là con cái của Thiên Chúa.

Điều đó đưa chúng ta đến một bài phát biểu mà Đức Tổng Giám mục Gomez đã đưa ra qua một video gửi tới một hội nghị ở Tây Ban Nha vào tuần trước. Đó là một bài phát biểu có nhiều chủ đề giống nhau Đức Tổng Giám mục Gomez đã nhấn mạnh trong nhiều năm: Ngài nhấn mạnh rằng chủ nghĩa phân biệt chủng tộc có cấu trúc và sự bất bình đẳng xã hội là những vấn đề thực sự mà chúng ta không thể bỏ qua. Đức Tổng Giám mục Gomez cũng nhấn mạnh rằng giải pháp thực sự duy nhất cho những tệ nạn này được tìm thấy trong chân lý về nhân tính chung của chúng ta và tình huynh đệ xuất phát từ việc trở nên con cái của cùng một Thiên Chúa.

Tuy nhiên, có một sự khác biệt trong bài phát biểu này. Trong bài phát biểu của mình, Đức Tổng Giám mục Gomez đã mạnh mẽ chỉ trích các phong trào xã hội thế tục thay thế Thiên Chúa bằng ý thức hệ và khi làm như vậy họ tự coi mình là đối thủ của tôn giáo đích thực. “Dù chúng ta gọi những phong trào này là gì”, Đức Tổng Giám mục Gomez nói, “‘công bằng xã hội’, ‘sự thức tỉnh’ (wokeness), ‘chính trị căn tính’, ‘tính liên tầng định kiến’ (intersectionality), ‘hệ tư tưởng kế thừa’— họ tuyên bố cung cấp những gì tôn giáo cung cấp”.

Đức Tổng Giám mục Gomez tiếp tục:

Các lý thuyết và hệ tư tưởng phê bình ngày nay mang tính vô thần sâu sắc. Chúng phủ nhận linh hồn, chiều kích tâm linh, siêu việt của bản chất con người; hoặc chúng cho rằng điều đó không liên quan đến tình trạng hạnh phúc của con người. Chúng làm giảm ý nghĩa của việc trở nên con người về các phẩm chất thể chất – màu da, giới tính, quan niệm về giới tính, nền tảng sắc tộc của chúng ta hoặc vị trí của chúng ta trong xã hội.

Trong chừng mực những phong trào này từ chối tình huynh đệ chung của tất cả mọi người với tư cách là con cái của Thiên Chúa, Đức Tổng Giám mục Gomez lập luận, chúng không chỉ không giải quyết được vấn đề thực sự của những sự bất công và chia rẽ xã hội, mà còn kéo dài vấn đề:

Khi phủ nhận Thiên Chúa, những phong trào mới này đã đánh mất đi chân lý về con người. Điều này giải thích cho chủ nghĩa cực đoan và cách tiếp cận chính trị khắt khe, không thỏa hiệp và không khoan nhượng của họ.

Phương án thay thế mà Đức Tổng Giám mục Gomez đề xuất rất đơn giản, nếu không phải lúc nào cũng dễ dàng: “Chúng ta cần phải rao truyền Chúa Giêsu Kitô một cách mạnh dạn và sáng tạo. Chúng ta cần kể câu chuyện về ơn cứu độ của mình theo một cách thức mới, với tinh thần bác ái và sự xác tín, không sợ hãi”.

Phản ứng dữ dội đối với bài phát biểu của Đức Tổng Giám mục Gomez — đầu tiên là trên mạng xã hội và sau đó là trên các phương tiện truyền thông Công giáo và thế tục — diễn ra nhanh chóng. Một số lời chỉ trích đã được dự liệu và sự cam kết trung thực đầy hứa hẹn với lập luận của Đức Tổng Giám mục Gomez: Đức Tổng Giám mục Gomez đã mô tả các phong trào xã hội bằng một nét vẽ quá đậm (công bằng). Giọng điệu của ngài mạnh mẽ hơn bình thường (đúng đắn). Ngài đã dành thời gian ngắn với những người Công giáo trung thành nỗ lực làm việc để tìm ra chính nghĩa chung với những phong trào tương tự (cũng công bằng).

Nhưng kiểu phê bình này đối với Đức Tổng Giám mục Gomez đã sớm bị nhấn chìm bởi một bức tranh biếm họa chính xác là cách tiếp cận bộ lạc bế tắc, siêu phân cực, đối với các cuộc trò chuyện về chủng tộc mà Đức Tổng Giám mục Gomez đã cảnh báo: Đức Tổng Giám mục Gomez chỉ đơn giản là thiếu sự hiểu biết sâu sắc. Ông ấy đang tiến hành một “cuộc chiến tranh văn hóa”, hoặc một cách nào đó ông ấy đang công kích Đức Giáo hoàng Phanxicô (người đã phát biểu một cách hào hứng về một số phong trào nổi tiếng gần đây). Đức Tổng giám mục Gomez cũng đã bị cáo buộc về mọi thứ, từ viện trợ cho những người theo chủ nghĩa thượng đẳng da trắng cho đến đóng vai trò những con rối cho những người bảo thủ giàu có và Donald J. Trump. Động cơ đã được quy cho.

Những phản ứng như vậy chỉ giúp cho Đức Tổng Giám mục Gomez nêu rõ quan điểm: Việc gặp gỡ nhau trong tinh thần huynh đệ là điều không thể thực hiện được bằng một cách tiếp cận khắt khe, không kiên quyết và không khoan nhượng vốn hạ thấp mọi thứ chỉ còn là những vấn đề chính trị. Những phản ứng này khiến tôi không nhớ gì nhiều bằng những phản ứng tiêu cực, tự phát mà Đức Thánh Cha Phanxicô thường xuyên nhận được từ một số người bạn Công giáo truyền thống của tôi.

Những tranh luận ầm ĩ không đáng có đối với bài phát biểu của Đức Tổng Giám mục Gomez là một lời nhắc nhở về việc lời chứng của Giáo hội cho thế giới bị cản trở bởi chính sự thiếu khả năng của chúng ta trong việc tin tưởng lẫn nhau, thậm chí ngay cả trong Giáo hội. Chúng ta dường như bị mắc kẹt trong một vòng lặp thông tin phản hồi tiêu cực, trong đó mỗi “bên” đều yêu cầu đối thoại nhưng cũng yêu cầu quyền ra lệnh cho các điều khoản của cuộc đối thoại đó.

Chúng ta quá dễ dàng quên đi những điểm chung của chúng ta. Chúng ta có chung một người Cha; chúng ta có chung một người anh em trong Đức Kitô. Nếu chúng ta không thể gặp gỡ nhau trên điểm chung đó, Kitô hữu với Kitô hữu, thì chúng ta có hy vọng gì để giúp hàn gắn những chia rẽ bên ngoài Giáo hội? Nếu chúng ta không thể loan báo Chúa Kitô cho nhau, thì làm sao chúng ta có thể loan báo Tin Mừng cho thế giới?

Về điều này, chắc chắn, Đức Tổng Giám mục Gomez đã đúng: “Thế giới cần bạn và tôi trở thành những nhân chứng tốt đẹp hơn, những người Kitô hữu thánh thiện hơn. Chúng ta hãy bắt đầu bằng cách tha thứ, yêu thương, hy sinh cho người khác, bỏ đi những chất độc tinh thần như oán hận và đố kỵ”.

Đúng. Hãy làm điều đó. Và có lẽ chúng ta đừng đợi “bên kia” làm điều đó trước.

Để đọc những quan điểm khác về bài phát biểu của Đức Tổng Giám mục Gomez, hãy đọc: ‘Phải chăng các phong trào công bằng chủng tộc đang đi lạc hướng khỏi truyền thống Công giáo’ hay phải chăng các nhà lãnh đạo Công giáo đã lạc hậu và lỗi thời?’ của tác giả Alessandra Harris.

Minh Tuệ (theo America)